1 mở bài

Cùng với mùa thu, mùa xuân là mùa gợi cho bao thi nhân nguồn cảm hứng dồi dào bất tận có biết bao bài thơ bài văn hay ca ngợi mùa xuân nhưng có thể nói " Mùa xuân nho nhỏ " của Thanh hải là bài thơ giản dị trân thành nhưng gợi lên nhiều cảm xúc sâu lắng bài thơ viết vào tháng 11/1980 ko bao lâu sau nhà thơ qua đời, bài thơ như 1 lời tâm niệm cuối cùng lời gửi gắm thiết tha của Thanh hải để lại cho đời từ hình ảnh mùa xuân thiên nhiên đất nước nhà thơ bộc lộ khát vọng trân thành muốn được làm mùa xuân nho nhỏ dâng hiến cho cuộc đời 

2 thân bài 

A. phân tích

  1 Mùa xuân của thiên nhiên đất trời 

Bài thơ bắt đầu bằng cảm xúc trực tiếp hồn nhiên trong trẻo trước vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên

                    "Mọc gữa .........

                                    ...........trời"

Bằng vài nét phát họa tác giả đã vẻ ra cả không gian cao rộng " mặt đất, bầu trời, dòng sông" cả màu sắc tươi thắm của mùa xuân: sông xanh, hoa tím biếc- màu tím đặc trưng của xứ huế cả âm thanh vang vọng của tiếng chim chiền chiện hót vang trời. Chỉ từng ấy nét mà là cả 1 vẻ đẹp " hoa tím trên sông xanh " 1 sức sống " hoa mọc giữa dòng sông " 1 niềm vui của đất trời đang rộn rã vào mùa xuân " hót vang trời" và tâm hồn nhà thơ thì mở ra tất cả để đón nhận nâng niu trân trọng

                      " Từng giọt...........

                                        ........... tôi hứng "

GIỌT gì long lanh rơi? giọt mưa xuân trong ánh sáng của mùa xuân hay là giọt âm thanh của tiếng chim chiền chiện. Tiếng chim từ chỗ là âm thanh(cảm nhậnđược bằng thính giác) chuyển sang từng giọt có hình và khối ( cảm nhận đc = thị giác) từng giọt lại long lanh ánh sáng và màu sắc có thể(cảm đc = cả xúc giác ) nhà thơ nhứ tay nâng niu trân trọng từng giọt âm thanh của tiếng chim hình ảnh thơ có cái phi lí nhưng có thể chấp nhận  vì trong thơ vốn rộng lượng cho mọi sáng tạo sự chuyển đổi cảm giác ( từ thính giác sang thị giác và xúc giác) đã thể hiện cảm xúc ngây thơ của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời. Cảm giác ấy, động tác ấy chỉ có ở 1 tâm hồn thi sĩ 1 tấm lòng thiết tha yêu mến cuộc sống này.

    2. Mùa xuân của đất nước

Từ mùa xuân thiên nhiên nhà thơ Thanh hải chuyển sang cảm nhận mùa xuân của đất nước với 2 nhiệm vụ chiến đấu và lao động xây dựng đất nước 

                                " Mùa xuân...............

                                                  ..................nương mạ "

Từ lộc ở đây có 2 nghĩa: nghĩa đen là trồi non, nghìa bóng chỉ mùa xuân sức sống câu thơ tả thực có ý nghĩa tượng trưng. Người cầm súng lộc giắt để ngụy trang như mang mùa xuân ra trận, nguời ra đồng đeo mùa xuân trong sản xuất trên nương mạ 2 hình ảnh đối xứng nhau với cấu trúc thơ lập lại nêu bật 2 vẻ đẹp 2 nhiệm vụ của mùa xuân cách mạng trên đất nước ta: chiến đấu và lao động bảo vệ và xây dựng tổ quốc hình ảnh mùa xuân kết đọng lại trong hình ảnh lộc non trên lưng người caamg súng và trên tay người ra đồng đang trải dài rộng trên mọi miền đất nước

Sức sống mùa xuân đất nước còn được cảm nhận trong nhịp điệu hối hả, những âm thanh xôn xao:

                            " Tất cả......................

