Chương III: Nước Đại Việt Thời Trần (thế kỉ XIII - XIV)

Em hãy nêu những chủ trương và biện pháp xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng của nhà Trần. Kết quả của những biện pháp đó.

Nhà Trần đã làm những gì để phục hồi và phát triển kinh tế sau những năm suy thoái cuối thời Lý?

Em hãy trình bày những nguyên nhân thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.

Hãy nêu ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên.

Hốt Tất Liệt chủ trương xâm lược Cham-pa và Đại Việt nhằm mục đích gì? Tại sao quân Nguyên đánh Cham-pa trước khi đánh Đai Viêt?

Em có nhận xét gì về tình hình văn hoá, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Trần?

Tại sao văn học, khoa học, giáo dục thời Trần phát triển?

Em hãy trình bày tóm tắt cuộc cải cách của Hồ Quý Ly.

Hãy nêu những mặt tiến bộ và hạn chế của cải cách Hồ Quý Ly.

Em có nhận xét, đánh giá như thế nào về nhân vật Hồ Quý Ly?

Diễn biến các cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý, chống Mông - Nguyên thời Trần:

- Thời gian bắt đầu và kết thúc của mỗi cuộc kháng chiến

- Đường lối chống giặc trong mỗi cuộc kháng chiến 

- Những gương tiêu biểu về lòng yêu nước, bất khuất trong mỗi cuộc kháng chiến

- Một vài ví dụ về tinh thần đoàn kết đánh giặc trong mỗi cuộc kháng chiến của dân tộc

- Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của những cuộc kháng chiến thời lí, trần

Thời Lí, Trần nhân dân ta đã phải đương đầu với những cuộc xâm lược nào? (Thời gian, lực lượng quân xâm lược)

Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào?

Em hãy vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần.

Em có nhận xét gì về quân đội thời Trần?

Em có nhận xét gì về chủ trương phát triển nông nghiệp của nhà Trần?

Em có nhận xét gì về tình hình thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần ở thế kỉ XIII?

Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt nhằm mục đích gì?

Vì sao quân Mông Cổ mạnh mà vẫn bị quân ta đánh bại?

Hốt Tất Liệt chủ trương xâm lược Cham-pa và Đại Việt nhằm mục đích gì? Tại sao quân Nguyên đánh Cham-pa trước khi đánh Đại Việt?

Theo em, Hội nghị Diên Hồng có tác dụng như thế nào đến việc chuẩn bị cho cuộc kháng chiến?

Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết tâm của quân dân thời Trần?

Em hãy sử dụng lược đồ (SGK, trang 60) để trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến trong những tháng đầu năm 1285.

Em có nhận xét gì về kết quả của cuộc kháng chiến?

Hãy nêu một số dẫn chứng về việc nhà Nguyên chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ ba.

Em hãy tường thuật diễn biến trận Vân Đồn.

Sau trận Vân Đồn, tình thế của quân Nguyên như thế nào?

Dựa vào lược đồ, em hãy trình bày diễn biến trận Bạch Đằng thắng 4-1288.

Em hãy nêu ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng năm 1288.

Em hãy nêu một số dẫn chứng để thấy các tầng lớp nhân dân thời Trần đều tham gia kháng chiến chống quân Mông - Nguyên.

Em hãy trình bày những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên.

Ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên.

Em có nhận xét gì về tình hình kinh tế nông nghiệp của Đại Việt sau chiến tranh.

Tình hình thủ công nghiệp thời Trần như thế nào?

Xã hội thời Trần có những tầng lớp nào?

Thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh có gì mới?

Từ đó nêu nhận xét về xã hội thời Trần sau chiến tranh phân hoá sâu sắc hơn trước chiến tranh.

Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện như thế nào?

Em cho biết vài nét về tình hình văn học thời Trần. Tại sao văn học thời Trần phát triển mạnh và mang đậm lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc?

Em hãy trình bày vài nét về tình hình giáo dục thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó?

Hãy trình bày vài nét về khoa học - kĩ thuật thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình đó?

Hãy giới thiệu những nét độc đáo của nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Trần.

Em có nhận xét gì về tình hình văn hóa, giáo dục, khoa học, nghệ thuật thời Trần?

Tại sao văn học, khoa học, giáo dục thời Trần phát triển? 

