Tên của tôi là Thạch Sanh. Tôi sinh ra thì đã mồ côi cha. Vài năm sau, mẹ tôi cũng qua đời. Kể từ đó, tôi sống một mình dưới gốc đa. Tài sản lớn nhất của tôi là lưỡi rìu mà cha để lại.

Vào một hôm, tôi đang ngồi dưới gốc đa thì có người tên là Lí Thông đến hỏi chuyện. Anh ta muốn kết nghĩa anh em với tôi. Vốn sống một mình không nơi nương tựa, tôi liền đồng ý ngay. Sau đó, tôi dọn đến nhà sống cùng với mẹ con Lí Thông. Hằng ngày, tôi lên rừng kiếm củi, còn Lí Thông đi bán rượu. Mọi việc trong nhà tôi đều tự nguyện làm giúp.

Một hôm, tôi đi kiếm củi trở về thì thấy trong nhà đã bày sẵn rượu thịt. Hai anh em tôi vừa ăn, vừa trò chuyện. Anh Lí Thông nói với tôi:

- Đêm nay làng sai anh đi canh miếu thờ, vậy em chịu khó đi thay cho anh một đêm, đến sáng lại về.

Tôi chẳng nghi ngờ mà đồng ý ngay. Đêm hôm đó, tôi đang lim dim ngủ. Bỗng nhiên, một con chằn tinh lao đếm định ăn thịt tôi. Tôi cầm lấy rìu đánh nhau với con quái vật. Chẳng bao lâu, lưỡi rìu của tôi đã xé xác con chằn tinh làm đôi. Tôi chặt đầu con quái vật đem về.

Về nhà, tôi cất tiếng gọi anh Lí Thông. Nhưng anh ta có vẻ sợ hãi, còn van xin tôi tha mạng. Tôi liền nói:

- Anh ơi, em là Thạch Sanh đây mà!

Rồi kể rõ mọi việc cho anh Lí Thông nghe. Sau đó, anh ta nói với tôi:

- Đó là con vật nuôi của vua, giết nó là mang tội. Nhân lúc trời còn chưa sáng, em hãy trốn đi. Mọi việc để anh giải quyết.

Tôi lấy làm cảm kích, từ biệt Lí Thông rồi trốn về gốc đa cũ. Một hôm, tôi đang ngồi dưới gốc đa thì nhìn thấy con đại bàng rất to đang quắp một cô gái. Tôi liền lấy cung tên bắn nó bị thương. Tôi lần theo vết máu thì tìm ra chỗ ở của đại bàng.

Mấy ngày sau, tôi thấy dân làng mở hội. Tôi đến xem thì tình cờ gặp được Lí Thông. Biết được việc Lí Thông đang tìm con chim đại bàng để cứu công chúa. Tôi nói rằng mình biết nơi ở của đại bàng, và sẽ cùng Lí Thông đi cứu công chúa. Đến hang, tôi xin xuống trước. Tôi đánh nhau với đại bàng, cứu được công chúa. Nhưng Lí Thông đã ra lệnh cho quân sĩ vần đá lớn lấp kín cửa hang lại, rồi kéo nhau về.

Đến đây, tôi nhận ra mình đã bị Lí Thông lừa. Tôi đành đi khắp hang để tìm lối ra. Đi mãi đến cuối hang thì thấy một chàng trai bị nhốt trong cũi sắt. Tôi lấy dùng cung tên bắn tan cũi sắt cứu chàng trai. Hỏi ra mới biết chàng là con trai của vua Thủy tề. Sau đó, tôi được mời xuống Thủy cung chơi. Trước khi trở về, vua Thủy Tề còn tặng cho tôi một một cây đàn thần.

Về đến trần gian, chưa rõ sự tình ra sao, tôi đã bị đám lính canh bắt vào ngục với tội ăn cắp rồi bị bắt giam vào ngục. Ở trong ngục, tôi lấy cây đàn được vua Thủy Tề tặng ra đánh để bày tỏ nỗi oan khuất. Kì lạ thay, nhà vua cho người giải tôi đến. Khi nghe vua hỏi, tôi liền kể hết mọi chuyện. Nhà vua giao Lí Thông cho tôi trừng trị, và hứa sẽ gả công chúa cho tôi. Nể tình xưa, tôi tha cho Lí Thông được trở về quê cũ.

Lễ cưới của tôi và công chúa đang được tổ chức thì hoàng tử các nước chư hầu trước kia bị công chúa từ hôn đem quân sang đánh. Tôi đem đàn ra gảy, tiếng đàn của chàng vừa cất lên đã khiến quân sĩ mười tám nước bủn rủn chân tay xin hàng. Sau đó, tôi sai người nấu cơm thiết đãi. Thấy niêu cơm bé xíu, họ tỏ ý coi thường. Nhưng quân sĩ ăn mãi vẫn không hết niêu cơm, mới khâm phục và kéo nhau về nước. Về sau, vua không có con trai nên đã nhường ngôi cho tôi.

