BẦU ƠI THƯƠNG LẤY BÍ CÙNG

TUY RẰNG KHÁC GIỐNG NHƯNG CHUNG MỘT GIÀN”

   “Trái bầu xanh, trái bí xanh theo gió trong lành cất tiếng hát vui chung. Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn…”. Lời bài hát được phổ nhạc theo câu ca dao quen thuộc kia đã ngân nga khắp nơi để ươm mầm cho thứ tình cảm tốt đẹp trong cuộc sống đó chính là tình thương. Ông cha ta đã giáo dục thế hệ sau về sự đùm bọc, yêu thương lẫn nhau qua những hình ảnh giản dị gần gũi thông qua câu ca dao”

“Bầu ơi thương lấy bí cùng

Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”

   Chúng ta ắt hẳn không còn xa lạ với hình ảnh bầu bí, hai thứ quả, hai món thức ăn quen thuộc trong đời sống thường ngày. Đặc điểm sinh học của hai loại này là thân leo, thường được trồng cùng nhau trên một giàn hoặc leo lên cùng một cây. Chúng có cùng môi trường và điều kiện sống. Thân bí mềm, thân bầu cũng mềm, phải dựa vào giàn tre và vào nhau để phát triển, chính vì thế mà chúng trở nên gần gũi, thân thiết với nhau.

   Vì “chung một giàn” nên bầu bí đều cùng nhau trải qua nắng mưa, cùng nhau đơm hoa kết trái. Tuy rằng trái bầu thì tròn, trái bí thì dài nhưng đều cùng lớn lên với nhau nên bầu và bí đều cùng nhau kết lại, đan chặt vào nhau tạo nên hoa trái cho đời.

   Câu ca dao nói về bầu và bí nhưng lại là câu chuyên con người, chuyện cuộc đời. Ông cha ta đã khuyên con cháu một lời khuyên chân thành, kín đáo mà tha thiết, tế nhị qua hai câu ca dao này.

   Mỗi chúng ta đều có những nguồn gốc xuất thân và hoàn cảnh khác nhau nhưng đều có nhiều điểm giống nhau. Anh chị em cùng một cha mẹ sinh ra, bạn bè cùng nhau đi học chung một trường, những người sống cùng với nhau trong một xóm làng,…tất cả có thể trở nên gắn bó thân thiết đều dựa vào chất keo là tình thương. Trong cuộc sống hằng ngày nếu chúng ta biết san sẻ, nhường nhịn nhau, đùm bọc nhau thì cuộc sống sẽ trở nên ấm áp, hạnh phúc và tràn đầy tình yêu thương. Không một cá thể nào có thể tồn tại nếu sống tách biệt, riêng lẻ với xã hội. Vì thế, chúng ta luôn cần đến sự tương thân tương ái, cùng giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn trong cuộc sống cho dù không cùng một điều kiện và một điểm khởi đầu.

   Cha ông ta ngày xưa dẫu vẫn còn nhiều khó khăn nhưng tình yêu thương lẫn nhau vẫn chưa bao giờ ngừng nghỉ. Chúng ta mãi nhớ về trận đói năm 1945 với những mất mát đau thương nhưng cũng không bao giờ quên những cuộc phát động nhường cơm sẻ áo diễn ra rất sôi nổi. Đồng bào ta sẵn sàng bớt đi những bữa cơm cuối cùng để cho nhau bữa cháo. Hay những trận lũ lụt cũng đã bớt dần đi nhờ công cuộc hộ đê của nhân dân. Từ những ngày khó khăn, đói kém nhất cho đến ngày no đủ, mọi thứ có thể khác đi duy chỉ có tình thương là còn mãi.

   Truyền thống tốt đẹp của cha ông ta ngày xưa cho đến nay vẫn được con cháu noi theo và phát huy. Đó là những hoạt động thiện nguyện không ngừng nghỉ của những nhà hảo tâm dành cho các bạn nhỏ khó khăn vùng cao tại Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu,… ủng hộ sách vở, áo ấm, thức ăn để giúp các em vượt qua mùa đông lạnh giá và có một cái tết ấm no. Đó là sự hỗ trợ kịp thời thuốc men, thức ăn, những vật dụng cần thiết cho đồng bào lũ lụt tại miền Trung khi mỗi mùa mưa bão về. Chúng ta cũng có thể thấy tình yêu thương được lan tỏa thông qua các hành động giúp đỡ người vô gia cư, người già neo đơn, trẻ em cơ nhỡ của rất nhiều cá nhân và đoàn thể. Còn rất nhiều hoạt động san sẻ ý nghĩa khác vẫn diễn ra hằng ngày mà chúng ta chưa thể nói hết, chỉ có thể khẳng định một điều rằng trong cuộc sống này những điều tốt đẹp xuất phát từ tình yêu thương vẫn đang còn hiện hữu và sẽ không ngừng lan tỏa.

