1.Tổ chức hoạt động nhóm một cách hiệu quả thông qua KT khăn trải bàn và Phương pháp hợp tác;

Hiện nay kỹ năng làm việc nhóm đang được các công ti lớn coi trọng. Vì thế, trong các trường phổ thông GV cần trang bị cho các em phương pháp hoạt động nhóm có hiệu quả, phương pháp này, đòi hỏi học sinh không chỉ biết tự làm việc mà còn có khả năng trao đổi, thảo luận với các bạn học trong lớp hoặc ở ngoài giờ học. Trong mỗi tiết học GV nên khuyến khích học sinh đề xuất ý kiến thắc mắc, trao đổi hoặc tranh luận với GV để làm sáng tỏ các tình huống có vấn đề qua kĩ thuật khăn trải bàn :

− Ví dụ: Hãy đánh giá về chế độ chính trị Pháp trước cách mạng?

− HS được chia thành các nhóm nhỏ từ 5 đến 6 người. Mỗi nhóm sẽ có một tờ giấy khổ lớn.

− HS chia tờ giấy thành các phần, bao gồm một phần trung tâm và các phần xung quanh có số lượng bằng với số thành viên trong nhóm.

− Mỗi thành viên ngồi vào vị trí tương ứng với phần đã vẽ xung quanh giấy.

− Mỗi thành viên làm việc độc lập, suy nghĩ và viết các ý tưởng về nhiệm vụ được giao vào ô của mình trong thời gian quy định.

− Kết thúc thời gian làm việc cá nhân, các thành viên chia sẻ, thảo luận và thống nhất câu trả lời. Đại diện nhóm ghi các ý tưởng được thống nhất vào phần trung tâm của “khăn trải bàn”.

− Đại diện nhóm trả lời, tranh luận rồi thống nhất dưới sự hỗ trợ của thầy;

− Câu hỏi hoạt động nhóm có thể là câu hỏi có tính chất khái quát, tổng hợp; để giải quyết vấn đề cần huy động trí tuệ của nhiều học sinh cùng tham gia góp ý kiến. Phương pháp này giúp học sinh mở rộng, đào sâu thêm những vấn đề học tập trên cơ sở nhìn nhận vấn đề một cách có suy nghĩ, phân tích có lí lẽ, có dẫn chứng minh họa, phát triển được tư duy khoa học. Ngoài ra, còn giúp cho học sinh phát triển kỹ năng nói, giao tiếp tranh luận.... Quá trình thảo luận nhóm dưới sự hướng dẫn của giáo viên còn tạo ra mối quan hệ hai chiều giữa giáo viên và học sinh, giúp cho giáo viên nắm được hiệu quả giáo dục về các mặt nhận thức, thái độ, quan điểm, xu hướng hành vi của học sinh.

2. Trong môn Lịch sử Tôi thường dùng PP TQ kết hợp trình bày miệng để giải quyết vấn đề khó:

Ví dụ: Áp dụng dạy học giải quyết vấn đề để hướng dẫn HS tìm hiểu về “Tình hình kinh tế, xã hội” nước Pháp trước cách mạng khi dạy học nội dung Cách mạng tư sản Pháp (Lịch sử 8).

− Bước 1: Xác định YCCĐ và mục đích của việc sử dụng phương tiện trực quan.hình 5 sgk 8 cũ;

YCCĐ: Trình bày được những nét chung về nguyên nhân của cách mạng tư sản Pháp

Mục đích của việc sử dụng PTTQ: hướng dẫn học sinh khai thác tri thức mới từ hình ảnh, tài liệu.

− Bước 2: GV lựa chọn cung cấp tranh biếm họa kết hợp với đoạn tư liệu

− Bước 3: GV hướng dẫn HS quan sát bức tranh biếm họa kết hợp với đoạn tài liệu trả lời các câu hỏi:

− Ai là người đứng đầu nước Pháp trước cách mạng?

− XH Pháp có mấy đẳng cấp? đc nào bì đè đầu cởi cổ?

− Hãy đánh giá về tình hình Pháp trước cách mạng?

− Bước 4: Tổ chức cho một số nhóm trình bày kết quả và thảo luận; GV phân tích và chính xác hóa kiến thức

Từ việc GV sử dụng hai nguồn tư liệu trên có tác dụng tạo động cơ và hứng thú học tập cho HS, các em được đóng vai một “nhà sử học nhí” tự khám phá và chiếm lĩnh được kiến thức. ;phát triển NL Giao tiếp và hợp tác.

