Câu thơ cuối bài thơ Tỏ lòng "Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu" đã cho thấy nhân cách lớn lao của Phạm Ngũ Lão.  “Thuyết Vũ Hầu” là một điển tích Trung Quốc nói về một con người tài năng là Gia Cát Lượng đã giúp Lưu Bị chiến thắng Tào Tháo. Ông cảm thấy mình sẽ rất xâu hổ khi người đời kể về Gia Cát Lượng bởi chưa làm gì có ích cho đời, cho nhân dân. Phạm Ngũ Lão cũng là một trang nam nhi hết lòng vì nước, cả công lao và danh tiếng đều vang xa. Vậy mà ông vẫn thẹn vì chưa báo đáp được hết ơn chiêu mộ của Trần Quốc Tuấn, chưa tận tâm tận lực trả hết món nợ công danh.  Nỗi thẹn ấy không làm cho con người nhỏ bé đi mà nó tôn cao nhân cách con người. Nỗi thẹn ấy đốt lên trong lòng người ngọn lửa của khát vọng vươn tới cái cao cả lớn lao. Nỗi thẹn ấy thể hiện ý thức muốn cống hiến nhiều hơn nữa cho dân tộc. Chính những suy nghĩ này đã làm cho nhan cách của Phạm Ngũ Lão sáng ngời. Ta càng thêm trân trọng và ngợi ca nhân cách cao đẹp của người anh hùng Phạm Ngũ Lão.

Hai câu thơ sau tập trung làm rõ hùng tâm tráng chí của người anh hùng: “Nam nhi vị liễu công danh trái/ Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu”. Trước hết câu thơ nói về nợ công danh, đây là quan niệm  nhập thế tích cực của Nho giáo: lập công (để lại sự nghiệp) lập danh (để lại tiếng thơm), đây chính là lí tưởng sống của những trang nam nhi thời phong kiến. Đặt trong bối cảnh đương thời, khi đất nước chuẩn bị chống lại quân Nguyên Mông lần hai thì ý chí lập công danh sự nghiệp càng bị hối thúc mạnh mẽ hơn, quyết liệt hơn. Với cách nói ẩn dụ ước lệ kết hợp với phép phóng đại đã tạo cho người đọc một ấn tượng mạnh mẽ về khí thế dũng mãnh, kiên cường. Khí thế hiên ngang của quân đội ta xông pha ra trận phi thường đến mức có thể "nuốt trôi trâu". Ẩn sau cách nói cường điệu hóa, người đọc cảm nhận được lòng tự tôn, niềm tự hào dân tộc của nhà thơ khi đưa tầm vóc của quân dân nhà Trần sánh ngang với vũ trụ bao la. Đó còn là tình yêu tổ quốc, dân tộc với khát vọng vươn lên để gìn giữ, bảo vệ độc lập, chủ quyền của dân tộc. Vẻ đẹp người tráng sĩ hiên ngang, hùng sảng là kết tinh của vẻ đẹp dân tộc, đây không chỉ là của một vị anh hùng cụ thể nào mà là vẻ đẹp muôn thuở của cả một dân tộc anh hùng.

`#` `Tranhoang40860`