Em hãy trình bày tóm tắt tình hình kinh tế - xã hội nước ta ở nửa sau thế kỉ XIV.

Em có nhận xét gì về cuộc sống của vua quan nhà Trần nửa cuối thế kỉ XIV?

Em hãy nêu tên, thời gian, địa bàn hoạt động của các cuộc khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỉ XIV.

Em hãy trình bày tóm tắt tình hình kinh tế - xã hội nước ta ở nửa sau thế kỉ XIV.

Em có nhận xét gì về vương triều Trần ở nửa cuối thế kỉ XIV?

Sự bùng nổ của các cuộc khởi nghĩa nông dân, nô tì ở nửa sau thế kỉ XIV nói lên điều gì? Tại sao?

Nhà Hồ được thành lập trong hoàn cảnh nào?

Nhà Hồ thực hiện chính sách hạn điền, hạn nô để làm gì?

Em có nhận xét gì về chính sách quân sự, quốc phòng của Hồ Quý Ly?

Em hãy trình bày tóm tắt cuộc cải cách của Hồ Quý Ly.

Hãy nêu những mặt tiến bộ và hạn chế của cải cách Hồ Quý Ly.

Em có nhận xét, đánh giá như thế nào về nhân vật Hồ Quý Ly?

Thời Lý - Trần, nhân dân ta đã phải đương đầu với những cuộc xâm lược nào? (Thời gian? Lực lượng quân xâm lược?)

Diễn biến các cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý, chống Mông - Nguyên thời Trần.

Nước Đại Việt thời Lý - Trần đã đạt được những thành tựu nổi bật gì?

Lập bảng thống kê những sự kiện lớn đáng ghi nhớ trong lịch sử nước ta thời Lý - Trần theo trình tự thời gian và nội dung (niên đại và sự kiện).

Hãy điền chữ Đ (đúng) hoặc chữ S (sai) vào ô ☐ trước các câu sau.

1. ☐ Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh vào cuối năm 1225.

2. ☐ Trần Cảnh lên ngôi vua lúc 8 tuổi.

3. ☐ Thời Trần, cả nước được chia thành 24 lộ

4. ☐ Nhà Trần ban hành Quốc triều hình luật - bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta.

5. ☐ Quân đội dưới thời Trần được tuyển dụng theo chính sách "ngụ binh ư nông".

Hãy nối các ô cột I với ô cột II sao cho phù hợp về nội dung lịch sử.

Cột I:

1. Thời Trần 

2. Hà Tĩnh 

3. Thanh Hóa 

4. Quảng Ninh 

Cột II:

a) Cửa biển Hội Thống

b) Cảng Vân Đồn

c) Cửa biển Hội Triều

d) Chế độ Thái thượng hoàng

Hãy điền các sự kiện, nội dung lịch sử về sự thành lập của nhà Trần cho phù hợp với các mốc thời gian

Hãy điền những nội dung phù hợp về chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan dưới thời Trần.

Hãy ghi tóm tắt tình hình kinh tế, tổ chức quân đội, củng cố quốc phòng thời Trần ở thế kỉ XIII?

Vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần.

Hãy nêu những điểm giống và khác nhau giữa bộ máy quan lại và hệ thống hành chính các cấp thời Lý và thời Trần.

- Giống nhau:

- Khác nhau:

Nhà Trần đã làm gì để phục hồi và phát triển kinh tế?

Em có nhận xét gì về pháp luật thời Trần so với thời Lý?

Theo em, dưới thời Trần, nền kinh tế được phục hồi, phát triển, quân đội và quốc phòng được củng cố, pháp luật được tãng cường đã có tác dụng gì trong công cuộc xây dựng chính quyền, bảo vệ đất nước?

Quân Mông - Nguyên xâm lược Đại Việt vào các năm

A. 1257, 1285, 1286. 

B. 1258, 1285, 1287 - 1288.

C. 1258,1287,1288.   

D. 1258, 1285 - 1286, 1287 - 1288.

Các trận đánh quyết định sự thất bại của quân Mông - Nguyên trên đất nước ta là

A. Bạch Đằng, Đông Bộ Đầu, Tây Kết.

B. Vân Đồn, Bạch Đằng, Chi Lăng.

C. Đông Bộ Đầu, Hàm Tử - Tây Kết - Chương Dươrig, Bạch Đằng.

D. Ngọc Hồi - Đống Đa, Tây Kết, Bạch Đằng.

Để đối phó với quân giặc, quân dân nhà Trần đã thực hiện kế sách

A. "đánh nhanh, thắng nhanh".                    

B. "vườn không nhà trống"

C. "ngụ binh ư nông".

D. "tiên phát chế nhân".

Vị tướng nào đã trả lời vua Trần : "Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo"?

