Nhiều nhà thơ, nhà văn đã lấy tuổi trẻ, lấy thanh niên để làm đề tài cho bài văn, bài thơ của mình. qua bài thơ đất nước của nguyễn khoa điềm chúng ta càng thấm thía hơn sự hy sinh lòng yêu nước của các chiến sĩ nhân dân việt nam Ngày trước, đã có biết bao anh hùng vì đất nước tổ quốc Việt Nam mà không quản ngại khó khăn, xả thân mình vì độc lập tự do của nước nhà. Đặc biệt có những anh hùng hi sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Vậy, vấn đề được đặt ra ở đây là tuổi trẻ ngày nay cần có trách nhiệm như thế nào để giúp đất nước phát triển thịnh vượng như các bị tiền bối ngày xưa?

Tuổi trẻ là những công dân ở lứa thành niên, thanh niên… là thế hệ măng đã sắp thành tre, là người đã đủ điều kiện, đủ ý thức để nhận biết vai trò của mình đối với bản thân, xã hội.

Tuổi trẻ của mỗi thời đại là niềm tự hào dân tộc, là lớp người tiên phong trong công cuộc xây dựng, đổi mới, phát triển đất nước.

Tương lai đất nước là vận mệnh, là số phận của đất nước mà mỗi công dân sẽ góp phần xây dựng, phát triển, trong đó quan trọng nhất là thế hệ trẻ.

Thế kỉ 21, thế kỉ của sự phát triển, không ngừng nâng cao trình độ văn hoá kinh tế, đất nước. Để có thể bắt kịp đà phát triển của những nước lớn mạnh thì đòi hỏi sự chung sức đồng lòng của tất cả mọi người mà lực lượng chủ yếu là tuổi trẻ. Bởi đó là lực lượng nồng cốt, là chủ nhân tương lai, là nhân vật chính góp phần tạo nên cái thế, cái dáng đứng cho non sông Tổ quốc.

​Hãy thức tỉnh đi những người trẻ tuổi, hãy để lòng tự hào dân tộc chiếm trọn lấy con tim, hãy để tình yêu quê hương, đất nước dập tắt những ngọn lửa dục vọng, đam mê. Hãy xây dựng và bảo vệ đất nước này, một đất nước đã chứa đầy xương, đầy máu của ông cha ta, đã chất đầy mồ hôi, nước mắt của dân tộc ta, một đất nước mà ta là một phần trong đó.

Những thanh niên yêu nước, những người trẻ tuổi có trách nhiệm với đất nước sẽ làm nên những trang sử mới cho đất nước, làm cho đất nước trở nên giàu mạnh hơn. Thế nên, hãy tỉnh dậy và bắt đầu làm việc đi nào các bạn trẻ, đừng mãi ngủ vùi trong thú vui, đam mê, dục vọng.

Để giúp nước nhà phát triển, đầu tiên các bạn trẻ cần ra sức học tập thật chăm chỉ để có kiến thức thật vững vàng. Thứ hai, các bạn trẻ phải có hướng đi thật đúng đắn cho nghề nghiệp tương lai của mình để có thể phục dựng cho nước nhà theo hướng tốt nhất phù hợp với năng lực của mình. Và hơn nữa, các bạn còn cần phải ràn luyện thể lực để có thể cống hiến trong trong trong bất cứ khi nào. Nói chung, việc giúp đỡ, cống hiến, cho nước nhà luôn là việc cần thiết nhất ở mỗi thời đại.