                                            ....................trước "

Đó là 1 đất nước có 4000 năm lịch sử chồng chất vất vả và gian lao hình ảnh so sánh đất nước như vì sao - 1 lối so sánh vừa thực vừa rất nên thơ tác giả muốn khẳng định lịch sử đất nước là lịch sử đi lên xé màng đêm đen tối mà cứ đi lên phía trước. Đó là lòng tin ở sự phát triển của đất nước với sức sống bền bỉ vững vàng và cứ mỗi khi mùa xuân về lại như tiếp thêm sức sống để bừng dậy có hiểu được hoàn cảnh khó khăn và gay gắt của nước ta trong hoàn cảnh bài thơ ra đời năm 1980. Mới càng hiểu trân trọng tình cảm niềm tin của tác giả vào đất nước

3. ước nguyên cống hiến

Từ cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên đất nước mạch thơ chuyển 1 cách tự nhiên sang bày tỏ suy ngẫm và tâm niệm của nhà thơ

               " Ta làm................

                               ....................xao xuyến "

Cùng với sự vận động của tứ thơ cách biểu hiện của nhân vật trữ tình cũng thay đổi ở đây ta nhà nhà thơ và cũng là tất cả mọi người, điều tâm niệm của tác giả cũng chính là khác vọng chung của nhiều người ở mọi lứa tuổi bởi vậy tiếng lòng của nhà thơ đã gặp gỡ tâm trạng đông đảo của mọi người nhà thơ đã nói = tiếng nói chung với đại từ 'ta' sự chuyển đổi của nhân vật tự nhiên và dung di đặc biệt những hình ảnh tác giả sử dụng trong khổ thơ này đẹp trong sáng tha thiết và khiêm tốn nhưng giàu ý nghĩa biểu chưng khái quát, con chim cành hoa vốn nhỏ bé trong đời nhưng con chim vô tư cống hiến tiengs hót vui, hoa vô tư tỏa hương thơm sắc đẹp mượn hình ảnh chìm trời bông hoa nhà thơ muốn nói lên sự tha thiết khiêm tốn ước nguyện sống có ích góp phần nhỏ bé phục vụ đất nước. Làm nên mùa xuân của đất nước, nhà thơ còn ước vọng làm 1 nốt nhạc nhỏ lại là 1 nốt nhạc trầm ko véo von, ồn ào ầm ĩ nghĩa là mong sống có ích khiêm tốn và âm thầm góp phần nhỏ bé của mình vào sự phát triển chung của đất nước đó là 1 sự tự đánh giá đồng thời cũng là 1 lời tự nguyện hiến dâng rất trân thành của nhà thơ

Nhà thơ Thanh hải còn tâm niệm muốn được làm 1 mùa xuân nho nhỏ góp phần vào mùa xuân bao la vô tận của cuộc đời 

                               " Một mùa............

                                                 ................bạc "

Một "Mùa xuân nho nhỏ " là hình ảnh ẩn dụ là 1 sáng tạo riêng mới mẻ bất ngờ của tác giả - truyện Thanh hải chưa từng có tứ thơ vừa lạ vừa hồn nhiên vừa thân thương thế này 1 tứ thơ chứa đựng khiêm nhường mà cũng tự tin, tự hào biết mấy, con người có ý thức sâu sắc về giá trị của cuộc đời về hạnh phúc của hiến dâng và đón nhận, hình ảnh mùa xuân thường gợi cảnh đất trời rộng lớn trăm hoa đua nở muôn màu ngàn sắc, ở đây nhà thơ chỉ nguyện làm 1 mùa xuân nho nhỏ trong cái mùa xuân rộng lớn của đất nước nghĩa là sống 1 cuộc sống đẹp như mùa xuân giữ cho tâm hồn tràn đầy sức sống như mùa xuân, mùa xuân đó lại lặng lẽ dâng cho đời với tất cả sự khiêm tốn của 1 tấm lòng đáng yêu không ồn ào với cái tôi cái ồn ào đáng ghét hơn nữa, điệp ngữ ' dù là ' ở đây như 1 lời khẳng định để dặn dò mình 1 sự kiên trì thách thức với thời gian tuổi già bệnh tật đó là sự cống hiến cả cuộc đời đó là sức xuân của mỗi người

Bài thơ được kết thúc với âm điệu dân ca xứ huế mênh mang tha thiết ngợi ca quê hương đất nước bộc lộ niềm tin yêu của tác giả vào quê hương đất nước qua những giá trị truyền thống bền vững 

                          " Mùa xuân.......................