A. Trần Thủ Độ.                                

B. Trần Quốc Tuấn.

C. Lê Tần.

D. Trần Bình Trọng.

Thiên tài quân sự nổi danh nhất thế kỉ XIII của nước ta là

A. Trần Thủ Độ.                                          

B. Trần Quốc Tuấn.

C. Trần Quang Khải.

D. Phạm Ngũ Lão.

Hãy nối tên các nhân vật lịch sử ở cột bên phải với nội dung ở cột bên trái sao cho đúng

Cột A:

1. Chỉ huy quân Trần ở Bình Lệ Nguyên

2. Tiết chế quân đội nhà Trần

3. Chỉ huy trận đại thắng Vân Đồn 

4. Tác giả bài thơi “Phò giá về kinh”

Cột B:

a) Trần Khánh Dư

b) Trần Thái Tông

c) Trần Quốc Tuấn

d) Trần Quang Khải

Hãy điền các trận chiến thắng của quân dân nhà Trần trong 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên cho phù hợp với mốc thời gian?

1. Ngày 29-1-1258:...

2. Tháng 5-1285:...

3. Tháng 5-6-1285:...

4. Tháng 4-1288:...

Hãy điền địa danh - nơi đã diễn ra sự kiện lịch sử trong các cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên thời Trần cho phù hợp.

1....Trận Bình Lệ Nguyên

2....Trận Đông Bộ Đầu

3....Trận Quy Hoá

4....Hội nghị Diên Hồng

5....Hội nghị Bình Than

6....Chiến thắng Tây Kết, Hàm Tử

7....Chiến thắng Chương Dương

8....Chiến thắng Vân Đồn

9....Chiến thắng Bạch Đằng

Hãy nêu tên những chiến thắng tiêu biểu của quân dân Đại Việt trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên và trình bày nét chính về một chiến thắng tiêu biểu nhất.

- Những chiến thắng tiêu biểu:

+ Lần thứ nhất: …

+ Lần thứ hai: …

+ Lần thứ ba: …

- Chiến thắng tiêu biểu nhất: …

Theo em, việc nhà Trần triệu tập Hội nghị Diên Hồng có ý nghĩa và tác dụng gì?

Những nguyên nhân nào đưa đến thắng lợi trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên của quân dân Đại Việt? Hãy cho biết ý nghĩa lịch sử lớn lao của thắng lợi đó.

- Nguyên nhân thắng lợi:

- Ý nghĩa lịch sử:

Em có nhận xét gì về vai trò, những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên?

Để mở rộng diện tích ruộng đất, nhà Trần đã thực hiện biện pháp

A. chiêu tập dân nghèo khai hoang.

B. bắt dân binh đi khai hoang.

C. vương hầu, quý tộc nhà Trần trực tiếp đi khai khẩn đất đai.

D. huy động lực lượng quân đội đi khai hoang.

Dưới thời Trần, nguồn thu nhập chính của nhà nước từ loại ruộng đất nào?

A. Ruộng đất công làng xã.                  

B. Ruộng đất của quý tộc, vương hầu

C. Ruộng đất của nhà chùa. 

D. Ruộng đất tư hữu của địa chủ.

Tình hình thủ công nghiệp nước ta thời Trần:

A. không phát triển 

B. phát triển chậm.

C. chỉ phát triển trong bộ phận thủ công nghiệp Nhà nước.

D. rất phát triển cả thủ công nghiệp nhân dân và thủ công nghiệp Nhà nước.

Trình bày nét chính sự phát triển kinh tế dưới thời Trần. Những nguyên nhân nào đưa đến sự phát triển kinh tế thời Trần?

- Nông nghiệp:

- Thủ công nghiệp:

- Thương nghiệp:

- Nguyên nhân đưa đến sự phát triển kinh tế:

Hãy nối cột I với ô cột II cho phù hợp về nội dung lịch sử.

