1. Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có gì khác thường? Kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh như vậy, theo em, nhân dân muôn thể hiện điều gì?

Trả lời:

*Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có sự khác thường:

- Thạch Sanh ra đời là do Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con

- Bà mẹ mang thai nhiều năm mới sinh Thạch Sanh.

- Thạch Sanh được Thiên thần dạy cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.

* Kể về sự khác thường của Thạch Sanh nhân dân ta muốn tô đậm tính chất kì lạ đẹp đẽ cho nhân vật lí tưởng, làm tăng sức hấp dẫn cho câu chuyện.

2. Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã phải trải qua những thử thách nào? Thạch Sanh bộc lộ phẩm chất gì qua những thử thách ấy?

Trả lời:

* Trước khi kết hôn với công chúa, Thạch Sanh phải trải qua những thử thách:

- Bị mẹ con Lý Thông lừa đi canh miếu thờ, thế mạng. Thạch Sanh diệt chằn tinh.

- Xuống hang diệt đại bàng, cứu công chúa, bị Lý Thông lấp cửa hang.

- Bị hồn chằn tinh, đại bàng báo thù, Thạch Sanh bị bắt hạ ngục.

* Qua những lần thử thách, Thạch Sanh đã bộc lộ những phẩm chất quý báu sau:

- Sự thật thà, chất phác.

- Sự dũng cảm và tài năng (diệt chằn tinh, diệt đại bàng, có nhiều phép lạ).

3. Trong truyện, hai nhân vật Thạch Sanh và Lý Thông luôn đối lập nhau về tính cách và hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập này.

Trả lời:

- Hai nhân vật Thạch Sanh và Lý Thông đối lập nhau một cách toàn diện, sâu sắc. Đó là sự đối lập giữa thiện và ác; lao động và bóc lột; thực thà, trung hậu và lừa dối, xảo trá; vị tha và vị kỉ; anh hùng và bạo ngược; cao thượng và thấp hèn.

- Lý Thông lợi dụng tình anh em kết nghĩa, lợi dụng tính cả tin, thật thà, nhân hậu của Thạch Sanh, đã ra sức bóc lột sức lao động của Thạch Sanh, lừa Thạch Sanh chết thay cho mình, rồi hai lần cướp công của Thạch Sanh, bỏ Thạch Sanh chết dưới hang sâu.

4. Truyện Thạch Sanh có nhiều chi tiết thần kì, trong đó đặc sắc nhất là chi tiết tiếng đàn và niêu cơm đãi quân sĩ mười tám nước chư hầu. Em nãy nêu ý nghĩa của những chi tiết đó.

Trả lời:

* Ý nghĩa của các chi tiết thần kì:

- Tiếng đàn của Thạch Sanh:

+ Giúp nhân vật được giải oan, giải thoát. Nhờ tiếng đàn thần mà công chúa khỏi câm, nhận ra người cứu mình và đã giải thoát cho Thạch Sanh. Nhờ đó Lý Thông cũng bị vạch mặt. Tiếng đàn, do vậy cũng là tiếng đàn của công lí.

+ Tiếng đàn làm quân mười tám nước chư hầu phải cuốn giáp xin hàng đã trở thành đại diện cho cái thiện và tinh thần yêu chuộng hoà bình của nhân dân.

- Niêu cơm thần kì:

+ Có khả năng phi thường, cứ ăn hết lại đầy... khiến quân chư hầu phải ngạc nhiên, khâm phục.

+ Niêu cơm thần với lời thách đố của Thạch Sanh và sự thua cuộc của quân sĩ mười tám nước chư hầu chứng tỏ thêm tính chất kì lạ của niêu cơm với sự tài giỏi của Thạch Sanh.

+ Niêu cơm thần kì tượng trưng cho tâm lòng nhân đạo, tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta.

5. Trong phần kết thúc truyện, mẹ con Lý Thông phải chết, còn Thạch Sanh thì được kết hôn cùng công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện điều gì? Kết thúc ấy có phổ biến trong truyện cổ tích không? Hãy nêu một số ví dụ.