   Với đặc điểm là một nước thuần nông nên dân tộc ta có sự gắn kết công đồng rất chặt chẽ. Mối quan hệ đó đã làm cho ngọn lửa tình thương trong mỗi con người không bao giờ ngừng cháy, dân tộc ta đã coi đó là một truyền thống quý báu truyền từ đời này sang đời khác.

   Hiện nay cho dù cuộc sống có nhiều thay đổi, con người chú trọng đến cái tôi, cái riêng nhiều hơn nhưng truyền thống đoàn kết, yêu thương lẫn nhau vẫn có giá trị trường tồn. Điều đó đã làm cho cuộc sống này trở nên tốt đẹp hơn.

Câu tục ngữ "Có công mài sắt, có ngày nên kim" mang ý nghĩa răn dạy, giáo dục chúng ta cần phải nỗ lực, kiên trì và cố gắng không ngừng để đạt được ước mơ đó. ... Về nghĩa đen, câu tục ngữ rất dễ hiểu. Khi chúng ta muốn mài một cây sắt to thành một cái kim thì rất khó khăn, nhưng không phải không thể

Đoạn văn ngắn giải thích ngắn gọn ý nghĩa “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.”

Lời nói là một trong những phương tiện giao tiếp của chúng ta nhằm trao đổi tâm tư tình cảm của bản thân Lời nói nó có giá trị vô cùng đặc biệt và quan trọng chính vì thế khi ta nói ra thì cần phải lựa lời tức là chọn lựa những từ ngữ phù hợp với hoàn cảnh. Câu tục ngữ: “Lời nói chẳng mất tiền mua. Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.” Đã đưa ra một lời khuyên rất chân thành đó là hãy suy nghĩ trước khi nói, nói những lời hay lẽ phải để không làm mất lòng người khác, không khiến họ bị tổn thương.

Bài văn mẫu giải thích câu “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.”

Người xưa đã dạy: “Học ăn, học nói, học gói, học mở”, trong đó học nói là một trong những việc quan trọng nhất của mỗi con người vì lời nói là thứ vô hình mà chúng ta dùng để giao tiếp, để trao đổi tâm tư tình cảm và giúp con người gần gũi với nhau hơn. Lời nói là miễn phí nên một khi nói ra là không thể rút lại được, lời nói không có giới hạn nên hãy nói những lời hay ý đẹp để mang lại thiện cảm cho mọi người như lời ông cha ta từng dặn: “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.”

Lời nói là một trong những tiêu chí để đánh giá về tính cách cũng như nhân phẩm của mỗi người. Đúng như câu nói: “Chim khôn kêu tiếng rảnh rang, Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe”. Nếu như một con chim được rèn rũa, uốn nắn từng chút một thì giọng chú chim sẽ thật to, thật dũng mãnh, và luyến láy; cũng như mỗi người chúng ta vậy, nếu như chúng ta được dạy dỗ, được sống và học tập trong mọi trường nề nếp thì bản thân mỗi chúng ta khi ăn nói sẽ cân nhắc thật kỹ lưỡng những câu nào có thể nói hoặc không thể nói, còn nếu như bản thân không được dạy dỗ đến nơi đến chốn thì nghĩ gì sẽ nói vậy, thực ra đó không phải là người thẳng tính mà là người chưa biết suy nghĩ, chưa biết suy nghĩ xem bản thân khi nói ra có lợi hay có hại gì cho bản thân hay người khác không. Có những lời nói chỉ đơn giản là lời buột miệng nói ra nhưng có thể khiến người khác hiểu sai về bản thân mình thậm chí mất đi cả một mối quan hệ mà ta đã mất công xây dựng và bảo vệ nó bao lâu nay.

Bên cạnh việc thể hiện về tính cách thì lời nói cũng thể hiện tài năng chinh phục lòng người. Bản thân bạn nếu như là người học giỏi nhưng bạn không có kĩ năng trình bày cũng như thể hiện được điều mà bản thân mình suy nghĩ thì cũng không thể khiến người khác nể phục mình. Trong chương trình “Thương vụ bạc tỷ” là chương trình truyền hình dành cho các thương nhân khởi nghiệp, hai chàng trai sinh viên đại học năm thứ 3: Đức Mười và Văn Trung, ngoài việc có một dự án tốt thì nhờ có việc diễn thuyết tốt đã thu về được 3 tỷ nhờ các nhà đầu tư chỉ trong vòng năm phút, cũng nhờ tài ăn nói và sự dí dỏm của bản thân mà từ một người phụ nữ hái chè ở Thanh Hóa đã trở thành danh hài được nhiều người biết đến, chinh phục được trái tim nhiều vị giám khảo, để lại nhiều ấn tượng cho người xem truyền hình.