3. Phương pháp Nêu vấn đề là công cụ hữu hiêu trong bồi dưỡng HSG tại lớp;

Để hoạt động nhóm đạt hiệu quả, giáo viên đưa ra vấn đề để học sinh thảo luận và tạo điều kiện hoặc giúp đỡ các em trong quá trình học tập. Câu hỏi thảo luận có thể cung cấp cho các em từ tiết học trước, các em về nhà tự làm (tự đọc sách giáo khoa, tài liệu và ghi chép lại), đến lớp thực hiện tiếp các bước còn lại.Theo tôi, phương pháp bàn tay nặn bột được phối họp với hình thức hoạt động nhóm thì sẽ có tác dụng phát triển tư duy sáng tạo của học sinh hơn. GV cần khuyến khích học sinh tự đặt vấn đề .Đây là cơ hội tốt để GV phát hiện ra những nhân tố mới bổ sung cho đội dự tuyển học sinh giỏi của trường.

Ví dụ: khi dạy phần diễn biến của trận Bạch Đằng năm 938,tôi thông báo cho học sinh thông tin: Ngô Quyền dùng thuyền nhẹ và nhỏ ra Vịnh Hạ Long để nhử địch, bất chợt có một học sinh giơ tay thắc mắc: Vì sao Ngô Quyền dùng thuyền nhẹ và nhỏ ra Vịnh Hạ Long mà không dùng thuyền to?

Ở tình huống ấy,tôi có lời khen em học sinh vừa đặt câu hỏi đồng thời tôi yêu cầu cả lớp cùng nhau thảo luận và tìm ra đáp án của câu hỏi trên. Sau đó, tôi tiến hành hướng dẫn các bước thảo luận theo phương pháp bàn tay nặn bột…

4.Vận dụng phương pháp liên môn để phát triển tư duy học sinh ;

Mục đích của dạy học tích hợp

Kiến thức liên môn giúp cho quá trình học tập có ý nghĩa sâu sắc hơn, hình thành ở học sinh những năng lực tư duy rõ ràng hơn;

Việc sử dụng tài liệu kiến thức liên môn giúp người học có thêm cơ sở để nắm vững bản chất sự kiện Lịch sử, hình thành khái niệm, hiểu rõ những quy luật, bài học thực tế, rèn luyện cho người học thói quen nghiên cứu tìm tòi, phát triển tư duy lịch sử.

Ví dụ: Khi giảng về thời đại dựng nước- giữ nước của dân tộc, chúng ta có thể ra câu hỏi: Truyền thuyết Thánh Gióng và Sơn Tinh - Thủy Tinh, phản ánh hoạt động gì của tổ tiên chúng ta?

Học sinh dựa vào kiển thức môn Ngữ văn trả lời: Cuộc sống chiến đấu và lao động của cha ông ta thời đó.

Những yêu cầu về vận dụng nguyên tắc dạy học liên môn

Người giáo viên dạy Lịch sử không chỉ cần có kiến thức vững chắc về bộ môn Lịch sử mà còn có những hiểu biết khá rộng về các bộ môn Địa lý, Văn học nghệ thuật … để vận dụng vào bài giảng lịch sử làm phong phú và phát triển tư duy cho học sinh;

Người thầy giáo dạy Lịch sử luôn có ý thức tìm tòi, khai thác trong từng chương, bài, mục có nội dung lịch sử có liên quan các bộ môn khác để có kế hoạch khai thác, sử dụng tư liệu từ các bộ môn đó đưa vào bài giảng.

Khi tổ chức các hoạt động dạy học để thực hiện dạy học các nội dung, chủ đề tích hợp liên môn thì:

+ Lựa chọn các phương pháp dạy học tích cực nhằm khai thác, vận dụng các

kiến thức để phát hiện và giải quyết các vấn đề một cách chủ động, sáng tạo; đảm bảo có được sự hợp tác, gắn liền với thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui và hứng thú cho học sinh.

+ Tăng cường hợp tác với giáo viên khác cùng môn, các môn “liên quan” để trong quá trình dạy học không đồng nhất các môn “liên quan” nhưng cũng không biệt lập, tách rời các môn quá xa; tích họp sao cho kiến thức vừa đủ để học sinh tiếp thu, tránh trùng lặp, nặng nề.

5. Kinh nghiệm tổ chức học tập khám phá còn chưa nhiều nhưng bản thân tôi rất tâm đắc nó

Các bước tiến hành:

Bước 1. Giao nhiệm vụ học tập. GV cần đảm bảo HS xác định rõ vấn đề cần khám phá, mục đích của việc khám phá đó cũng như cách thức hoạt động trong quá trình khám phá.

Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập khám phá

HS làm việc cá nhân hoặc làm việc nhóm đề xuất các giả thuyết về vấn đề được đặt ra. Sau đó HS tiến hành thu thập các dữ liệu, thông tin thông qua các hoạt động thí nghiệm, khảo sát và xử lí các dữ liệu để kiểm chứng giả thuyết đã đặt ra. HS có thể làm việc với các phiếu học tập, các mô hình, hình ảnh, biểu đồ…Sau đó HS trao đổi, thảo luận về tính đúng đắn của các các giả thuyết được đưa ra.

