Bài học rút ra từ hai nhân vật trong truyện là:

• Cần sống có ước mơ, lí tưởng cao đẹp, hướng tới chính nghĩa nhưng không nên xa rời thực tế với những ý nghĩ hãohuyền.
• Yêu thích đọc sách nhưng nên biết lựa chọn sách tốt để đọc và học tập.
• Cần biết sống cho cả hiện tại, không nên chỉ sống trong hoài niệm cùng những lí tưởng viển vông. 
• Sống thực tế, tỉnh táo nhưng không nên có cái nhìn quá thực dụng, ích kỉ

              Việc xây dựng cặp nhân vật Đôn- ki- hô- tê và Xan- chô -pan -xa , Tác giả muốn gửi đến chúng ta một thông điệp sống. Đó là sống phải có hoài bão, có lí tưởng, ước mơ nhưng phải thực tế, không mơ mộng, hão huyền. Phải tỉnh táo, sáng suốt, dũng cảm đối diện với khó khăn, có ý chí và quyết tâm. Sống thủy chung. Và bên cạnh đó không được thực dụng, lười biếng, tham lam. Có như thế thì mới biến ước mơ thành hiện thực.