Trả lời:

- Cách kết thúc truyện thể hiện niềm tin, sự công bằng và chiến thắng cuối cùng sẽ thuộc về cái thiện. Còn cái ác, kẻ ác bị trừng phạt thích đáng.

- Cách kết thúc có hậu ấy thể hiện công lí xã hội (ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác) và ước mơ của nhân dân về một sự đổi đời. Đây là cách kết thúc phổ biến trong truyện cổ tích, chẳng hạn như: Sọ Dừa, Tấm Cám, Cây khế...

THẠCH SANH

ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

Bố cục: 3 đoạn

- Đoạn 1 (Từ đầu … đến “mọi phép thần thông”): Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh.

- Đoạn 2 (Tiếp theo … đến “bị bắt gạ ngục”): Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh.

- Đoạn 3 (Còn lại): Phơi bày tội Lí Thông, Thạch Sanh cưới công chúa và dẹp yên quân lính chư hầu.

Nội dung chính: Truyện ngợi ca những chiến công rực rỡ và những phẩm chất cao đẹp của người anh hùng – dũng sĩ dân gian. Thể hiện ước mơ về sự đổi đời, ước mơ đạo lí của nhân dân: cái thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà, hòa bình thắng chiến tranh,…

Câu 1 (SGK, trang 66):

- Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có sự khác thường:

+ Nguồn gốc thần tiên (con Ngọc Hoàng), người mẹ mang thai mấy năm.

+ Được các thần truyền võ nghệ và mọi phép thần thông.

- Nhân dân gửi gắm ước mơ: phải có sức mạnh vô địch để sống, để tồn tại và để chiến thắng.

Câu 2 (SGK, trang 66):

Trước khi kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã phải trải qua nhiều thử thách, qua đó nhân vật bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp:

Thử thách Phẩm chất

Bị mẹ con Lí Thông lừa đi canh miếu thờ, thế mạng.

⟹ Thạch Sanh không chết mà còn diệt được chằn tinh. Thật thà, dũng cảm và luôn tin tưởng bạn bè.

Xuống hang diệt đại bàng cứu công chúa nhưng lại bị Lí Thông cho lấp hang. Dũng cảm, xả thân để cứu công chúa.

Bị hồn chằn tinh, đại bàng báo thù.

⟹ Thạch Sanh bị bắt hạ ngục. Luôn giữ vững lòng tin “không làm việc xấu thì sẽ không sợ”

Câu 3 (SGK, trang 66):

Hai nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông đối lập nhau một cách toàn diện, sâu sắc:

Thạch Sanh Lí Thông

- Thiện

- Thực thà, trung hậu

- Cao thượng

- Anh hùng

- Luôn cứu giúp người (cứu công chúa, cứu con vua Thủy Tề) - Ác

- Lừa đảo, dối trá

- Thấp hèn

- Bạo ngược

- Chỉ biết hại người (hại Thạch Sanh hai lần : lừa để chết thay và lấp hang lúc cứu công chúa)

Câu 4 (SGK, trang 67):

- Ý nghĩa tiếng đàn của Thạch Sanh:

+ Tiếng đàn giải oan cho Thạch Sanh, vạch mặt Lí Thông. ⟹ Tiếng đàn công lý.

+ Tiếng đàn làm cho quân 18 nước chư hầu phải cuốn giáp xin hàng. ⟹ Tiếng đàn yêu chuộng hòa bình, chính nghĩa.

- Ý nghĩa niêu cơm thần kì:

Niêu cơm cứ ăn hết lại đầy làm cho quân chư hầu phải khâm phục. => tượng trưng cho tấm lòng nhân đạo, tư tưởng yêu hòa bình của nhân dân

Câu 5 (SGK, trang 67):

Trong kết thúc truyện, mẹ con Lí Thông bị trừng phạt còn Thạch Sanh được cưới công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện:

- Niềm tin vào sự công bằng, chiến thắng sẽ thuộc về cái thiện còn cái ác sẽ bị trừng phạt thích đáng, ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác.

- Thể hiện công lý xã hội và ước mơ của nhân dân về một sự đổi đời đầy niềm vui và hạnh phúc.

- Đây là cách kết thúc phổ biến trong truyện cổ tích: Sọ Dừa, Cây khế, Tấm Cám…