                                                 ...................... Huế ".

B Đánh giá chung

 Bài thơ được viết theo thể thơ 5 chữ có nhạc điệu trong sáng tha thiết gần gũi với dân ca sử dụng nhiều hình ảnh đẹp giản dị gợi cảm những so sánh, ẩn dụ sáng tạo. Từ nhan đề đến hết 6 khổ thơ " Mùa xuân nho nhỏ " toát lên 1 không khí trong sáng êm dịu đến dễ thương mỗi 1 con người - Một " Mùa xuân nho nhỏ " góp lại tạo lên mùa xuân sức xuân của đất nước bài thơ là " nốt trầm " bởi nó giản dị nhẹ nhàng cứ như lời thủ thỉ nhỏ nhẹ bên tai nhưng cái nốt trầm này làm ta xao xuyến vì bài thơ biểu hiện 1 vấn đề lớn và quan trọng:

" Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình " 

                                                         ( TỐ HỮU )

3 kết bài

 Tóm lại " Một mùa xuân nho nhỏ " là nhan đề và cũng là chủ đề mừng xuân của đất trời của đất nước và của từng con người lời tâm tình của nhà thơ nhỏ nhẹ tha thiết, những tình cảm lớn lao nhưng xúc động lớn lao của chính tác giả và của cả 1 thời đại

     

Hình ảnh của một mùa xuân rất Huế đã được tác giả mở đầu cho bài thơ:

“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc.
Ơi con chim chiền chiện
Hót cho mà vang trời,
Từng giọt long lanh rơi,
Tôi đưa tay tôi hứng”.

Một nét đặc trưng nơi xứ Huế là hình ảnh màu tím. Một màu tím thật gợn nhẹ như màu tím hoa sim mọc giữa con sông xanh biếc hay như những tà áo dài với màu tím thật nhẹ nhàng của những cô gái Huế. Cảm xúc về mùa xuân mở ra thật ngỡ ngàng, bất ngờ, không gian như tươi tắn hơn, trẻ trung hơn, thánh thoát hơn:

“Ơi con chim chiền chiện
Hót cho mà vang trời,
Từng giọt long lanh rơi,
Tôi đưa tay tôi hứng”

Trong không gian vang vang vui tươi của tiếng chim càng đậm đà chất Huế hơn nhờ dùng đúng chỗ những ngôn từ đặc trưng xứ Huế. Một từ “Ơi” đặt ở đầu câu, một từ “chi” đứng sau động từ “hát” đã đưa cách nói ngọt ngào, thân thương của Huế vào nhạc điệu của thơ. Từ “giọt” được hiểu theo rất nhiều nghĩa: có thể là “giọt nắng bên thềm”, giọt mưa xuân, giọt sương sớm hay cả tiếng hót của những chú chim chiền chiện. Nhưng đối với khung sắc trời xuân thì giọt xuân càng làm tăng thêm vẻ đẹp và sự quyến rũ của nó. Một từ “hứng” cũng đủ diễn tả sự trân trọng của nhà thơ đối với vẻ đẹp của trời, của sông, của chim muông hoa lá; đồng thời cũng thể hiện cảm xúc trọn vẹn của Thanh Hải trước mùa xuân của thiên nhiên đất trời.

Từ mùa xuân của thiên nhiên đất trời, tác giả đã chuyển cảm nhận về mùa xuân của cuộc sống, nhân dân và đất nước. Với hình ảnh "người cầm súng" và "người ra đồng", biểu tượng của hai nhiệm vụ: chiến đấu bảo vệ tổ quốc và lao động tăng gia để xây dựng đất nước với những câu thơ giàu hình ảnh và mang tính gợi cảm:

Mùa xuân người cầm súng,
Lộc giắt đầy trên lưng.
Mùa xuân người ra đồng,
Lộc trải dài nương mạ.
Tất cả như hối hả,
Tất cả như xôn xao..."

Hình ảnh mùa xuân của đất trời đọng lại trong lộc non đã theo người cầm súng và người ra đồng, hay chính họ đã đem mùa xuân đến cho mọi miền của tổ quốc thân yêu.

Tác giả đã sử dụng biện pháp điệp từ, điệp ngữ như nhấn mạnh và kết thúc một khổ thơ bằng dấu ba chấm. Phải chăng dấu ba chấm như còn muốn thể hiện rằng: đất nước sẽ còn đi lên, sẽ phát triển, sẽ đến với một tầm cao mới mà không có sự dừng chân ngơi nghỉ.

