Chương I: Môi Trường Đới Nóng, Hoạt Động Kinh Tế Của Con Người Ở Đới Nóng

Môi trường đới nóng phân bố chủ yếu trong giới hạn của các vĩ tuyến nào? Nêu tên các kiểu môi trường của đới nóng.

Môi trường xích đạo ẩm có những đặc điểm gì?

Trong ba biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa dưới đây, biểu đồ nào phù hợp với ảnh chụp cảnh rừng kèm theo? Giải thích vì sao em chọn biểu đồ đó?

Cho biết đặc điểm của khí hậu nhiệt đới.

Tại sao đất ở vùng nhiệt đới có màu đỏ vàng?

Tại sao diện tích xa van nửa hoang mạc ở vùng nhiệt đới đang ngày càng mở rộng?

Quan sát biểu đồ trang 22, cho biết biểu đồ nào ở Bắc bán cầu, biểu đồ nào ở Nam bán cầu? Tại sao?

Đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió mùa.

Trình bày sự đa dạng của môi trường nhiệt đới gió mùa.

Hãy nêu sự khác nhau của các hình thức canh tác nông nghiệp ở đới nóng.

Sắp xếp những dữ liệu cho dưới đây và vẽ vào vở sơ đồ thâm canh lúa nước.

Quan sát các hình 8.6 và 8.7, cho biết: Làm ruộng bậc thang và canh tác theo đường đồng mức ở vùng đồi núi có ý nghĩa như thế nào đối với môi trường?

Môi trường xích đạo ẩm có những thuận lợi và khó khăn gì đối với sản xuất nông nghiệp?

Để khắc phục những khó khăn do khí hậu nhiệt đới gió mùa gây ra, trong sản xuất nông nghiệp cần thực hiện những biện pháp chủ yếu nào?

Hãy dựa vào các hình vẽ dưới đây để nêu quá trình thoái hoá đất do đốt rừng làm nương rẫy ở môi trường đới nóng.

Nêu các loại nông sản chính của đới nóng. Xác định trên bản đồ thế giới, các nước và các khu vực ở đới nóng sản xuất nhiều các loại nông sản đó.

Phân tích sơ đồ dưới đây để thấy hậu quả của việc gia tăng dân số quá nhanh ở đới nóng.

Hãy vẽ sơ đồ thể hiện tác động tiêu cực của việc gia tăng dân số quá nhanh ở đới nóng đối với tài nguyên, môi trường.

Nêu những nguyên nhân dẫn đến các làn sóng di dân ở đới nóng.

Kể tên một số siêu đô thị ở đới nóng?

Dựa vào hình 11.3, nhận xét về tốc độ tăng tỉ lệ dân đô thị ở một số nơi trên thế giới.

Có ba ảnh về các kiểu môi trường của đới nóng, xác định từng ảnh thuộc kiểu môi trường nào?

Trong ba biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa dưới đây, hãy chọn biểu đồ phù hợp với ảnh xavan kèm theo.

Có ba biểu đồ lượng mưa (A – B –C ) và hai biểu đồ lưu lượng nước của các con sông (X - Y). Hãy chọn và sắp xếp thành hai cặp sao cho phù hợp.

Quan sát các biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa dưới đây để chọn ra một biểu đồ thuộc đới nóng. Cho biết lí do chọn?

Dựa vào sơ đồ dưới đây:

a) Hãy vẽ giới hạn và tô màu đỏ vào môi trường xích đạo ẩm trong hình 2.

b) Trả lời câu hỏi: tại sao thiên nhiên môi trường xích đạo ẩm lại tạo điều kiện thuận lợi cho sự sống phát triển hết sức đa dạng? 

Hoàn thành sơ đồ dưới đây:

Hoàn thành sơ đồ dưới đây để nêu rõ nguyên nhân phát triển và đặc điểm của rừng xích đạo?

