1 trả lời các âu hỏi

Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.

(Tô Hoài)

Đoạn 2:

Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khi rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối […]. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.

(Đoàn Giỏi)

Đoạn 3:

Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim ríu rít. Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh, tất cả đều lóng lánh, lung linh trong nắng. Chào mào, sáo sậu, sáo đen,… đàn đàn lũ luc bay đi bay về, lượn lên lượn xuống. Chúng nó gọi nhau, trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau, ồn mà vui không thể tưởn được. Ngày hội mùa xuân đấy!

2Trả lời các câu hỏi

a) Mỗi đoạn văn trên giúp em hình dung được những đặc điểm nổi bật gì của sự vật và phong cảnh được miêu tả?

b) Những đặc điểm nổi bật đó thể hiện ở những từ ngữ và hình ảnh nào? Để viết được các đoạn văn trên, người viết cần có năng lực gì?

c) Hãy tìm những câu văn có sự liên tưởng và so sánh trong mỗi đoạn. Sự tưởng tượng và so sánh ấy có gì độc đáo?

Trả lời:

a) Đặc điểm nổi bật của sự vật và phong cảnh được miêu tả:

Đoạn 1: Tái hiện lại hình ảnh ốm yếu, tội nghiệp của chú Dế Choắt.

Đoạn 2: Đặc tả quang cảnh vừa đẹp thơ mộng vừa mênh mông, hùng vĩ của sông nước Cà Mau.

Đoạn 3: Miêu tả hình ảnh đầy sức sống của cây gạo vào mùa xuân.

b) Những đặc điểm trên được thể hiện qua các hình ảnh và từ ngữ trong mỗi đoạn:

– Đoạn 1:

+ người gầy gò và dài lêu nghêu như…

+ …cánh chỉ ngắn củn…

+ Đôi càng bè bè…

+ Râu ria gì mà cụt…

– Đoạn 2:

+ …chi chít như mạng nhện

+ …trời xanh,…

+ …ngày đêm như thác, cá bơi…

+ …con sông rộng hơn ngàn thước, … rừng đước…

– Đoạn 3:

+ …sừng sững như một tháp đèn…

+ hàng ngàn bông hoa … ngọn lửa hồng … búp nõn … ánh nến trong xanh…

Để viết được các đoạn văn trên người viết cần có năng lực cơ bản là: Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét. Sự độc đáo của liên tưởng, so sánh: chân thực, tinh tế đồng thời gợi mở những hình ảnh liên tưởng đa dạng, phong phú.

c) Những câu văn có sự tưởng tượng và so sánh trong các đoạn văn:

– Đoạn 1:

+ người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.

+ cánh chỉ ngắn ngủi đến giữa lưng như người cởi trần mặc áo gi-lê.

+ mặt mũi lúc nào cũng ngẩn ngơ.

– Đoạn 2:

+ kênh rạch bủa giăng chi chít như mạng nhện.

+ dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển như thác.

+ rừng đước như hai dãy trường thành.

– Đoạn 3

+ cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim.

+ hoa là lửa búp là nến.

+ cây gạo sừng sững như tháp đèn khổng lồ.

+ bầy chim gọi nhau , trêu ghẹo , tranh cãi,…

→ Sự liên tưởng so sánh ở đây khiến sự vật trở nên có hồn, gợi được liên tưởng khám phá cho người đọc.

3. Trả lời câu hỏi 3* trang 28 sgk Ngữ văn 6 tập 2

Đoạn văn sau đây của Đoàn Giỏi đã bị lược đi một số chữ:

Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước (…) đổ ra biển ngày đêm (…), cá nước bơi hàng đàn đen trũi (…) giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất (…).

Em hãy so sánh với đoạn nguyên văn ở trên (mục 1 đoạn 2) để chỉ ra đoạn này đã bỏ đi những chữ gì? Những chữ bị bỏ đó đã ảnh hưởng đến đoạn văn miêu tả này như thế nào?

Trả lời:

Những chữ bị bỏ đi là: ầm ầm, như thác, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch, như hai dãy trường thành vô tận.

Những chữ bị bỏ đi đều là động từ, tính từ, những so sánh, liên tưởng và tưởng tượng, khi bỏ đi làm cho đoạn văn trở nên chung chung và khô khan, không sinh động, gợi cảm.