Bước 3. Trình bày và đánh giá kết quả của hoạt động

GV tổ chức cho HS trình bày kết quả của hoạt động khám phá. Từ đó, GV hướng dẫn HS lựa chọn những phán đoán, kết luận đúng để hình thành kiến thức mới.

6. Bước đầu tiếp cân với các kĩ thuật dạy học mới tôi thấy chưa quen nhưng cũng nắm được một số vấn đề cơ bản mang tính lý thuyết:

KTDH là những biện pháp, cách thức hành động của GV trong các tình huống cụ thể nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học. Các KTDH chưa phải là các PPDH độc lập mà là những thành phần của PPDH. Trong dạy học hợp tác có các KTDH như: kĩ thuật chia nhóm, , các kĩ thuật này không tách rời mà luôn bổ sung cho nhau. Ví dụ trong hoạt động nhóm tôi có thể kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật các mảnh ghép….

Các KTDH tích cực có tác dụng khuyến khích sự tham gia của HS vào quá trình dạy học, kích thích tư duy, sáng tạo và cộng tác làm việc của HS. Đây cũng chính là “công cụ” quan trọng góp phần phát triển PC, NL của HS. Một số KTDH tích cực có thể được áp dụng thuận lợi trong làm việc nhóm, tuy nhiên chúng cũng có thể được kết hợp thực hiện trong các hình thức dạy học toàn lớp. Có những KTDH sử dụng được ở các môn học khác nhau nhưng cũng có những KTDH sử dụng cho nhiều môn. Điều này cho thấy, ngoài việc đầu tư lựa chọn PP, GV Lịch sử cũng cần quan tâm đến việc lựa chọn KTDH với các tiêu chí nhất định. Tuy nhiên, như đã nói, giữa PPDH và KTDH có mối quan hệ mật thiết, do đó việc lựa chọn PPDH hay KTDH không thể tách rời, có thể bắt đầu từ việc lựa chọn PPDH với hàng loạt KTDH có thể thực hiện trong PPDH đó rồi tiếp tục với việc lựa chọn các KTDH phù hợp trong từng bối cảnh nhất định. Không nên rập khuôn khi sử dụng nó.

Dạy học dựa trên dự án là cách thức tổ chức dạy học, trong đó học sinh thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực hành, tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu, trình bày.

6. Dạy học dựa trên dự án có tác dụng phát triển khả năng tự học và hợp tác nhưng khó thực hiện ở các trường vùng sâu:

Các dự án học tập có ý nghĩa thực tiễn xã hội, góp phần gắn việc học tập trong nhà trường với thực tiễn đời sống, xã hội. Trong những trường hợp lí tưởng, việc thực hiện các dự án có thể mang lại những tác động xã hội tích cực.

- Tạo ra hứng thú cho người học: Người học được tham gia chọn đề tài, nội dung học tập phù hợp với khả năng và hứng thú cá nhân. Ngoài ra, hứng thú của người học cần được tiếp tục phát triển trong quá trình thực hiện dự án.

.Trong quá trình thực hiện dự án có sự kết hợp giữa nghiên cứu lí thuyết và vận dụng lí thuyết vào trong hoạt động thực tiễn, thực hành. Thông qua đó, kiểm tra, củng cố, mở rộng hiểu biết lí thuyết cũng như rèn luyện kĩ năng hành động, kinh nghiệm thực tiễn của người học.

Khi thực hiện cần đủ các bước tiến hành, chú trong hơn bước lập kế hoạch thực hiện dự án.GV cần hướng dẫn các nhóm HS lập kế hoạch thực hiện dự án, trong đó HS cần xác định chính xác chủ đề, mục tiêu, những công việc cần làm, kinh phí, phân công, thời gian và phương pháp thực hiện. Ở giai đoạn này, đòi hỏi ở HS tính tự lực và tính cộng tác để xây dựng kế hoạch của nhóm. Sản phẩm tạo ra ở giai đoạn này là bản kế hoạch dự án.

- Hợp tác làm việc: Các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm, trong đó có sự cộng tác làm việc và sự phân công công việc giữa các thành viên trong nhóm. Dạy học theo dự án đòi hỏi và rèn luyện tính sẵn sàng và kĩ năng cộng tác làm việc giữa các thành viên tham gia, giữa HS và GV cũng như với các lực lượng xã hội khác tham gia trong dự án.

- Định hướng sản phẩm: Trong quá trình thực hiện dự án, các sản phẩm được tạo ra không chỉ giới hạn trong những thu hoạch lí thuyết, mà trong đa số trường hợp các dự án học tập tạo ra những sản phẩm vật chất của hoạt động thực tiễn, thực hành. Những sản phẩm này có thể sử dụng, công bố, giới thiệu bằng nhiều hình thức khác nhau với các quy mô khác nhau.

Trong thực tiễn nhà trường chúng tôi thường sử dụng các PP:

+ Giải quyết vấn đề

+ Trực quan

+ Hợp tác (nhóm)

Các KTDH như:

+ Khăn trải bàn