A, MB

- giới thiệu tác giả Huy Cận: là một nhà thơ lớn trong nền thơ mới Việt Nam sau Cách mạng. Trước CM, thơ ông chủ yếu là những tác phẩm thơ buồn, sâu lắng suy ngẫm về cuộc đời nhân thế. Sau cách mạng, thơ ông tươi vui và tràn ngập hào khí xây dựng đất nước hơn.

- giới thiệu bài thơ Tràng Giang: hoàn cảnh ra đời, khái quát nội dung.

Bài thơ được in trong tập“Lửa thiêng" vào mùa thu năm 1939 khi tác giả đứng trước sông Hồng mênh mông sóng nước

- Trong "Tràng giang", bức tranh tâm trạng và bức tranh thiên nhiên chính là hai phạm trù đan xen nhau. Tuy nhiên, những cảnh thiên nhiên trong bài dường như chỉ là phương tiện để nhà thơ bộc lộ tâm trạng, gửi gắm nỗi niềm của mình trong đó mà thôi. Chính vì vậy mà chúng ta nói, bài thơ này chính là sự kiện độc đáo của một tâm trạng.

B, TB: 

1, Phân tích khổ 1:

- Bức tranh thiên nhiên: Khổ 1 đã vẽ ra cảnh sông nước mênh mông bất tận

- Bức tranh tâm trạng: Ngay câu đầu bài thơ đã gợi ra một nỗi buồn buồn bất tận, bằng một hình ảnh ẩn dụ: "Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp". Tác giả nhìn theo những con sóng và nỗi buồn trùng trùng điệp điệp dường như bủa vậy toàn bộ tầm nhìn của tác giả.

+ "Con thuyền xuôi mái nước song song": Con thuyền thường tượng trưng cho cuộc đời lênh đênh, cô đơn, vô định. Hình ảnh thơ cho thấy con thuyền buông mái chèo xuôi dòng nước, nhưng thuyền và nước chỉ như hai đường thẳng song song mà chẳng hề gắn bó

+ "Thuyền về nước lại sầu trăm ngả" gợi hình ảnh của sự chia ly. Con thuyền nhỏ bé mang theo nỗi buồn lênh đênh như đứng trước muôn dòng sông không biết rẽ vào đâu

+ Câu thơ cuối "Củi một cành khô lạc mấy dòng" gợi ra sự cô đơn, lạc lõng, nhỏ nhoi của con người. Hình ảnh một cành củi khô càng làm tăng thêm sự nhỏ bé của đời người cũng như không gian buồn thẳm.

2, Phân tích khổ 2:

- Bức tranh thiên nhiên: Khổ thơ thứ 2 tiếp tục gợi ra khung cảnh thiên nhiên đìu hiu, vắng vẻ.

+ Hình ảnh của cồn cát nhỏ bé, lơ thơ, vắng vẻ, lại thêm ngọn gió đìu hiu, càng thêm vắng vẻ buồn bã hơn bao giờ hết. Không gian hiu quạnh, đượm buồn. Thi thoảng, tác giả nghe được những tiếng làng xa vãn chợ chiều. Cảnh chợ chiều vẫn luôn gây ấn tượng bằng sự buồn thương, vắng vẻ vì sự tấp nập tan biến đi.

+ Hình ảnh thơ sáng tạo"Nắng xuống, trời lên, sâu chót vót". Người đọc cảm tưởng được không gian dường như đang mở rộng ra thêm về cả 4 chiều: cao, dài, sâu, rộng; thiên nhiên toàn cảnh như đang chuyển động mở rộng ra thêm và có sự chia lìa giữa đất và trời. Những tia nắng chiếu xuống và bầu trời xanh dường như càng cao hơn, phản chiếu xuống lòng sông phẳng lặng và tạo được cảm giác "sâu chót vót" cho nhà thơ. Cách kết hợp giữa "sâu" và "chót vót" vô cùng độc lạ và gợi được sự liên tưởng đa chiều nằm trên cùng một trục không gian: xuống và lên, sâu và cao. "Sâu chót vót" vừa diễn tả được độ sâu thăm thẳm của dòng sông, lại vừa gợi ra được bầu trời cao chót vót. Hai chiều sâu và cao ấy đã tạo ra một không gian nhiều chiều, trải rộng và mở mãi ra về phía vô cùng, vô tận.

- Bức tranh tâm trạng: Tuy nhiên, câu thơ cuối có sự tương phản giữa hình ảnh "sông dài, biển rộng" và "bến cô liêu". Dường như đứng trước thiên nhiên rộng lớn, con người chỉ có 1 mình, tạo nên sự buồn lặng của tâm trạng nhà thơ.

3. Phân tích khổ 3:

- Bức tranh thiên nhiên: hình ảnh của bèo dạt trên sông, của dòng nước mênh mông nhưng chẳng có đến một con đò, không có một cây cầu. Trong tầm mắt của nhà thơ, dường như chỉ có những bờ bãi mênh mông rợn ngợp tiếp nối nhau mà thôi.

- Bức tranh tâm trạng: hình ảnh của một kiếp người nhỏ bé giữa dòng đời chênh vênh, tấp nập

+ Hình ảnh "bèo dạt": số phận, cuộc đời lênh đênh, vô định

+ Mênh mông, không một chuyến đò ngang, không cầu, lặng lẽ..tiếp: là những chi tiết gợi ra sự mênh mông đến rợn ngợp cũng như sự thiếu hơi ấm của sự kết nối giữa người với người

4, Phân tích khổ 4:

- Bức tranh thiên nhiên: sự bao la, rợn ngợp của đất trời

+ "Lớp lớp, đùn": là những từ gợi ra hình ảnh kỳ vĩ, lớn lao của thiên nhiên

+ Hình ảnh cánh chim bé nhỏ gợi ra sự cô đơn, bé nhỏ của con người đối lập với hình ảnh kỳ vĩ của thiên nhiên.

- Bức tranh tâm trạng:

+  Sự độc đáo trong bài Tràng giang còn được thể hiện ở cách dùng từ láy "dợn dợn". Từ láy độc đáo này kết hợp với "vời con nước đã gợi ra một nỗi niềm bâng khuâng, khó tả của nhà thơ. Đứng trước thiên nhiên rộng lớn, tâm trạng của nhà thơ dường như bâng khuâng và cô đơn, nhớ quê hương đến nao lòng.

+ Nỗi niềm nhớ quê hương, sự cô đơn, lặng lẽ của tác giả.

C, KB

Tổng kết lại những gì đã trình bày

Bài thơ "Tràng giang" của Huy Cận chính là sự kết hợp tài tình giữa bức tranh thiên nhiên và bức tranh tâm trạng. Tuy nhiên, bức tranh tâm trạng của con người vẫn là chủ đạo của toàn bài thơ. Đó chính là hồn thơ buồn, mang đậm tính triết lý và lãng mạn của Huy Cận.