Cột I:

1.Hịch Tướng Sĩ 

2.Phò giá về kinh 

3.Phú sông Bạch Đăng 

4.Đại Việt Sử Ký 

5.Súng thần cơ 

Cột II:

a) Lê Văn Hưu

b) Hồ Nguyên Trừng

c) Trương Hán Siêu

d) Trần Quang Khải

e) Trần Quốc Tuấn

Em hãy kể tên các tôn giáo, tín ngưỡng ở nước ta dưới thời Trần.

Hãy điền mốc thời gian cho phù hợp với các sự kiện lịch sử.

1....Nhà Trần định lệ thi Thái học sinh.

2....Nhà Trần quy định chọn Tam khôi.

3....Biên soạn xong bộ Đại Việt sử kí.

Hãy điền vào dấu ... tên địa phương có các công trình kiến trúc mới hoặc được tu sửa dưới thời Trần?

Tháp Phổ Minh:...

Thành Tây Đô:...

Cung Thái thượng hoàng:...

Tháp Bình Sơn:...

Chùa Phổ Minh:...

Sinh hoạt văn hoá thời Trần được thể hiện như thế nào?

Nêu những thành tựu của nền giáo dục thời Trần. Em có nhận xét gì về tình hình giáo dục thời Trần?

Từ nửa sau thế kỉ XIV, do thiên tai liên tiếp làm cho đời sống nhân dân ngày càng quẫn bách.

A. Đúng. 

B. Sai.

Chu Văn An đã dâng sớ lên vua Trần đòi chém 7 nịnh thần, nhưng Dụ Tông không nghe. Ông đã xin từ quan về dạy học.

A. Đúng.                     

B. Sai.

Hồ Quý Ly là người có tài năng, được vua Trần trọng dụng.

A. Đúng.                   

B. Sai.

Vua Trần đã nhường ngôi cho Hồ Quý Ly lên làm vua.

A. Đúng.       

B. Sai

Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly được thực hiện trên tất cả các lĩnh vực và đã thành công tốt đẹp.

A. Đúng.  

B. Sai 

Hãy nối các ô cột I với các ô cột II cho phù hợp

Cột I:

1. Năm 1344 

2. Năm 1379 

3. Năm 1390 

4. Năm 1399 

5. Năm 1400 

Cột II:

a) Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Thanh

b) Cuộc khởi nghĩa Phạm Sư Ôn

c) Cuộc khởi nghĩa Ngô Bệ

d) Nhà Hồ thành lập

e) Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Nhữ Cái

Hãy điền mốc thời gian cho phù hợp với nội dung các chính sách cải cách của Hồ Quý Ly và Triều Hồ

1....Đổi tên các trấn và cho dời kinh đô vào An Tôn (thành Tây Đổ)

2....Cho ban hành tiền giấy.

3....Ban hành chính sách hạn điền.

4....Ban hành chính sách hạn nô.

5....Đặt chức học quan ở các lộ và cấp ruộng đất công cho các địa phương để sử dụng vào việc học.

Hãy điền địa phương có các cuộc nổi dậy khởi nghĩa của nông dân, nô tì vào dấu ... sao cho đúng?

1. Cuộc khởi nghĩa Ngô Bệ:...

2. Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Thanh:...

3. Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Bổ:...

4. Cuộc khởi nghĩa Phạm Sư Ôn:...

5. Cuộc khởi nghĩa Nguyễn Nhữ Cái:...

Tóm tắt những nội dung cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ?

Tinh hình kinh tế Đại Việt từ nửa cuối thế kỉ XIV như thế nào?

Nguyên nhân nào dẫn đến các cuộc khởi nghĩa của nông dân, nô tì nửa cuối thế kỉ XIV?

Em có nhận xét gì về các cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ?

Theo em, việc Hồ Quý Ly lật đổ nhà Trần để thành lập nhà Hồ là cần thiết, đúng đắn hay ngược lại?

Em đánh giá như thế nào về nhân vật Hồ Quý Ly trong lịch sử Việt Nam cuối thế kỉ XIV - đầu thế kỉ XV?

