Tự nhận thức là khả năng nhận biết về đặc điểm, tính cách, khả năng, cảm xúc, ưu điểm, nhược điểm và nhu cầu của bản thân. Hiểu biết về bản thân giúp bạn kiểm soát được cảm xúc, biết được những đòi hỏi của bản thân, khả năng chịu đựng để sẵn sàng vượt qua khó khăn, thử thách. 

Giả sử, nếu bạn khám phá được mình có chất giọng tốt, bạn sẽ làm ca sĩ. Nếu bạn có khả năng điều khiển cảm xúc, bạn có thể làm diễn viên. Nếu bạn biết mình có khả năng sáng tác, bạn sẽ làm nhạc sĩ. Như vậy, nếu khám phá được cái bên trong con người mình, bạn sẽ khai thác nó, càng có cơ hội phát triển nó. Triết học gọi cái vốn sẵn có bên trong cơ thể mình là Trí vô sư, nghĩa là những khả năng, tài năng sẵn có mà không cần thầy dạy. 

Vai trò của nhận thức bản thân

Khi nhận thức bản thân, các bạn nên chú ý nhận thức những yếu tố sau: nhận thức về tính cách, điểm mạnh, sở trường, điểm cần hoàn thiện, mục tiêu sống và đam mê. Những yếu tố này sẽ giúp bạn định hướng khi muốn phát triển thêm tính cách và tài năng của bản thân. Nó sẽ là hạt mầm để bạn vun bón và chăm sóc tài năng của bản thân. 

Tự nhận thức sẽ là nền móng hỗ trợ tất cả các năng lực tư suy cảm xúc, giúp bạn biết được cái gì sẽ là động lực, cái gì là đam mê để có định hướng công việc trong tương lai. Tự nhận thức giúp bạn biết được mình đang ở đâu, muốn đi đâu để sẵn sàng thay đổi bản thân cho phù hợp với sự phát triển. 

Trong xã hội hiện nay, kỹ năng tự nhận thức bản thân là rất cần thiết, chính vì sự bùng nổ của khoa học kỹ thuật nên giới trẻ ít nhiều cũng bị ảnh hưởng bởi các sản phẩm của công nghệ, điều này khiến chúng ta bị thiếu hụt nhiều kỹ năng sống cần thiết trong xã hội. Đây cũng là lý do quan trọng mà ta cần phải tự nhận thức bản thân để có những suy nghĩ, hành động đúng đắn nhất. 

Khả năng tự nhận thức giá trị bản thân được xem là một trong những kỹ năng cần thiết để bạn có thể nhận biết một cách đúng đắn về cảm xúc của mình ngay khi nó xảy ra và hiểu mình sẽ có khuynh hướng làm gì trong tình huống đó…. 

Xã hội không ngừng phát triển, kéo theo đó là sự phát triển bùng nổ của khoa học và công nghệ đã làm ảnh hưởng khá lớn tới giới trẻ ngày nay, đặc biệt là trẻ em với tính chất thích khám phá và tìm tòi. Sự lệ thuộc quá nhiều vào những món đồ công nghệ như điện thoại, máy tính bảng… làm cho không ít người thiếu những kỹ năng sống cơ bản để thích nghi và tồn tại với cuộc sống của họ.

Bởi lẽ, kỹ năng này giúp bạn hiểu bản thân mình một cách rõ nét nhất, hiểu rõ những đặc điểm về tính cách, thói quen, thái độ hay ý kiến, cách suy nghĩ, nhu cầu và cảm xúc của bản thân cũng như nắm được các mối quan hệ xung quanh những phần hạn chế, tích cực của các mối quan hệ đó.

Khi bạn đã tự nhận thức nghĩa là biết xác định giá trị bản thân một cách đúng đắn, giúp bạn có thể tự nhận thức rõ giá trị, vị trí của chính mình trong cuộc sống. Ngoài ra, nó còn đóng vai trò trong việc xác định rõ những ưu điểm, khuyết điểm của bản thân để từ đó có thể nhận ra được những khả năng tiềm ẩn của bạn trong các lĩnh vực khác nhau như: khoa học, văn hóa, xã hội, nghệ thuật… Đồng thời, bạn sẽ biết học cách sống tích cực hơn và tránh xa thói sống tiêu cực, xác định rõ đâu là điểm dừng tốt nhất cho bản thân và đặc biệt có thể tự đặt ra những mục tiêu thiết thực để phấn đấu cho tương lai sau này. 

Bạn nên hướng bản thân vào một tiến trình nhận thức về tài năng, sự khéo léo hay khó khăn và những mặt hạn chế của mình. Tiến trình này sẽ giúp bạn tự rèn luyện bản thân và thể hiện tốt các nhu cầu của bạn, để bạn không tự khép mình lại, không chạy trốn hiện thực. Bạn có thể dần dần trở nên khéo léo trong các mối quan hệ xã hội, khám phá ra bản thân là một cá thể tồn tại duy nhất trong xã hội và dần có thể nhận thức về tất cả mọi người xung quanh.

Tóm lại, kỹ năng tự nhận thức bản thân là rất quan trọng. Vì vậy, mỗi chúng ta cần phải biết nhận thức về tài năng, sự khéo léo hay khó khăn và những mặt hạn chế của mình. Có thế, xã hội mới có thể phát triển được.