Quê hương có một vị trí quan trọng trong lòng mỗi người. Mỗi người dân Việt Nam đều có tình cảm thiêng liêng gắn bó với quê hương xứ sở của mình. Đối với những con người lao động, nhất là người nông dân, họ đã gắn bó mật thiết với quê hương. Từ lúc cất tiếng khóc chào đời, rồi tuổi thơ đẹp đẽ, những công việc lao động, rồi cuộc sống gia đình, cho tới lúc chết họ đã sống gắn liền với làng quê. Tình cảm yêu quê hương đất nước là một truyền thống tốt đẹp và đáng quý của dân tộc Việt Nam. Cho dù có ở nơi xa nhưng mỗi người vẫn luôn nhớ về quê nhà của mình. Quê hương như một người mẹ hiền ôm ta vào lòng và dành cho ta những gì tốt đẹp nhất. Quê mẹ là nơi ấp ủ tình yêu thương, nơi nuôi ta lớn, dạy dỗ, an ủi che chở cho ta. Quê hương - hai tiếng thân thương mỗi lần nghe thấy chúng ta không khỏi xúc động bồi hồi. Tình yêu quê hương đã ăn sâu vào máu thịt, đi sâu vào lòng mỗi con người. Vì vậy nếu ai chưa nhận thức chưa có tình cảm gắn bó với xứ sở của mình thì hẳn họ chưa được coi là trưởng thành. Quê hương đi vào lòng con người một cách rất tự nhiên. Người ta có thể nhớ tới quê hương đất nước của mình chỉ qua một món ăn bình dị hay một địa danh đã gắn liền với những kỷ niệm đẹp...

I, MB: Đất nước- hai tiếng thiêng liêng ấy vang lên tự sâu thẳm tâm hồn ta- vừa cao cả, tang trọng, ừa xiết bao bình dị, gần gũi. Hình tượng đất nước đã khơi nguồn cho biết bao hồn thơ cất cánh. Chúng ta đã bắt gặp đất nước chìm trong đau thương, mất mát qua thơ của Hoàng Cầm; gặp đất nước đang đổi mới từng ngày qua thơ Nguyễn Đình Thi. Nhưng có lẽ đất nước được nhìn từ nhiều khía cạnh, đầy đủ và trọn vẹn nhất qua đoạn trích 'Đất nước" ( Trường ca "Mặt đường khát vọng") của Nguyễn Khoa Điềm. Và đây là mộ trong những đoạn trích tiêu biểu: 

Trong anh và em hôm nay

... 

Làm nên đất nước muôn đời

II, TB 

1, Khái quát chung

- HCST: Trường ca Mặt đường khát vọng được tác giả hoàn thành ở chiến khu Trị Thiên năm 1971. Đó là thời điểm cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc đang trải qua những năm tháng đầy thử thách, khốc liệt. Tác giả đã thể hiện sâu sắc sự thức tỉnh của tuổi trẻ các vùng bị tạm chiến miền Nam, nhận rõ bộ măt xâm lược của kẻ thù, huớg về nhân dân, sẵn sàng và tự nguyện gánh vác sứ  mệnh đấu tranh giải phóng dân tộc.

- Trường ca gồm 9 chương, đoạn trích "Đất nước" là phần đầu chương V.

- Nội dung: Đoạn trích gồm 13 câu nằm ở phần đầu , nêu lên những suy nghĩ của tác giả về đất nước được nhìn trên nhiều góc độ với tư tưởng chủ đạo: Đất nưóc của nhân dân

2, Phân tích 

- Từ sự cảm nhận về ĐN trên đây, tác giả đã chuyển từ yếu tố khách thể sang yếu tố chủ thể. ĐN đã hoá thân vào máu thịt của mỗi con người. Sự sống của mỗi cá nhân không còn là sự tồn tại độc lập mà nó đã gắn kết với ĐN của mình....

- Từ sự nhận thức đó, nhà thơ đã đưa ra lời kêu gọi: phải biết đoàn kết, chung sức, chung lòng và biết hoá thân và mỗi con người phải biết hoá thân cho ĐN. Đó cũng chính là cách sống có văn hoá đúng đạo lí của dân tộc...

- Nhận xét: Đoạn thơ cho thấy sự kết hợp các giọng điệu vừa thủ thỉ tâm tình, vừa yêu cầu mệnh lệnh, vừa thành kính trang nghiêm thể hiện niềm tự hào dân tộc và cũng cho thấy trách nhiệm của mỗi cá nhân. Đó cũng là mục đích cao nhất, mục đích cuối cùng của NKĐ khi viết chương ĐN này.

3. Đánh giá chung :

a, Nội dung:

a. Nội dung: Sự phát hiện thú vị và độc đáo của tg về ĐN trên các phương diện địa lí, lịch sử, văn hoá với nhiều ý nghĩa mới : Muôn vàn vẻ đẹp của ĐN đều là kết tinh của bao công sức và khát vọng của nhân dân , của những con người vô danh , bình dị .

b. Nghệ thuật :

- Thể thơ tự do phóng túng .

- Sử dụng chất liệu văn hoá dân gian.

- Giọng thơ trữ tình - chính luận.

III, KB: Khẳng định lại vấn đề

* Bài viết tham khảo

Đất nước- hai tiếng thiêng liêng ấy vang lên tự sâu thẳm tâm hồn ta- vừa cao cả, tang trọng, ừa xiết bao bình dị, gần gũi. Hình tượng đất nước đã khơi nguồn cho biết bao hồn thơ cất cánh. Chúng ta đã bắt gặp đất nước chìm trong đau thương, mất mát qua thơ của Hoàng Cầm; gặp đất nước đang đổi mới từng ngày qua thơ Nguyễn Đình Thi. Nhưng có lẽ đất nước được nhìn từ nhiều khía cạnh, đầy đủ và trọn vẹn nhất qua đoạn trích 'Đất nước" ( Trường ca "Mặt đường khát vọng") của Nguyễn Khoa Điềm. Và đây là mộ trong những đoạn trích tiêu biểu: 

 Trong anh và em hôm nay

... 

Làm nên đất nước muôn đời

Trường ca Mặt đường khát vọng được tác giả hoàn thành ở chiến khu Trị Thiên năm 1971. Đó là thời điểm cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc đang trải qua những năm tháng đầy thử thách, khốc liệt. Tác giả đã thể hiện sâu sắc sự thức tỉnh của tuổi trẻ các vùng bị tạm chiến miền Nam, nhận rõ bộ măt xâm lược của kẻ thù, huớg về nhân dân, sẵn sàng và tự nguyện gánh vác sứ  mệnh đấu tranh giải phóng dân tộc.

Cũng như cả chương 5 của trường ca “Mặt đường khát vọng”, đoạn thơ này vẫn viết theo hình thức thơ chữ tình chính luận với giọng điệu thủ thỉ tâm tình và đặc biệt sử dụng thành công chất liệu văn hóa dân gian. Nếu như những câu thơ trước đó, Nguyễn Khoa Điềm suy tư về cội nguồn, quá khứ đân tộc, đất nước để trả lời cho câu hỏi: “đất nước có tự bao giờ?”,” Đất nước là gì?” thì đến đoạn thơ này nhà thơ lại vui sướng tự hào khẳng định “đất nước là máu của mình” vì vậy nội dung đặc biệt là tuổi trẻ phải có trách nhiệm đối với đất nước.

Sáu câu thơ đầu, nhà thơ nói về mối quan hệ biện chứng giữa cái chung và cái riêng, giữa cái vĩnh hằng và cái thường ngày, giữa cá nhân và cộng đồng. Những câu thơ tự do được viết phóng túng, thoải mái nhưng lại thể hiện rõ tính triết luận nhằm bày tỏ những nhận thức sâu sắc của nhà thơ về đất nước, nhân dân.

“ Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần đất nước”

Nếu ở đoạn thơ trước Nguyến Khoa Điềm cho chúng ta cảm nhận về đất nước không hề xa xôi, lạ lẫm, trìu tượng mà kết tinh trong phong tục ăn trầu của bà, búi tóc của mẹ, tình nghĩa của cha, sinh vật ở quanh ta cái kèo, cái cột đến những câu thơ ở đoạn này nhà thơ cho chúng ta một nhận thức nữa về đất nước. Đất nước có “ trong anh”, “trong em” đất nước hóa thân vào cuộc sống, vào tâm hồn mỗi người. Như vậy trong mỗi cá nhân cá thể đều có hình hài sức sống của đất nước nhân dân.

Tuy trong anh và em chỉ có “một phần đất nước” nghĩa là nhỏ bé, giản dị thôi nhưng không vì thế mà trở nên tầm thường vô nghĩa, ngược lại nó rất đỗi thiêng liêng và là một niềm tự hào sâu sắc bởi nó đã làm nên cuộc đời, số phận và sức sống của một đất nước, sức sống của mỗi chúng ta.

Từ ý tưởng quen thuộc “mỗi gia đình là một tế bào của xã hội, mỗi công dân là một phần tử của cộng đồng” Nguyễn Khoa Điềm đã viết thành hai câu thơ trên lời thơ mềm mại, ngọt ngào, đằm thắm khiến cho tình cảm chung cũng trở nên nồng chat tha thiết như tình yêu đôi lứa.

Lời thơ mang tính khẳng định dứt khoát, giản dị mà sâu sắc, cụ thể mà khái quát cao:

“ Khi hai đứa cầm tay
…
Vẹn tròn to lớn”

Những cặp đối xứng về ngôn từ : “ Khi hai đứa cầm tay… đất nước” / “Khi chúng ta cầm tay…đất nước” tạo nên cấu trúc liên hoàn trùng điệp có tác dụng xoáy sâu vào sự bền quyện thống nhất đến mức máu thịt giữa cá nhân và cộng đồng, giữa cái “tôi” và cái “ta” của thế hệ này và thế hệ khác.

“Khi hai đứa cầm tay” nghĩa là khi anh và em hòa hợp, gắn bó, yêu thương thì đất nước sẽ trở nên tươi thắm hơn, đẹp đẽ hơn. Câu thơ được tác giả viết rất sâu sắc thể hiện tư tưởng “ hạnh phúc cá nhân là hạnh phúc của cộng đồng. Tình yêu lứa đôi nằm trong hạnh phúc của cộng đồng là cớ sở của tình yêu đất nước như Nguyễn Khoa Điềm cũng đã từng khẳng định:

“ anh yêu em như anh yêu đất nước”

Hay Giang Nam cũng viết:

“ Xưa yêu quê hương vì có chim, có bướm
Có những lần trốn học bị đòn roi
Nay yêu quê hương vì trong từng nắm đất
Có một phần xương thịt của em tôi”

Càng yêu em anh càng thêm yêu đất nước đáng trân trọng biết bao cái cử chỉ “cầm tay” xiết chặt tình đôi lứa đẻ chung sức chung lòng dựng xây đất nước.

“Khi chúng ta cầm tay mọi người” đó là cái cầm tay nối vòng tay lớn, đó là cái cầm tay phát huy sức mạnh đoàn kết cộng đồng. Cái cầm tay đó sẽ làm cho đất nước trở lên to lớn, rạng rỡ, huy hoàng, tỏa sáng vĩnh cửu. Thực tế lịch sử đã chứng minh, một dân tộc nhỏ bé như VN nhưng đã từng đánh Tống, đuổi Minh, trừ Thanh, diệt Pháp, đánh Mĩ chói lọi, huy hoàng. Cốt lõi làm nên sức mạnh đó chính là tinh thần đoàn kết dân tộc của con lạc cháu hồng.

Từ hiện tại đất nước “hôm nay” cái nhìn của nhà thơ hướng về viễn cảnh ngày mai của đất nước với một kì vọng sáng ngời tin yêu.

“Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang đất nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng”

“Mai này” giọng thơ ngọt ngào sâu lắng thiết tha khi Nguyễn Khoa Điềm hướng cái nhìn của người đọc về viễn cảnh ngày mai của đất nước. Con ta là hạnh phúc nối dài của đôi ta không chỉ chỉ những đứa con ruột thịt của nhà thơ mà còn chỉ thế hệ trẻ, thế hệ tương lai của đất nước. Con sẽ tiếp tục “gánh vác phần người đi trước để lại” , “con” sẽ “lớn lên”. Hai chữ “lớn lên” thể hiện niềm tin của nhà thơ về sự lớn lên thể chất nhưng quan trọng hơn là về trí tuệ bản lĩnh của nhân dân trên hành trình lịch sử mang đất nước đi ra đến những tháng ngày mơ mộng. Động từ “mang” đứng trước từ đất nước khiến đất nước không còn là một khái niệm trìu tượng, một hình ảnh mơ hồ chung chung mà trở lên hữu hình, hữu thể gắn chặt với bổn phận và tinh thần của lớp cháu con. Hành trình đó thật dài lâu và cao cả không dứt, không nổi, không nối, không ngừng, không nghỉ. Và “ngày mai” là những tháng ngày đất nước vững mạnh tươi đẹp, sánh ngang với các cường quốc năm châu, đất nước không còn chiến tranh bão tố, nghèo nàn, lạc hậu ; chỉ còn lại hạnh phúc và bình yên, tươi đẹp và thơ mộng. Những câu thơ được viết với cảm hứng lãng mạn cách mạng bay bổng cùng với niềm gửi gắm bao tin yêu.,hy vọng vào tương lai tươi sáng của đất nước.

Những câu thơ ghép lại đoạn bình giảng là những lời tự nhủ tâm niệm chân thành thấm thía của nhà thơ khi nói về sứ mệnh, bổn phận của nhân dân đặc biệt là thế hệ trẻ đối với đất nước :

“Em ơi em đất nước là máu xương của mình
…
Làm nên đất nước muôn đời”

Tác giả liên tục lấy “em” để trò chuyện, để nhấn mạnh một điều giản dị nhưng có nghĩa như một chân lí: Đất nước chính là máu thịt, là sự sống của mỗi chúng ta. Vậy mỗi chúng ta phải có vai trò trách nhiệm dựng xây và phát triển đất nước. Những từ “phải biết…”, “phải biết…”. đi liền với một hệ thống từ ngữu tăng tiến mức độ gắn bó – san sẻ – hóa thân, không phải là những lời hô hào suông khô cứng hay những lí lẽ giáo điều tẻ ngắt mà là mệnh lệnh phát ra từ trái tim của người thanh niên trí thức yêu nước. Họ hiểu rõ được sứ mệnh lớn lao của thế hệ mình là phải đoàn kết với nhân dân, san sẻ chung vai sát cánh với cộng đồng, đồng thời sẵn sàng dâng hiến trọn vẹn hi sinh cho đất nước quê hương. Đặt trong bối cảnh lúc bấy giờ thì đây là tiếng nói có sức cổ vũ khích lệ tuổi trẻ miền Nam nói riêng, nhân dân Việt Nam nói chung, tích cực xuống đường đánh Mĩ. Đó là lời “tự nguyện” của cả thế hệ chúng ta như lời ca của Trương Quốc Khánh:

“ Là người tôi nguyện chết cho quê hương”

Hay:

“Ôi Tổ quốc ta yêu như máu thịt
Như mẹ cha ta như vợ như chồng
Ôi tổ quốc nếu cần ta chết
Cho mỗi ngôi nhà ngọn núi con sông”
(Chế Lan Viên)

Với lời thơ tự do, ngọt ngào, đằm thắm như tiếng tâm tình trò chuyện giữa anh và em. Với vốn kiến thức phong phú và khả năng sáng tạo các yếu tố văn hóa dân tộc Nguyễn Khoa Điềm đã giúp chúng ta nhận thức đất nước gần gũi, ngọt ngào, hùng vĩ và trong mỗi con người chúng ta đều có một phần hóa thân của đất nước. “Đất nước” chính là máu xương của mình. Đoạn thơ đã góp một tiếng nói cổ vũ khích lệ tuổi trẻ miền Nam thấy rõ sứ mệnh hiến dâng Tổ quốc để “xuống đường” tham gia vào cuộc đấu tranh của toàn dân tộc, góp phần “Làm nên đất nước muôn đời”.