(*) Mở bài:

C1: Huy Cận là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam - một hồn thơ dạt dào cảm hứng lãng mạn về thiên nhiên đất nước, con người trong thời đại mới. Bài thơ "Đoàn thuyền đánh cá" sáng tác vào năm 1958 khi miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho đặc điểm sáng tác của ông. Bài thơ là bức tranh đẹp về thiên nhiên vũ trụ và con người lao động, qua đó, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của tác giả trước cuộc sống và con người lao động mới.

C2: Nổi tiếng từ phong trào Thơ mới, trước CMT8, Huy Cận đến với nền thơ với lời thơ thấm thía bao nỗi buồn, tràn ngập cái sầu nhân thế. Thiên nhiên trong thơ ông đẹp nhưng đượm buồn, bao la, hiu quạnh, một nỗi buồn dường như vô cớ, siêu hình. Sau Cách mạng, thơ Huy Cận dạt dào niềm vui, là bài ca vui về cuộc đời, là bài thơ yêu thiên nhiên, con người và cuộc sống. Ông tìm được nguồn cảm hứng sáng tác từ cuộc sống mới của nhân dân lao động. Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá là một trong những tác phẩm nổi bậc của ông trong giai đoạn này. Bài thơ là bức tranh đẹp về thiên nhiên vũ trụ và con người lao động, qua đó, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của tác giả trước cuộc sống và con người lao động mới.

“Đoàn thuyền đánh cá” được viết vào giữa năm 1958, khi cuộc kháng chiến chống Pháp đã kết thúc thắng lợi, miền Bắc được giải phóng và bắt tay vào công cuộc xây dựng cuộc sống mới. Niềm vui dạt dào tin yêu trước cuộc sống mới đang hình thành. Đất nước đang thay da đổi thịt đã trở thành nguồn cảm hứng lớn của thơ ca lúc bấy giờ. Nhiều nhà thơ đã đi tới các miền đất xa xôi của Tổ quốc để sống và để viết như Tố Hữu, Nguyễn Khải, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Tuân.. Huy Cận cũng có chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh. Từ chuyến đi ấy, hồn thơ của ông mới thực sự nảy nở trở lại và dồi dào cảm hứng về thiên nhiên đất nước, về lao động và niềm vui trước cuộc sống mới.

Trong câu hát, đoàn thuyền vượt sóng ra khơi, băng mình trên biển cả tìm kiếm những luồng cá. Tiếng hát vang vọng trong đại dương, tràn đầy khí thế:

"Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,

Cá thu biển Đông như đoàn thoi

Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.

Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi".

Biện pháp so sánh đầy hình ảnh kết hợp với lối chơi chữ độc đáo. "Cá thu biển Đông như đoàn thoi" khiến cho câu thơ nhộn nhịp theo từng đoàn cá chạy. Phép nhân hóa: "đêm ngày dệt biển muôn luồn sáng" lập tức phá tan vẻ đơn điệu của biển đêm. Huy Cận đã hết sức chú ý đến việc xây dựng hình ảnh đặc sắc cho đoạn thơ nhằm tạo nên sự hài hòa giữa con người và biển cả. Đại dương không còn đáng sợ nữa. Đại dương giờ đây chính là ngôi nhà vĩ đại, là nguồn sống của con người.

Lời ca tiếng hát là những ước mơ đẹp, ước mơ về một chuyến đi với những thành quả lao động cao, góp phần tích cực vào việc xây dựng cuộc sống mới tươi đẹp. Hình ảnh của sự liên tưởng sáng tạo, giàu ý nghĩa; hình ảnh mang chất thơ, thi vị hóa công việc đánh bắt cá nặng nhọc. Câu hát yêu đời, thiết tha, trìu mến, ca ngợi sự giàu đẹp của biển Đông Việt Nam, thiên nhiên Việt Nam.

(*) Tổng kết, đánh giá nghệ thuật.

Nhà thơ Xuân Diệu từng khẳng định: “Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác”. Đoạn thơ trên hay không chỉ ở nội dung ý nghĩa mà còn bởi những đặc sắc về nghệ thuật. Thành công của bài thơ thể hiện ở việc Huy Cận xây dựng hình ảnh bằng liên tưởng, tưởng tượng phong phú, độc đáo; Đặc biệt, bài thơ có âm hưởng của một khúc tráng ca, khỏe khoắn, hào hùng, lạc quan của người lao động. Bên cạnh đó, nhà thơ đã sử dụng nhiều biên pháp tu từ đặc sắc. Tất cả những điều đó đã làm nên một đoạn thơ hay, giàu ý nghĩa, thể hiện được dụng ý nghệ thuật của tác giả Huy Cận.

KB: Thông qua việc miêu tả cảnh lao động đánh cá của người ngư dân vùng biển Hạ Long, bài thơ Đoàn thuyền đánh các ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước, sự giàu có của biển khơi; ngợi ca khí thế lao động hăng say, yêu đời của người lao động mới đã được giải phóng, đang làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời và đất nước:

"Tập làm chủ, tập làm người xây dựng

Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!" (Tố Hữu)