Bài thơ qua đèo ngang của bà Huyện Thanh Quan gắn liền vs giai đoạn lịch sự :

Cuộc chiến trang giữa Nam Triều và Bắc Triều. Do căm ghét vs chế độ thối nát của nhà họ Nguyễn nên bà đã vào Nam để nhận chức quan. Trên đường đi bà dừng chân nghỉ ngơi tại Đèo Ngang - đây là lần đầu tiên bà đến nơi này. Đứng trước khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ của nơi đây , bà tức canhe sinh tình mà sáng tác nên bài thơ Qua Đèo Ngang