Tôi là Thạch Sanh , mồ côi cha mẹ từ nhỏ , cả gia tài chỉ có một cái lưỡi búa và một túp lều cũ dưới gốc đa , tôi sống qua ngày bằng việc đốn củi kiếm sống . Vào một hôm , tôi đang vác một nhánh củi to thì Lý Thông đến bắt truyện , chúng tôi lân la chuyện một lúc rồi Lý Thông gạ tôi kết nghĩa anh em , vì mồ côi cha mẹ , không có ai quan tâm nay lại có người đến bắt chuyện rồi gạ kết nghĩa anh em , tôi lấy làm mừng lắm liền nhận lời , từ gốc đa tôi về sống cùng gia đình nhà Thạch Sanh  . Hằng ngày tôi lên núi kiếm củi thì Lý Thông thì đi bán rượu , các công việc nặng nhọc đều là tôi tự nguyện làm tất . Vào chiều hôm đó , tôi vừa đi kiếm củi về thì thấy Lý Thông đã dọn ra một mâm rượu thịnh soạn , tôi nghĩ chắc Lý Thông có việc làm ăn với khách lớn nên không để ý , ai ngờ Lý Thông mời tôi vào ăn và bảo : Tối nay đến lượt anh đi canh miếu thờ , dặt là còn mẻ rượu nếu có thế em có thể đi hộ anh một dêm không , tối thì ở đó đến sáng rồi về . 

Tôi nhận lời , xách búa và đi tới miếu thờ 

Giữa khuya , tôi đang nửa mơ nửa màng thì nghe một tiếng động lớn ở đằng sau miếu thờ tối cầm búa đi kiểm tra thì thấy một con trăn tinh , nó nhe nanh ra lao tới , tôi lấy làm bình tĩnh mà giơ cao búa lên giáng xuống thật mạnh vào đầu nó , con trăn tinh bị chẻ ra làm đôi tức giận mà hóa thành con trăn tinh khổng lồ , tôi rất ung dung chặt đứt đầu nó . 

Trời chưa sáng , tôi về nhà Lý Thông gõ cửa , tôi chỉ thấy nhà Lý Thông vẻ mặt hốt hoảng và sợ hãi , Lý Thông đi lên trước mở cửa ra cư sử rất bình thường ,  tôi đã kể tất cả chuyện cho Lý Thông nghe từ việc chém đôi trằn tinh và chặt đứt đầu trăn tinh khổng lồ thấy Lý Thông có vẻ ngạc nhiên rồi nói : Đó là trăn tinh của nhà vua , giờ em nhỡ giết nó thì nhà vua xử tử mất thôi giờ trời chưa sáng em rời khỏi đây đi còn việc con trăn tinh để anh lo . 

Tôi lấy làm cảm kích, từ biệt Lí Thông rồi trốn về gốc đa cũ. Một hôm, tôi đang ngồi dưới gốc đa thì nhìn thấy con đại bàng rất to đang quắp một cô gái. Tôi liền lấy cung tên bắn nó bị thương. Tôi lần theo vết máu thì tìm ra chỗ ở của đại bàng.

Mấy ngày sau, tôi thấy dân làng mở hội. Tôi đến xem thì tình cờ gặp được Lí Thông. Biết được việc Lí Thông đang tìm con chim đại bàng để cứu công chúa. Tôi nói rằng mình biết nơi ở của đại bàng, và sẽ cùng Lí Thông đi cứu công chúa. Đến hang, tôi xin xuống trước. Tôi đánh nhau với đại bàng, cứu được công chúa. Nhưng Lí Thông đã ra lệnh cho quân sĩ vần đá lớn lấp kín cửa hang lại, rồi kéo nhau về.

Đến đây, tôi nhận ra mình đã bị Lí Thông lừa. Tôi đành đi khắp hang để tìm lối ra. Đi mãi đến cuối hang thì thấy một chàng trai bị nhốt trong cũi sắt. Tôi lấy dùng cung tên bắn tan cũi sắt cứu chàng trai. Hỏi ra mới biết chàng là con trai của vua Thủy tề. Sau đó, tôi được mời xuống Thủy cung chơi. Trước khi trở về, vua Thủy Tề còn tặng cho tôi một một cây đàn thần.

Về đến trần gian, chưa rõ sự tình ra sao, tôi đã bị đám lính canh bắt vào ngục với tội ăn cắp rồi bị bắt giam vào ngục. Ở trong ngục, tôi lấy cây đàn được vua Thủy Tề tặng ra đánh để bày tỏ nỗi oan khuất. Kì lạ thay, nhà vua cho người giải tôi đến. Khi nghe vua hỏi, tôi liền kể hết mọi chuyện. Nhà vua giao Lí Thông cho tôi trừng trị, và hứa sẽ gả công chúa cho tôi. Nể tình xưa, tôi tha cho Lí Thông được trở về quê cũ.

Lễ cưới của tôi và công chúa đang được tổ chức thì hoàng tử các nước chư hầu trước kia bị công chúa từ hôn đem quân sang đánh. Tôi đem đàn ra gảy, tiếng đàn của chàng vừa cất lên đã khiến quân sĩ mười tám nước bủn rủn chân tay xin hàng. Sau đó, tôi sai người nấu cơm thiết đãi. Thấy niêu cơm bé xíu, họ tỏ ý coi thường. Nhưng quân sĩ ăn mãi vẫn không hết niêu cơm, mới khâm phục và kéo nhau về nước. Về sau, vua không có con trai nên đã nhường ngôi cho tôi.