Mặc dù, lời ăn tiếng nói của mình phải lựa lời nhưng cũng không vì vậy mà rất nhiều người bản thân không có tài cán dựa vào đó để kiếm lợi cho bản thân, “mồm mép đỡ chân tay” hoặc có những người lại nói lời hoa mỹ, không thật lòng giả tạo, “nịnh hót” thể hiện một con người dối trá, sống dựa vào lòng tin của người khác.

Lời nói là của mình. Mỗi lời mình nói ra thể hiện bản thân mình là ai, là người như thế nào chính vì thế mà bản thân chúng ta cần phải có cách ứng xử thật khéo léo và đúng mực. Sự khéo léo bắt đầu từ việc bản thân chúng ta biết ăn nói lễ phép, không chêm lời hay cướp lời của người khác. Biết nói đúng lúc đúng chỗ, đúng thời thời điểm, ngắn gọn, súc tích để không bị nói dài ra nói dại đặc biệt là khi nói Tiếng Việt là ngôn ngữ đa nghĩa cùng một hoàn cảnh, cùng một nghĩa nhưng nó lại thể hiện tình cảm cũng như thái độ khác nhau vì thế mà chúng ta cần phải lựa chọn từ sao cho đúng đắn nhất và để làm được điều đó chúng ta luôn luôn phải trau dồi vốn từ vựng và vốn kiến thức sâu rộng cho bản thân mình.

Cha ông đã truyền dạy cho chúng ta rất nhiều kinh nghiệm sống: từ nết ăn, nết ở, đi đứng nói năng tới hành vi ứng xử trong đời sống. Vẫn biết để có nền văn hóa ẩm thực thì phải trải qua hàng ngàn năm. Cái gì làm gia vị cho thức món gì, kết hợp với nhau ra sao như là sự mặc định. Làm trái đi sẽ… choãi, thậm chí nguy hiểm tới sức khỏe và tính mạng. Nhưng những bài học ấy qua tục ngữ, thành ngữ, ca dao thì lại rất hiếm hoi. Có thể do kiến văn hạn hẹp, tôi lục mãi trong trí nhớ mới được một câu: “Đành rằng canh cải nấu gừng/Không ăn thì chớ xin đừng mỉa mai”. Nhưng câu ca dao này, một mặt nói về kinh nghiệm nấu nướng nhưng sâu xa hơn, nó là một ẩn dụ đề nghị cách ứng xử nhân văn giữa người và người.

Trở lại bài ca dao có năm nhân vật: người bà sắp đi chợ và lũ gà, lợn, chó, trâu. Những gia cầm, gia súc này đã được nhân cách hóa để suy nghĩ, đi đứng, nói năng như con người. Với thái độ rất bình tĩnh, thanh thản, vui vẻ, thậm chí dỗi hờn, lo lắng sợ quên, sợ nhầm, chúng dặn “bà” mua cho mình một món hàng. Những thứ này rất dễ kiếm: có thể có sẵn trong vườn nhưng cứ là phải “chợ” cho nó hoành tráng. Có thể nói “cục tác” là ngôn ngữ của gà, “ủn ỉn” là ngôn ngữ lợn. Nói khác đi, hễ nghe những âm thanh ấy là người ta lập tức nghĩ ngay đến chúng. Hai con vật còn lại, ở cấp độ tha thiết hơn.

Tình cảm của chúng, theo tiếng khóc mà dần tăng lên. Và cũng thật tài tình, tác giả dân gian đã miêu tả tiếng khóc từ xa xưa mà đến nay còn nguyên vẹn tinh khôi, lấp lánh sáng tạo ngôn từ: “khóc đứng khóc ngồi”, “khóc ngả khóc nghiêng”. Điều gì làm cho cảm xúc của chúng ghê gớm đến như vậy? Xin thưa, điều mà ai cũng đã biết, đấy là những món “tùy táng” khi chúng lìa cõi tạm. Cứ theo tinh thần của bài ca dao, nếu có những thứ ấy đi kèm thì sẽ là cơ hội cuối cùng dâng hiến cho gia chủ; không có những thứ ấy thì chúng chết sẽ không nhắm được mắt, oan ức và tức tưởi, phí hoài.

Cũng như những người đã trưởng thành, những gà, lợn, chó, trâu trong bài ca dao ý thức rất cao về sự sống-chết, ý thức cao về quy luật của tạo hóa. Chúng lo lắng hậu sự, không phải cho chúng mà cho những người hưởng thụ chúng, làm sao để có một cái chết hợp lý nhất và tràn đầy tinh thần dâng hiến nhất.

Bài ca dao đã đem lại một kinh nghiệm gia vị và một bài học về lẽ tử-sinh.