Căn cứ vào khái niệm từ láy và từ ghép được học trong sách giáo khoa nhà trường, ta có thể phân biệt các từ này là từ láy hay từ ghép như sau:

Vất vả: Đây là từ láy vì có phần lặp âm `(v)`, tách riêng ra thành hai từ "vất" và "vả" thì hai từ này không có liên quan về nghĩa đến nhau, khi đảo từ "vất vả" thành "vả vất" chúng ta thu được một từ vô nghĩa.

Khó khăn: Đây là từ láy vì có phần lặp âm `(kh)`, tách riêng ra thành hai từ "khó" và "khăn" cũng không có nghĩa liên quan đến nhau (một từ là tính từ, một từ là danh từ), đảo vị trí hai từ ta có "khăn khó", từ này cũng hoàn toàn vô nghĩa.

Mệt mỏi: Đây là từ ghép, mặc dù có lặp âm `(m)` nhưng khi tách hai từ này ra ta sẽ có hai từ có nghĩa liên quan đến nhau, bổ trợ cho nhau, và khi đảo ngược từ ta có "mỏi mệt", một từ có nghĩa cũng như đồng nghĩa với "mệt mỏi".

Vậy ta kết luận: "vất vả", "khó khăn" là từ láy, "mệt mỏi" là từ ghép.