Quan sát hình 5.1 tr. 16 SGK, kết hợp với SGK và vốn hiểu biết, hãy nêu giới hạn của môi trường nhiệt đới? 

Dựa vào SGK, kiến thức đã học hoàn thành sơ đồ dưới đây:

a)

b)

Nối các ô dưới đây bằng mũi tên hay gạch nối và điền nội dung vào các ô còn trống để được một sơ đồ hoàn chỉnh: 

Hoàn thành sơ đồ dưới đây:

Kết hợp với SGK và vốn hiểu biết, nêu các biện pháp khắc phục khó khăn, bảo vệ môi trường nhiệt đới để phát triển sản xuất.

Hãy cho biết câu dưới đây đúng hay sai:

Gió mùa là loại gió thay đổi theo hướng mùa trong năm (chủ yếu vào mùa hạ và mùa đông).

a) Đúng

b) Sai 

Quan sát hình 7.1 và hình 7.2 tr.23 SGK, kết hợp với SGK và kiến thức đã học, hãy hoàn thành sơ đồ sau: 

Dựa vào sơ đồ dưới đây:

Hãy nêu thuận lợi, khó khăn của khí hậu nhiệt đới gió mùa đối với việc trồng trọng và chăn nuôi? 

Hãy đánh dấu X vào ô vuông ý em cho là đúng nhất.

Đặc điểm nổi bật của môi trường nhiệt đới gió mùa là 

a) nhiệt độ, lượng mưa thay đổi theo mùa gió

b) thời tiết diễn biến thất thường

c) cả hai ý kiến trên 

Dựa vào sơ đồ dưới đây và vốn hiểu biết:

Hãy nêu ví dụ về sự thay đổi của môi trường thiên nhiên và hoạt động của con người theo gió mùa? 

Dựa vào nội dung bảng dưới đây:

a) Em hãy đặt tên cho bảng trên.

b) Nêu những thuận lợi của khí hậu môi trường đới nóng với sản xuất nông nghiệp? 

Hãy đánh dấu x vào ông vuông ý em cho là đúng nhất:

Những khó khăn do lượng mưa nhiều theo mùa gây ra là:

a) xói mòn đất.

b) lụt lội.

c) hạn hán.

d) diện tích hoang mạc ngày càng mở rộng.

đ) tất cả các ý trên. 

Câu dưới đây đúng hay sai.

Biện pháp khắc phục khó khăn do lượng mưa nhiều theo mùa gây ra là phát triển công tác thủy lợi và tăng cường trồng cây che phủ mặt đất.

a) Đúng

b) Sai 

Hoàn thành bảng dưới đây:

Dựa vào bảng thống kê dưới đây:

a) Hãy vẽ biểu đồ về sự gia tăng dân số, sự giảm sút diện tích rừng năm 1980 và năm 1990 ở Đông Nam Á.

b) Từ biểu đồ trên, nêu nhận xét về tương quan giữa gia tăng dân số với suy giảm diện tích rừng ở Đông Nam á, bằng cách điền nội dung thích hợp vào chỗ trống (...) trong các câu dưới đây:

• Từ năm 1980 đến năm 1990, dân số Đông Nam á tăng từ ........... triệu người đến ............ triệu người. Trung bình một năm tăng .......... triệu người.
• Từ năm 1980 đến năm 1990, diện tích rừng Đông Nam Á giảm từ ............ triệu ha xuống còn ............. triệu ha. Trung  bình một năm giảm ............. triệu ha.
• Như vậy ta thấy dân số ngày càng ............. trong khi đó thì diện tích rừng ngày càng ................. 

Hoàn thành sơ đồ dưới đây để nêu rõ nguyên nhân của sự suy giảm diện tích rừng và những biện pháp khắc phục:

Dựa vào sơ đồ dưới đây:

Em hãy nêu những biện pháp cụ thể để giải quyết nạn đói ở đới nóng. 

Vẽ mũi tên nối các ô chữ và điền nội dung còn thiếu vào các ô sao cho đúng. 

Dựa vào sơ đồ dưới đây:

Hãy nêu nguyên nhân của đô thị hóa quá nhanh ở đới nóng và hậu quả của hiện tượng đó. 

Em hãy cho biết các cụm từ sau, điền vào các ô còn trống trong sơ đồ sao cho hợp lí. 

• Làm công nhân.
• Khai hoang, lập trang trại hay làm công trong các đồn điền.
• Nuôi trồng hải sản.
• Để tìm kiếm việc làm. 

Quan sát hình 3.3 - Lược đồ các siêu thị trên thế giới có từ 8 triệu dân trở lên - năm 2000 (tr.11 SGK)

a) Em hãy kể tên các siêu đô thị (trên 8 triệu dân) ở đới nóng năm 2000.

b) Kết hợp vốn hiểu biết, hãy nêu nhận xét về sự phát triển dân số đô thị ở đới nóng so với đới ôn hòa. 

Dựa vào sơ đồ dưới đây:

a) Em hãy phân tích hậu quả của đô thị hóa quá nhanh. Lấy ví dụ cụ thể để chứng minh.

b) Nêu các biện pháp để khắc phục hiện tượng này. 

Hãy nối ý ở cột A với ý ở cột B để nêu đúng đặc điểm khí hậu của các loại môi trường đới nóng (ví dụ: a – 2):

Căn cứ vào bảng số liệu dưới đây:

a) Vẽ biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của địa điểm trong bảng.

b) Từ biểu đồ trên, nêu nhận xét về nhiệt độ, lượng mưa của địa điểm đó bằng cách ghi vào chỗ trống (…) trong các câu dưới đây và kết luận xem biểu đồ đó thuộc loại môi trường nào?

- Nhận xét về nhiệt độ:

• Nhiệt độ tháng thấp nhất là ....................⁰C (tháng ....................).
• Nhiệt độ tháng cao nhất là ....................⁰C (tháng ....................).
• Sự chênh lệch nhiệt độ giữa tháng cao nhất và tháng thấp nhất là ....................⁰C.
• Như vậy, ở đây nhiệt độ (cao hay thấp) .................... quanh năm.

- Nhận xét về lượng mưa:

• Lượng mưa tháng thấp nhất là ....................mm (tháng ....................).
• Lượng mưa tháng cao nhất là ....................mm (tháng ....................).
• Lượng mưa cả năm là ....................mm.
• Như vậy, ở đây quanh năm mưa (nhiều hay ít).....................

⇒ Kết luận: biểu đồ khí hậu này thuộc môi trường ................................... 

Hoàn thành sơ đồ dưới đây:

Quan sát hình 5.1 trong SGK và đối chiếu với lược đồ trên, em hãy tô màu vào chú giải và lược đồ trên để thấy rõ sự phân bố các kiểu môi trường đới nóng.

Quan sát biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa ở hình 5.2 trang 16 và nội dung SGK, em hãy cho biết sự phân bố nhiệt độ và lượng mưa của khí hậu xích đạo ẩm. 

Hãy nêu đặc điểm của rừng rậm xanh quanh năm ở môi trường xích đạo:

Về trạng thái của lá ở các mùa quanh năm..........................

Về số tầng tán và độ cao của cây trong rừng rậm.........................

Bên cạnh những cây thân gỗ, trong rừng rậm thường xanh quanh năm còn có những loại cây gì? 

Dựa vào nội dung SGK, em hãy điền tiếp vào chỗ chấm (…):

Môi trường nhiệt đới nằm ở khoảng vĩ độ ……… đến vĩ độ ………… của hai bán cầu. 

Dựa vào biểu đồ trang 20 trong SGK, em hãy điền tiếp vào chỗ chấm (…) ở bảng dưới đây:

Điền chữ Đ vào trước những ô trống ý em cho là đúng.

