Nhà Trần chuẩn bị:

- Vua Trần ban lệnh sắm sửa vũ khí

- Quân đội ngày đêm luyện tập

Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến lần 2:

- Vua Trần triệu tập hội nghị Bình Than

- Trần Quốc Tuấn được cử làm chỉ huy cuộc kháng ghiến

- Đầu năm 1285, vua Trần mời các bô lão có uy tín trong cả nước về dự hội nghị Diên Hồng

Bàn kế đánh giặc

- Tập trận lớn và duyệt binh ở Đông Bộ Đầu

- Cả nước được lệnh chuẩn bị sẳn sàng đánh giặc

 Diễn Biến:

- Cuối tháng 1/1285, Thoát Hoan chỉ huy 50 vạn quân xâm lược Đại Việt

- Thế giặc mạnh ta lui quân về Vạn Kiếp, Thăng Long rời thiên trường để bảo toàn lực lượng

- Nhân dân Thăng Long thực hiện kế sách vườn ko nhà trống

- Thoát Hoan chiếm được Thăng Long nhưng phải đống quân ở Bắc sông Nhị

- tháng 5/ 1285, quân ta phản công đánh bại giặc ở nhiều nơi

Kết quả

- Sau hơn 2 tháng phản công quân ta đã đánh bại 50 vạn quân Nguyên

=> Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi

 Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống xâm lược Nguyên (1287 - 1288):

- Đứng trước nguy cơ bị xâm lược, nhà Trần khẩn trương chuẩn bị kháng chiến, tăng cường quân số ở những nơi hiểm yếu, nhất là vùng biên giới và vùng biển.

- Cuối tháng 12 — 1287, khoảng 30 vạn quân Nguyên tiến vào nước ta. Cánh quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy, vượt biên giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang rồi kéo về Vạn Kiếp. Cánh quân thuỷ do Ô Mã Nhi chỉ huy theo đường biển tiến vào sông Bạch Đằng, rồi tiến về Vạn Kiếp.

- Tại Vân Đồn. Trần Khánh Dư chỉ huy quân mai phục, khi đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ đến, quân Trần đánh dữ dội. Phần lớn thuyền lương của giặc bị đánh đắm, số còn lại bị quân ta chiếm.

- Cuối tháng 1 - 1288, Thoát Hoan kéo quân vào kinh thành Thăng Long trống vắng. Sau trận Vân Đồn, tình thế quân Nguyên ngày càng khó khăn, nhiều nơi xung yếu bị quân Trần tấn công chiếm lại, lương thực ngày càng cạn kiệt, quân giặc ở Thăng Long đứng trước tình thế bị cô lập. Thoát Hoan quyết định rút quân về Vạn Kiếp và từ đây rút quân về nước theo hai đường thuỷ, bộ.

- Nhà Trần mở cuộc phản công ở cả hai mặt trận thuỷ, bộ :

    + Chiến thắng Bạch Đằng tháng 4 - 1288, đoàn thuyền của Ô Mã Nhi lọt vào trận địa bãi cọc trên sông Bạch Đằng do quần Trần bố trí từ trước, cuộc chiến đấu ác liệt diễn ra, Ô Mã Nhi bị bắt sống.

    + Trên bộ, Thoát Hoan dẫn quân từ Vạn Kiếp theo hướng Lạng Sơn rút về Trung Quốc, bị quân dân ta liên tục chặn đánh.

* Giống nhau: Tránh thế giặc mạnh lúc đầu, ta chủ động rút lui để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ để phản công tiêu diệt giặc, thực hiện kế hoạch "vườn không nhà trống".

* Khác nhau:

    + Lần này tập trung tiêu diệt đoàn thuyền chở lương thực của Trương Văn Hổ để quân Nguyên không có lương thảo nuôi quân, dồn chúng vào thế bị động, khó khăn.

    + Chủ động bố trí trận địa bãi cọc trên sông Bạch Đằng để tiêu diệt thuyền chiến của giặc và đánh tan ý đồ xâm lược của nhà Nguyên đối với nước ta.