Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước…” – đó là điều mà chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã từng khẳng định. Quả thực, trong suốt lịch sử ngàn năm dựng nước và giữ nước của nhân dân ta, lòng yêu nước luôn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt lịch sử dân tộc. Tinh thần yêu nước ấy tồn tại ngay từ buổi đầu dựng nước thời Hùng Vương, với hình tượng người anh hùng Phù Đổng quét sạch giặc n ra khỏi bờ cõi xâm lược. Phải chăng chính vì vậy mà có ý kiến đã khẳng định: “Thánh Gióng là một hình tượng nghệ thuật tuyệt đẹp, là truyện cổ tràn đầy tinh thần yêu nước”.

Trước hết, qua truyền thuyết “Thánh Gióng”, ta cảm nhận rõ Thánh Gióng quả thực là một hình tượng nghệ thuật tuyệt đẹp. Được xây dựng bằng những chi tiết nghệ thuật giàu màu sắc tưởng tượng kì ảo, Thánh Gióng là biểu tượng tuyệt đẹp cho ý thức và sức mạnh bảo vệ đất nước; đồng thời cũng thể hiện được quan niệm của nhân dân ta về người anh hùng chống ngoại xâm trong buổi đầu lịch sử. Chi tiết kì ảo đầu tiên về Gióng là tiếng nói của chú bé lên ba lại là tiếng nói đòi đánh giặc. Chú bé lên ba không biết nói biết cười, vậy mà khi nghe thấy có sứ giả tới tìm người tài cứu nước, lại cất lên tiếng nói đầu tiên: “Mẹ ra mời sứ giả vào đây cho con” và yêu cầu sứ giả: “Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ đánh tan lũ giặc”.

Câu nói đầu tiên ấy của đứa trẻ lên ba lại là về một vấn đề thiêng liêng, gắn liền với vận mệnh dân tộc, điều đó chứng tỏ tinh thần yêu nước luôn thường trực trong tâm khảm mỗi người Việt, khiến cho khát vọng đánh giặc đã hình thành ngay từ trong tâm hồn ấu thơ. Sau khi sứ giả trở về, Gióng bỗng đòi ăn, càng ăn càng lớn nhanh như thổi, khiến cho mẹ cậu bé phải nhờ đến sự cưu mang, đùm bọc của bà con làng xóm cùng góp gạo, thổi cơm mới đủ cho Gióng ăn. Chi tiết này vừa thể hiện truyền thống yêu thương, đoàn kết cộng đồng của người Việt, vừa cho thấy Gióng đã trở thành người con chung của quê hương, làng xóm, là người anh hùng của cộng đồng, dân tộc. Phải chăng chính nhờ có tình yêu thương, đùm bọc lớn lao ấy mà Gióng mới có đủ năng lực, sức mạnh để vụt lớn thành một tráng sĩ. Sự phát triển kì diệu, vượt bậc đó của Gióng đã phản ánh một chân lý: trong thời đại đất nước nguy vong, thì dù là một con người bình thường, nhỏ bé, yếu đuối như một cậu bé lên ba cũng đều sẽ vụt lớn lên thành người anh hùng với sức mạnh phi thường để cứu nước.