Đặc điểm của môi trường nhiệt đới là:

Dựa vào biểu đồ trang 24 và nội dung SGK, em hãy điền tiếp nội dung thích hợp vào bảng sau để thấy rõ đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa.

Nhịp điệu mùa đã ảnh hưởng như thế nào tới thiên nhiên của môi trường nhiệt đới gió mùa? 

Em hãy điền tiếp vào chỗ chấm (…) trong bảng dưới đây những nội dung phù hợp để thấy rõ sự khác biệt của các hình thức canh tác trong nông nghiệp ở đới nóng.

Dựa vào nội dung SGK, hãy điền nội dung phù hợp vào chỗ chấm (…) trong bảng dưới đây để thấy rõ những đặc điểm tự nhiên, thuận lợi, khó khăn của đới nóng trong hoạt động nông nghiệp.

Đánh dấu × vào ô trống ý em cho là đúng

Đặc điểm chính về dân số ở đới nóng là:

☐ Dân số đới nóng chiếm gần 50% dân số của thế giới.

☐ Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên ở đới nóng cao.

☐ Số người dưới độ tuổi lao động chiếm tỉ lệ cao.

☐ Tất cả các ý trên. 

Dựa vào số liệu đã cho về tốc độ mất rừng hàng năm ở một số khu vực thuộc đới nóng (1990 – 1995), em hãy đánh số thứ tự từ 1 đến 5 (theo số liệu tỉ lệ mất rừng hàng năm đã cho của các khu vực) từ cao đến thấp vào chỗ chấm (...) ở bảng dưới đây:

Hãy điền chữ Đ vào ô trống ý em cho là đúng.

Chính phủ và nhân dân ở đới nóng đang phải đối mặt với những vấm đề gì trên con đường phát triển của đất nước:

Giải pháp chính trong vấn đề dân số để phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân và bảo vệ môi trường ở đới nóng? 

Em hãy điền tiếp vào chỗ chấm (...) ở bảng dưới đây để nêu rõ các nguyên nhân tác động đến di dân ở đới nóng:

Dựa vào lược đồ “Phân bố các siêu đô thị ở đới nóng”, em hãy lựa chọn và điền tên các siêu đô thị đó vào bảng dưới đây:

Quan sát kĩ ba ảnh (A, B, C) trang 39 trong SGK, điền vào chỗ chấm (…) nội dung phù hợp:

Điền vào chỗ chấm (....) nội dung thích hợp, sau đó lựa chọn biểu đồ (A, B, C) cho phù hợp với ảnh xavan ở trang 40 trong SGK.

Trong ba biểu đồ (A, B, C) trong SGK, biểu đồ ..... là phù hợp với nội dung chủ đề mà ảnh thể hiện vì: ....... 

Lựa chọn 3 biểu đồ lượng mưa (A, B, C) và hai biểu đồ lưu lượng nước của các sông (X, Y) trang 40 trong SGK, sắp xếp thành 2 cặp cho đúng. Chọn các từ đã cho (Mưa theo mùa; Mưa quanh năm; Có thời kì khô hạn kéo dài; Có đầy nước quanh năm; Có mùa lũ, mùa cạn và tháng nào sông cũng có nước) điền tiếp vào chỗ chấm (…) ở bảng dưới đây, sau đó nối mũi tên của biểu đồ lượng mưa với biểu đồ lưu lượng nước các sông.

Quan sát các biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa trang 41 SGK, em hãy:

Chọn ra một số biểu đồ thuộc đới nóng.

Đánh dấu × vào những ô trống thể hiện ý em cho là đúng:

Biểu đồ B thể hiện rõ đặc điểm của đới nóng vì:

☐ Quanh năm nhiệt độ luôn trên 20^oC.

☐ Trong năm có một mùa mưa và một mùa khô.

☐ Cả hai ý trên.