Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có một đôi vợ chồng già chăm chỉ, tốt bụng nhưng không có con. Một hôm, người vợ ra đồng thấy vết chân khổng lồ bén ướm chân thử, không ngờ ít lâu sau thụ thai. Mười hai tháng sau, bà sinh ra một cậu bé mặt mũi khôi ngô nhưng đến ba tuổi vẫn không biết nói cười, đặt đâu nằm đó.

    Lúc bấy giờ giặc Ân đang lộng hành, vua sai xứ giả đi khắp nơi tìm người tài giúp nước. Nghe tiếng rao, đứa bé bỗng bật dậy, cất tiếng nói cho mời sứ giả vào, con căn dặn sứ giả về tâu vua rèn cho một con ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt. Kì lạ thay, sau hôm gặp sứ giả, đứa bé lớn nhanh như thổi, ăn mấy cũng không no. Hai vợ chồng ông lão làm bao nhiêu cũng không đủ nuôi bèn nhờ hàng xóm cùng góp công nuôi dưỡng. Thế giặc ngày càng mạnh, vừa lúc sứ giả đem đồ đến, cậu bé vùng dậy biến thành một tráng sĩ cao lớn, oai phong, lẫm liệt. Tráng sĩ mặc áo giáp sắt, cầm roi sắt, nhảy lên mình ngựa ra trận. Thánh Gióng đánh đâu thắng đó, roi sắt gãy người bèn nhổ bụi tre bên đường làm vũ khí đánh tan quân giặc.

    Khi giặc rút lui, Gióng một mình một ngựa lên đỉnh núi Sóc rồi bay về trời. Từ đó nhân dân lập đền, mở hội hằng năm để tưởng nhớ công lao của thánh Gióng. Đến nay dấu tích của trận đánh xưa vẫn còn, đó là các ao hồ và những rặng tre đằng ngà vàng óng.

`text{Vào đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng nọ có cặp vợ chồng ông lão nông dân tuy chăm chỉ làm ăn và sống thiện lương, phúc đức nhưng mãi chẳng có mụn con nào. Một hôm, bà vợ đang làm đồng thấy một vết chân to trên đường thấy tò mò thì liền ướm chân vào. Điều kỳ lạ là về nhà bà mang thai và sau mười hai tháng thì sinh ra một bé trai khôi ngô tuấn tú. Tuy nhiên, mãi lên ba tuổi, cậu bé vẫn chưa biết đi, chẳng biết nói, biết cười, cha mẹ đặt đâu thì ngồi đấy. Khi giặc Ân xâm phạm bờ cõi, vua Hùng cho người đi tìm nhân tài cứu nước. Cậu bé cất tiếng đầu tiên và cũng là lời xin được đi đánh giặc. Cậu bé yêu cầu sứ giả về tâu vua sắm cho cậu ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt. Từ đó cậu lớn nhanh như thổi. Sau khi ăn hết bảy nong cơm, ba nong cà do bà con hàng xóm gom góp, cậu bé vươn vai thành một tráng sĩ, mặc áo giáp sắt, cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt xông ra trận diệt giặc. Trong lúc đánh giặc, roi sắt bị gãy, tráng sĩ nhổ những bụi tre ven đường làm vũ khí đánh giặc. Dẹp xong giặc Ân, tráng sĩ một mình một ngựa lên đỉnh núi rồi bay lên trời. Để tưởng nhớ công ơn tráng sĩ, nhân dân lập đền thờ, hàng năm tổ chức hội làng để tưởng nhớ. Những dấu tích của trận đánh năm xưa vẫn còn lưu lại trên mặt đất, trên những bụi tre nơi cậu bé diệt giặc. }`