Sức sống của "mùa xuân đất nước" còn được cảm nhận qua nhịp điệu hối hả, những âm thanh xôn xao của đất nước bốn ngàn năm, trải qua biết bao vất vả và gian lao để vươn lên phía trước và mãi khi mùa xuân về lại được tiếp thêm sức sống để bừng dậy, được hình dung qua hình ảnh so sánh rất đẹp:

"Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước"

Đó chính là lòng tự hào, lạc quan, tin yêu của Thanh Hải đối với đất nước, dân tộc. Những giọng thơ ấy rất giàu sức suy tưởng và làm say đắm lòng người.

Từ cảm xúc của thiên nhiên, đất nước, mạch thơ đã chuyển một cách tự nhiên sang bày tỏ suy ngẫm và tâm niệm của nhà thơ trước mùa xuân của đất nước. Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước thường gợi lên ở mỗi con người niềm khát khao và hi vọng; với Thanh Hải cũng thế, đây chính là thời điểm mà ông nhìn lại cuộc đời và bộc bạch tâm niệm thiết tha của một nhà cách mạng, một nhà thơ đã gắn bó trọn đời với đất nước, quê hương với một khát vọng cân thành và tha thiết:

"Ta làm con chim hót,
Ta làm một cành hoa.
Ta nhập vào hoà ca,
Một nốt trầm xao xuyến"

Lời thơ như ngân lên thành lời ca. Nếu như đoạn đầu Thanh Hải xưng tôi kín đáo và lặng lẽ thì đến đoạn này ông chuyển giọng xưng ta. Vì sao có sự thay đổi như vậy? Ta ở đây là nhà thơ và cũng chính là tất cả mọi người. Khát vọng của ông là được làm con chim hót, một cành hoa để hoà nhập vào "mùa xuân lớn" của đất nước, góp một nốt trầm vào bản hoà ca bất tận của cuộc đời. Hiến dâng "mùa xuân nho nhỏ" nghĩa là tất cả những gì tốt đẹp nhất, dù nhỏ bé của mỗi người cho cuộc đời chung cho đất nước. Điều tâm niệm đó thật chân thành, giản dị và tha thiết – xin được làm một nốt trầm trong bản hoà ca của cuộc đời nhưng là "một nốt trầm xao xuyến".

Điều tâm niệm của tác giả: "lặng lẽ dâng cho đời" chính là khát vọng chung của mọi người, ở mọi lứa tuổi, chứ đâu phải của riêng ai. Thanh Hải đã thể hiện hết mình vì lòng tin yêu cuộc sống và khiêm tốn hiến dâng cho đất nước, cho cuộc đời, bởi vậy, xuất phát từ tiếng lòng thiết tha, nhỏ nhẹ, chân thành của tác giả nên lời thơ dễ dàng được mọi người tiếp nhận và chia sẻ cho nhau:

"Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc".

Đã gọi là cống hiến cho đời thì dù ở tuổi nào đi chăng nữa cũng phải luôn biết cố gắng hết tâm trí để phục vụ và hiến dâng cho quê hương, đất nước mến yêu của chính mình. Già - cống hiến tuổi già, trẻ - cống hiến sức trẻ để không bao giờ thất vọng trước chính bản thân mình.

Thật cảm động và kính phục biết bao khi đọc những vần thơ như lời tổng kết của cuộc đời. "Dù là tuổi hai mươi" khi mới tham gia kháng chiến cho đến khi tóc bạc là thời điểm hiện thời vẫn lặng lẽ dâng hiến cho đời và bài thơ này là một trong những bài thơ cuối cùng. "Một mùa xuân nho nhỏ" cuối cùng của Thanh Hải dâng tặng cho đời trước lúc ông bước vào thế giới cực lạc, chuẩn bị ra đi mãi mãi.

Kết thúc bài thơ bằng một âm điệu xứ Huế: điệu Nam ai, Nam Bình mênh mang tha thiết, là lời ngợi ca đất nước, biểu hiện niềm tin yêu và gắn bó sâu nặng của tác giả với quê hương, đất nước, một câu chân tình thắm thiết

"Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam Bình
Nước non ngàn dặm tình
Nước non ngàn dặm mình
Nhịp phách tiền đất Huế"