Bài thơ Cảnh khuya được Chủ tịch Hồ Chí Minh viết vào năm 1947, khi quân và dân ta đang thắng lớn trên chiến trường Việt Bắc. Sông Lô, Đoan Hùng đã đi vào lịch sử bằng những nét vàng chói lọi đầu tiên của ta trong chín năm kháng chiến chống Pháp. Bài thơ thể hiện cảm hứng yêu nước mãnh liệt dạt dào ánh sáng và âm thanh. Đó là ánh sáng của trăng Việt Bắc, của lòng yêu nước sâu sắc. Cùng với các bài thơ Cảnh rừng Việt Bắc, Đi thuyền trên sông Đáy, Cảnh khuya thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu nước sâu sắc của Bác trong một đêm trăng nơi núi rừng Việt Bắc. Một thi sĩ với tâm hồn thanh cao đang sống những giây phút thần tiên giữa cảnh khuya chiến khu Việt Bắc. Nếu giữa bức tranh thiên nhiên rộng lớn và hữu tình như vậy, thì tâm trạng thi sĩ bỗng vút cao thả hồn theo cảnh đẹp đêm trăng bởi đêm nay Bác không ngủ. Trước cảnh đẹp đêm trăng: có suối, có hoa lá, núi ngàn, và cả tâm trạng của Bác.

Bài thơ " Cảnh khuya " được Bác viết tại chiến khu Việt Bắc trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp đầu gian khổ :

" Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ,bóng lồng hoa

Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà "

Trong hai câu thơ đầu,tác giả đã tái hiện cho ta cảnh đẹp của đêm trăng chiến khu.Ánh trăng trong hai bài thơ đều đẹp, lung linh, huyền ảo tạo nên một bức tranh vẻ đẹp tâm hồn, tình yêu thiên nhiên, đặc biệt là với trăng ở Bác.Ngoài ra,Bác còn sử dụng biện pháp nghệ thuật so sánh " tiếng suối - tiếng hát ".Ở đây,Hồ Chí Minh đã ví tiếng suối với tiếng hát làm bật lên sức sống của thiên nhiên quê hương trong thời máu lửa.Ngoài ra,Bác còn sử dụng nghệ thuật lấy động tả tĩnh : tả tiếng suối để cực tả sự yên tĩnh của đêm chiến khu yên tĩnh nhưng không hưu quạnh,vẫn mang hơi ấm,tiếng hát con người.Nghệ thuật điệp ngữ từ " lồng " được điệp lại hai lần trong dòng thơ thứ hai vẽ nên cảnh tượng quấn quýt , hòa hợp.Bức tranh đêm chiến khu chỉ có hai gam màu cơ bản : trắng và đen,sáng và tối nhưng vẫn thật sống động,có hình nét và đường khối rõ ràng.Trong hai câu thơ sau,tác giả đã sử dụng thêm biện pháp nghệ thuật so sánh và điệp ngữ đã làm nhấn mạnh được vẻ đẹp nên thơ trữ tình của đêm trăng chiến khu và tô đậm được tâm trạng thao thức của Người.Điệp ngữ " chưa ngủ " cũng giống như một bản lề đóng và mở ra hai hướng của một tâm trạng : tâm hồn thi nhân say mê trước vẻ đẹp của thiên nhiên của đêm chiến khu và cốt cách của người chiến sĩ đang lo lắng cho vận mệnh của nước nhà.Qua đó,cho ta thấy được tình yêu thiên nhiên đất nước và tâm hồn thi sĩ hòa hợp với cốt cách của người chiến sĩ đầy ung dung,lạc quan cách mạng.Ta có thể thấy tất cả như đang chìm đắm say sưa trong khung cảnh thiên nhiên của đất trời. Cảnh vật như ngừng lặng, chỉ nghe đâu đây tiếng suối chảy rì rầm và nghe văng vẳng như tiếng hát cất lên nhẹ nhàng trong trẻo, lan toả, ngân vang khắp núi rừng. Đặc biệt là âm thanh càng trở nên nhẹ nhàng, ngân vang khi nó được cất lên dưới ánh trăng vàng. Ánh trăng sang chiếu vào lá và hoa tạo nên vẻ đẹp lấp lánh. Hoa lá nghiêng bong trên mặt đất tạo nên những bức tranh lấp loá, lúc ẩn lúc hiện. Hoa lá cỏ cây và ánh trăng lồng quyện vào nhau, trăng đan vào cậy cổ thụ, trăng tràn vào hoa. Hình ảnh trăng lồng hoa này khiến ta gợi nhớ đến câu thơ trong Chinh Phụ Ngâm Khúc:Hoa giãi nguyệt,nguyệt in một tấm,Nguỵêt lồng hoa, hoa thắm từng bongNguyệt hoa hoa nguyệt trùng trùng Thế nhưng bức tranh của thơ xưa đọc lên ta thấy đượm buồn và ko thểhiện đc rõ nét vẻ đẹp thơ mộng, trong trẻo của thiên nhiên. Và có một sự khác biệt nữa là bức tranh của Bác Hồ có sức sống hơn hơn khi giữa khung cảnh đó ta còn nghe tiếng suối chảy như tiếng hát xa vọng lại. Tiếng hát khiến cho không gian của đêm khuya vắng lặng như chợt tỉnh, ở đây Bác Hồ đã sử dụng nghệ thuật lấy động để tả tĩnh, lấy tiếng suối để gợi tả sự yên tĩnh, vắng lặng của đêm khuya ở chiến khu Việt Bắc.Tiếng suối trong như tiếng hát xaĐọc câu thơ ta nghe văng vẳng như âm vang của tiếng suối chảy ở Côn Sơn mà sáu chăm năm về trước

chúc bạn học tốt