Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285):

* Âm mưu xâm lược của nhà Nguyên:

- Quân Nguyên âm mưu xâm lược Cham-pa, dùng Cham-pa làm bàn đạp để tấn công Đại Việt.

- Năm 1283, hơn 1 vạn Nguyên cùng hơn 300 chiến thuyền do Toa Đô tấn công Chăm-pa. Chiếm được kinh thành. Quân dân Cham-pa đã chiến đấu rất anh dũng => quân Nguyên phải rút một bộ phận về cố thủ ở phía Bắc để chờ phối hợp đánh Đại Việt.

* Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến:

- Vua Trần triệu tập Hội nghị các vương hầu, quan lại tại Bình Than (Chí Linh, Hải Dương) để bàn kế đánh giặc.

- Trần Quốc Tuấn - chỉ huy cuộc kháng chiến soạn “Hịch tướng sĩ” ->khích lệ tinh thần kháng chiến

- Năm 1285, vua Trần mở Hội nghị Diên Hồng, mời các bậc phụ lão có uy tín trong cả nước về Thăng Long để họp bàn cách đánh giặc =>Ý chí quyết tâm đánh giặc.

* Diễn biến:

- Tháng 1 - 1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy xâm lược nước ta.

- Trước thế giặc mạnh, nhà Trần rút về Vạn Kiếp, Thăng Long rồi Thiên Trường (Nam Định). Nhân dân ở Thăng Long thực hiện kế sách "vườn không nhà trống" gây cho giặc nhiều khó khăn.

- Quân của Toa Đô từ Cham-pa đánh lên Nghệ An, Thanh Hóa. Quân Thoát Hoan tấn công xuống phía Nam nhằm tạo thế "gọng kìm" tiêu diệt quân đội nhà Trần. Trần Quốc Tuấn ra lệnh rút lui để bảo toàn lực lượng, chuẩn bị cho cuộc phản công tiêu diệt địch.

- Quân Thoát Hoan rút về Thăng Long chờ tiếp viện. Quân Nguyên ở đây lâm vào thế bị động, thiếu lương thực trầm trọng.

- Tháng 5 - 1285, ta phản công thắng lợi ở Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương. Quân Nguyên đại bại. 

Cách đánh giặc của nhà Trần:

- Nhà Trần huy động nhân dân thực hiện kế sách “vườn không nhà trống”.

- Khi thế giặc mạnh, chủ động rút lui để bảo toàn lực lượng và chuẩn bị cho trận chiến chiến lược.

- Chớp thời cơ khi giặc suy yếu để giành thắng lợi cuối cùng.