LŨY LÀNG Lũy làng là một vành đai phòng thủ kiên cố. Lũy làng có ba vòng bao quanh làng. Màu xanh là màu của lũy làng. Lũy ngoài cùng trồng tre gai, thứ tre gốc to, thân to nhưng ngoằn ngoèo không thẳng, cành rậm đan chéo nhau. Mỗi nhánh tre lại có những gai tre nhọn hoắt, rất cứng mà những ai bén mảng vào ven lũy, vô ý dẫm phải khêu cũng khá phiền. Lũy tre ngoài cùng này không đốn. Tre đời nọ truyền đời kia. Tre cụ, tre ông, tre bà, tre cha, tre mẹ, tre con, tre cháu, chút, chít…chằng chéo bằng ngọn, bằng tán. Bằng cách ấy, con sẻ bay qua cũng không lọt…Những gốc tre cứ to bự lên, chuyển thành màu mốc, khép kín vào nhau tạo nên bức tường thành bằng tre. Thế là với chiến tranh giáo mác, voi ngựa thuở xưa muốn đột nhập vào làng chẳng dễ gì! Lũy giữa cũng toàn tre, loại tre thẳng. Lũy trong cùng, tre càng thẳng hơn. Tre óng chuốt vươn thẳng tắp, ngọn không dày và rậm như tre gai. Suốt năm tre xanh rờn, đầy sức sống. Và đến mùa đổi lá thì toàn bộ tán xanh chuyển thành một màu vàng nhạt. Khi trận gió mùa lay gốc, tầng tầng lá nối nhau bay xuống tạo thành một dải vàng - tre lũy làng thay lá! Mùa lá mới oà nở, thứ màu xanh lục, nắng sớm chiếu vào như màu ngọc, đẹp như loại cây cảnh quần thể, báo hiệu một mùa hè sôi động. Thân tre cứng cỏi, tán tre mềm mại. Mưa rào ập xuống rồi chợt tạnh, mối cánh, chuồn chuồn đan cài trong bầu trời đầy mây trắng xốp. Nhìn lên, những ngọn tre thay lá, những búp tre non kín đáo, ngây thơ, hứa hẹn sự trưởng thành, lòng yêu quê của con người được bồi đắp lúc nào không rõ !... Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Măng chồi lên nhọn hoắt như một mũi gai khổng lồ xuyên qua đất lũy mà trỗi dậy. Bẹ măng bọc kín thân cây non, ủ kĩ như áo mẹ trùm lần trong, lần ngoài cho đứa con non nớt. Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử?... Dấu gạch ngang trong bài có tác dụng gì?