Khu vực Đông Nam Á tổng cộng có 11 nước: Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar, Malaysia, Singapore, Indonesia, Brunei, Philippines và Đông Timor, diện tích chừng 4,55 triệu kilômét vuông. Trong đó Lào là nước nội lục duy nhất ở Đông Nam Á, Việt Nam, Lào và Myanmar tiếp giáp với phần đất liền Trung Quốc, chỉ có Đông Timor không phải là thành viên của Hiệp hội các nước Đông Nam Á

Văn hoá cổ đại

Văn hoá các nước thời kì đầu ở Đông Nam Á vẫn bảo lưu một ít đặc điểm của văn hoá nguyên thuỷ. Một đặc điểm trọng yếu của loại văn hoá mới này là sự truyền nhập văn hoá và tôn giáo của Ấn Độ và Trung Quốc lại còn kết hợp với văn hoá nguyên thuỷ Đông Nam Á, thích ứng xã hội giai cấp rất phức tạp và nhu cầu phát triển của các nước thời kì đầu, đã xây đắp ý thức hệ Đông Nam Á và tôn giáo, văn hoá cổ đại của các nước thời kì đầu. Ở miền Bắc Việt Nam, chủ yếu là truyền nhập văn hoá Nho giáo; các nước như Chăm Pa, Phù Nam, Chân Lạp, thành bang Pyu, Dvaravati ở bán đảo Ấn - Trung và Srivijaya ở hải đảo chủ yếu là văn hoá Ấn Độ, nhất là Ấn Độ giáo và Phật giáo.

Tuy nhiên, các nước nhỏ Đông Nam Á vào thời kì này đông nhiều, chế độ nhà nước vẫn chưa chín muồi và đúng khuôn, dân tộc và nhà nước gần như đều vẫn không có hình thành; về sau làm thành nước lớn cổ đại Đông Nam Á hoặc nhà nước chủ yếu, dân tộc chủ thể (như người Miến và người Thái) vẫn chưa xuất hiện coi là chủ thể, hoặc vẫn chưa thiết lập nhà nước độc lập (như người Việt ở lưu vực sông Hồng); văn hoá Trung Quốc và Ấn Độ kết hợp với văn hoá Đông Nam Á, cũng vẫn không có sản sinh hình thức dân tộc xác định, hình thành đặc sắc và phong cách mới lạ. Do đó thời kì này là kì nguyên sơ của các nước thời kì đầu và văn hoá cổ đại ở Đông Nam Á.

Văn hoá cận hiện đại

Thời kì thứ tư lịch sử và phát triển văn hoá Đông Nam Á, về cơ bản mở đầu vào giữa thế kỉ XIX, kéo dài liên tục đến năm 1945 Đại chiến thế giới lần thứ hai kết thúc. Là thời kì chuyển hoá cấp tốc từ thời kì đầu tới cận đại về phương diện lịch sử phát triển Đông Nam Á. Các nước Đông Nam Á trừ Thái Lan ra đều bị thực dân thống trị. Bởi vì tính đa dạng về phương diện văn hoá nguyên thuỷ cộng thêm các nước bị thực dân thống trị theo cách thức không giống nhau cùng với ảnh hưởng của nhiều loại trào lưu tư tưởng vào thời kì này, văn hoá Đông Nam Á biến hoá rất đa đạng và phức tạp thêm.

Một là, động lực chủ yếu hình thành đổi dời và chuyển hoá văn hoá, đến từ xung đột của phương Tây. Hai là, văn hoá truyền thống bị xung đột chưa từng có tiền lệ, nhưng mà nó hoàn toàn không giống nhau giữa mỗi quốc gia. Ba là, sự truyền nhập văn hoá cận đại phương tây và truyền bà Cơ Đốc giáo khiến cho tính đa nguyên và đa dạng hoá từng bước một phát triển, hiện rõ bức tranh rất phức tạp. Bất luận dù là cả khu vực Đông Nam Á hay là mỗi nước Đông Nam Á, đều đúng như vậy. Bốn là bởi vì quy mô và số lượng Hoa kiều di cư đến Đông Nam Á chưa từng có tiền lệ, văn hoá Trung Quốc bao gồm văn hoá Trung Quốc cận đại và văn hoá truyền thống Trung Quốc đã mở rộng ảnh hưởng ở Đông Nam Á. Mặc dù trong quá trình đổi dời và chuyển hoá lịch sự và văn hoá này Đông Nam Á có rất nhiều nước bị chiếm đóng làm thành thuộc địa của phương Tây cho nên đã đánh mất tính tự chủ trong tuyển chọn văn hoá ở rất nhiều phương diện, song, về tổng thể mà nhìn, văn hoá Đông Nam Á vẫn đạt được sự phát triển nhất định.