-Nhân vật chính là Sơn Tinh và Thủy Tinh.

-Chi tiết tưởng tượng kì ảo là:

+ Sơn Tinh: vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi; vẫy tay về phía tây, phía tây mọc lên từng dãy núi đồi.

+ Thủy Tinh: gọi gió, gió đến; hô mưa, mưa về.

Trong cuộc giao tranh:

+ Sơn Tinh: dùng phép lạ bốc từng quả núi đồi, dời từng dãy núi,dựng thành lũy đất, ngăn chặn nước lũ. Nước lũ dâng bao nhiêu, đồi núi dân bấy nhiêu.

+ Thủy Tinh: hô mưa, gọi gió làm thành dông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nước lên cuồn cuộn đánh sơn tinh.

Ý nghĩa tượng trưng của các nhân vất:

+ Sơn Tinh: là biểu tượng sinh động tượng trưng cho đất trời, cho chiến công của người Việt trong công cuộc đấu tranh chống lũ lụt ở vùng lưu vực song Hồng và song Đà.

+ Thủy Tinh: là hiện tượng mưa, gió, bão lụt mà nhân dân ta phải chiến đấu với nó hằng năm.

-Truyện có ba đoạn:

Đoạn 1: từ đầu đến mỗi thứ một đôi: Vua Hừng thứ mười tám kén rễ.

Đoạn 2: tiếp đó đến thần nước dành rút quân: Sơn Tinh và Thủy Tinh cầu hôn Mị Nương và giao tranh.

Đoạn 3: đoạn còn lại: Sự trả thù hằng năm của Thủy Tinh, nhưng cũng không lần  nào đánh thắng được Sơn Tinh.

-Truyện được gắn với thời đại các vua Hùng, công cuộc trị thủy thời đại mở nước, dựng nước của nhân dân ta.

Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh gồm 4 đoạn:

-Phần 1: Từ đầu đến người chồng thật xứng đáng: Hùng Vương muốn kén rể cho Mị Nương.

-Phần 2: tiếp theo đến rước Mị Nương về núi: Cuộc kén rể và chiến thắng thuộc về Sơn Tinh.

- Phần 3: tiếp theo đến sau đến đành rút quân: Cuộc giao tranh dữ dội và quyết liệt của hai vị thần, cuối cùng Thủy Tinh phải rút quân về.

-Phần 4: còn lại: Cuộc trả thù hằng năm với Sơn Tinh và những thất bại của Thủy Tinh.

Truyện được gắn với thời đại Hùng Vương - thời đại mở đầu lịch sử Việt Nam.