Thời đại Lý - Trần kéo dài trong khoảng thời gian

A. từ năm 1005 đến năm 1400.

B. từ cuối năm 1009 đến năm 1400.

C. từ năm 1010 đến năm 1400.   

D. từ năm 1010 đến năm 1401.

Thời Lý tồn tại trong khoảng thời gian

A. từ năm 1005 đến năm 1224.

B. từ năm 1005 đến năm 1225.

C. từ cuối năm 1009 đến năm 1225.

D. từ năm 1009 đến đầu năm 1226.

Thời Trần kéo dài trong khoảng thời gian

A. 1225- 1400.

B. 1226- 1400.

C. 1225 - 1399.

D. 1226- 1399.

Triều Hồ tồn tại trong những năm

A. 1399 - 1407.

B. 1399 - 1406.

C. 1401 - 1406.

D. 1400 - 1407.

Từ giữa thế kỉ X đến cuối thế kỉ XIV, quân dân Đại Việt đã phải đương đầu mấy cuộc xâm lược của phong kiến phương Bắc?

A. 3 cuộc.         

B. 4 cuộc.

C. 5 cuộc.         

D. 6 cuộc.

Từ sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938 đến năm 1407, nước ta đã trải qua bao nhiêu triều đại?

A. 4 triều đại  

B. 5 triều đại.

C. 6 triều đại. 

D. 7 triều đại

Từ thế kỉ X đến thế kỉ XIV, ở nước ta triều đại nào tồn tại lâu nhất?

A. Triều Tiền Lê. 

B. Triều Lý.

C. Triều Trần.

D. Triều Hồ.

Hãy điền chữ Đ (đúng) hoặc chữ S (sai) vào ô ☐ trước các câu sau.

1. ☐ Ngô Quyền là người quyết định bỏ chức Tiết độ sứ của phong kiến phương Bắc.

2. ☐ Lý Công Uẩn là vị vua đầu tiên của triều Lý và có công dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long.

3. ☐ Trần Thừa là người có công sáng lập ra nhà Trần.

4. ☐ Triều Hồ tồn tại với hai ông vua là Hồ Quý Ly và Hồ Hán Thương.

Hãy điền mốc thời gian cho phù hợp với năm diễn ra các sự kiện lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIV?

1....Đại Cồ Việt

2....Đại Việt

3....Đại Ngu

4....Cổ Loa (Hà Nội)

5....Hoa Lư (Ninh Bình)

6....Thăng Long (Hà Nội)

7....Vĩnh Lộc (Thanh Hoá)

Hãy thống kê dưới đây thời gian diễn ra, kết quả các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm từ thế kỉ X đến thế kỉ XIV.

1. Cuộc kháng chiến do Ngô Quyền lãnh đạo

2. Cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn lãnh đạo

3. Cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý

4. Cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên

+ Lần thứ nhất

+ Lần thứ hai

+ Lần thứ ba

Hãy nối ô cột I với ô cột II sao cho đúng với các sự kiện lịch sử?

Cột I:

1. làm Tiết chế chỉ huy 2 cuộc kháng chiến chống quân Nguyên xâm lược thời Trần 

2. thực hiện cuộc cải cách 

3. đặt quốc hiệu Đại Cồ Việt 

4. thực hiện chủ trương "tiên phát chế nhân" 

5. lãnh đạo cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông cổ 

6. chỉ huy cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán 

7. đánh bại quân Tống do Hầu Nhân Bảo chỉ huy 

Cột II:

a) Ngô Quyền

b) Đinh Bộ Linh

c) Lê Hoàn

d) Lý Thường Kiệt

e) Trần Thái Tông

g) Trần Quốc Tuấn

h) Hồ Quý Ly

Hoàn thành hệ thống hành chính nước ta từ thời Tiền Lê đến thời Trần.

Hãy trình bày những nguyên nhân thắng lợi trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của quân dân ta từ thế kỉ X đến thế kỉ XIV.

Nêu ý nghĩa lịch sử của các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của quân dân ta từ thế kỉ X đến thế kỉ XIV?

Tổ chức bộ máy quan lại thời Đinh - Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ có điểm gì giống và khác nhau?

Hãy nêu tóm tắt những thành tựu nổi bật trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, khoa học, nghệ thuật của nước Đại Việt thời Lý - Trần.

- Kinh tế:       

- Văn hoá, giáo dục:

- Khoa học:

- Nghệ thuật: