3. "Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen lá, đá chen hoa"

->Gợi không gian rộng lớn, ngập tràn sắc đỏ của hoàng hôn , thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, cây cối rậm rạp, um tùm, cảnh sắc thiên nhiên gợi buồn, trống trải.

Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

->Gợi lên cảnh làng quê miền núi nghèo nàn, tiêu điều, xơ xác, hoang vắng con nguwif nhỏ bé, vất vả , cực nhọc

Nhớ nước, đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.

=>Không gian rộng lớn, hoang vắng, chỉ có âm thanh của các loài chim khắc khoải, cảnh vật càng trở nên u buồn. Nó tác động vào lòng người xa quê một nỗi nhớ nhà da diết đồng thời gửi tâm trạng đồng thời gửi tâm sự hoài cổ tiếc nuối về quá khứ tươi đẹp của dân tộc.

Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.

->Người khách bộ hành dừng bước trên đỉnh Đèo Ngang ngắn trình trời non nước dưỡng không gian bao la ấy người đó gặp lại chính mình sự đơn độc trên bước đường làm cho người khách càng buồn càng cô đơn đâu đó ẩn sâu trong câu thơ là sự lo lắng cho những ngày sắp tới

Em có ấn tượng gì về không gian, phong cảnh của Đèo Ngang:

Cảnh Đèo Ngang được miêu tả vào vào thời điểm bóng xế tà.  Buổi chiều, đặc biệt là lúc chiều tà, khi mọi vật xung quanh dần chìm vào bóng đêm, sự giao hữu giữa ánh sáng còn sót lại và sự ập đến của bóng tối như đè nặng lên tâm trạng con người hơn bao giờ hết. Sự lắng lại của tâm trạng là những cảm xúc bâng khuâng, buồn man mác, nhìn cảnh vật gợi ra những nỗi nhớ nhung về quê hương da diết

4."Qua đèo Ngang" là lời nhắn gửi tâm sự của nỗi lòng tác giả đến người đọc. Với phong cách trang nhã thơ  đã cho thấy cảnh tượng đèo ngang thoáng đãng mà heo hút, thấp thoáng có sự sống của con người  và hoang sơ.Thể hiện nỗi buồn, tâm trạng cô đơn thầm lặng, nỗi niềm nhớ nước nước thương nhà của nhà thơ trước cảnh vật đèo ngang mà có lẽ chỉ có những người xa quê mới cảm nhận hết được đồng thời tác giả gửi gắm tâm sự hoài cổ tiếc nuối về thời vàng son của xã hội phong kiến đi vào dĩ vãng .Phải thật giàu cảm xúc, thật yêu thiên nhiên cùng con người, Bà Huyện Thanh Quan mới có thể để lại những vần thơ tuyệt tác như vậy.

QHT:in đậm+gạch chân

Thời gian: Chiều tà qua câu thơ Bóng xế tà

Không gian: của núi rừng heo hút, vắng vẻ, hoang sơ, “cỏ cây chen đá lá chen hoa”.

-> Qua đó gợi cho người đọc về một không gian yên ắng, chỉ còn cảnh vật, tuy đẹp đẽ nhưng cùng man mác buồn.

4.

Bài thơ “Qua Đèo Ngang” của tác giả Huyện Thanh Quan là một tác phẩm nổi tiếng thời bấy giờ (1). Bài thơ này được sáng tác ra khi bà đi qua huyện Phú Xuân đi Qua Đèo Ngang, một vùng đất hoang sơ hẻo lánh cùng với sự cô đơn tột cùng, nỗi nhớ quê hương tha thiết trong long (2). Sự sáng tạo nhưng vẫn có nét truyền thống, bài thơ được viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật và theo kết cấu: Đề - Thực – Luận – Kết (3). Chỉ với hai câu đầu, bà đã có thể nêu khái quát được thời gian, không gian, khung cảnh nơi đó, dù chỉ là khắc họa vài nét nhưng vẫn thể hiện được sự chân thực và sinh động  trong bài (4). Thiên nhiên ở đây xơ xác, hoang vu, thấp thoang bóng người nhưng vẫn thật vắng vẻ và tràn ngập sự cô đơn của bà khi đi Qua Đèo Ngang (5). Nhà thơ đã lắng nghe âm thanh của cảnh Đèo Ngang (6). Cụm từ “con cuốc cuốc”, “cái gia gia” được sử dụng không chỉ là hình ảnh tả thực về loài chim cuốc, chim đa đa mà còn sử dụng biện pháp chơi chữ độc đáo nhằm diễn tả sự tiếc nuối quá khứ - triều đại nhà Lê thời kỳ hưng thịnh nay đã không còn nữa (7). Tâm trạng này bà cũng không thể chia sẻ với bất kỳ ai, “ta với ta” đều chỉ nhà thơ, chỉ bà không có ai cùng chia sẻ, phải đối diện với sự cô đơn lẻ loi với chính mình . Qua bài đọc, chúng ta cảm nhận được bài thơ cũng là lời nhắn gửi tâm sự nỗi lòng của tác giả đến người đọc, bài thơ không chỉ là một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ đượm nét buồn mà còn là những tiếc nuối, một tấm lòng yêu nước thương dân (9).

QHT: Của ; với