"Huỳnh Giang Nam có viết thơ là sự rung động tâm hồn mình và làm rung động tâm hồn người khác".tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ trích Chinh phụ ngâm của Đặng Trần côn (do Đoàn Thị điểm dịch) trước hết là sự rung động tâm hồn mình của chính thi sĩ để từ đó lan truyền cảm xúc đến người đọc về tình cảnh cô đơn lẻ bóng của người chinh phụ trong thời gian dài người chồng đi chinh chiến không biết ngày trở về về 8 câu thơ đầu đoạn trích mà đoạn thơ đặc sắc thổi vào trái tim người đọc biết bao cảm xúc. Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước Hoa đèn kia với bóng người khá thương thân bài Đặng Trần côn là tác giả tiêu biểu cho văn học trung đại Việt Nam sáng tác vào đầu thế kỷ 18 nội chiến liên miên giữa các tập đoàn phong kiến nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra nhiều trai tráng từ giã người thân ra trận thương cảm trước lỗi mất mát chân chuyên người phụ nữ Đặng Trần côn đã viết Chinh phụ ngâm. Thuở trời đất nhiều cơn gió bụi. Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên. Khi triều đình bắt đi lính người chồng lấy phép công làm trọng đã quyết tâm lên đường còn người con người trinh phụ ở nhà chờ đợi mòn mỏi theo tháng năm chờ hết cả thời thanh xuân mà người chồng vẫn chưa trở về. Đoạn trích tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ nói lên tình cảnh tâm trạng của người chinh phụ phải sống cô đơn lẻ bóng trong suốt thời gian chồng đi chinh chiến không rõ tin tức không rõ ngày trở về 8 câu thơ mở đầu thể hiện rõ nét nhất tâm trạng của người chinh phụ. Tâm trạng của người chinh phụ được thể hiện qua hành động. Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước. ngồi rèm thưa rũ thác đòi phen. Cả ngày dài cô đơn người chinh phụ dạo trong hiên vắng là vừa đi vừa thầm đếm bước chân mình như đếm từng ngày chồng ra trận trong bước chân tưởng như lặng lẽ của nàng mang nỗi lòng buồn những ước phiền lo lắng bồn chồn cho tính mạng người chồng ở nơi chiến trường kia trong" cung oán ngâm "Nguyễn gia thiều cũng viết : ngắm Trăng chiều bước lại ngẩn ngơ. Bước chân mày khác hẳn với bước chân nàng Kiều trong truyện của Nguyễn du xăm xăm băng lối vườn khuya một mình. Bước chân của Thúy Kiều Hạnh phúc vui vẻ khi được gặp người yêu còn bước chân người trinh phụ nặng chịu buồn thương nhớ xót xa người trinh phụ ngồi bên cửa sổ hết buông rèm lại quấn rèm những hành động ảnh vô thức ấy lặp đi lặp lại nhiều lần nàng chẳng quan tâm mình đang làm gì vì tâm trí tình cảm dồn hết ở nỗi lo nhớ nhung dành cho người chồng ở Yên ai chẳng biết bao giờ trở về các tính từ vắng thưa tạo nên không gian thưa thớt trống trải tô đậm nỗi cô đơn buồn tủi của người. Như vậy qua hành động dạo hiên ngồi buông rèm cuốn rèm tâm trạng người chinh phụ với ngổn ngang buồn phiền được miêu tả rõ rõ rệt tấm lòng của nàng dành cho chồng khiến cho người đọc vô cùng cảm động. Tâm trạng của người chinh phụ còn được thể hiện qua ngoại cảnh. Ngoài rèm , dường đã có đèn biết chăng. Đèn có biết dường bằng chẳng biết. Lòng thiếp riêng bi thiếp mà thôi buồn rầu nói chẳng nên lời. Hoa đèn kia với bóng người khá thương . Qua bức rèm thua của người trinh phụ ngóng bóng chim thước (chim khách) là loài chim báo tin người đi xa trở về nàng mong ngóng ảnh bóng người chồng con chim thước ốc Yên Yên ơi chẳng mất tin làm cho nỗi nhớ nỗi khắc khoải mong chờ trông mong người trinh phụ tăng lên gấp bộ. Lỗi chờ đợi trong vô vọng của người chinh phục gợi ta liên tưởng đến lời ca :. "Bèo dạt mây trôi chốn xa xôi. Anh ơi em vẫn đợi vẫn chờ. Sao chẳng thấy anh đâu". Khi màn đêm buông xuống trong căn nhà vắng vẻ như vậy người chinh phụ chỉ có ngọn đèn leo lét làm bạn " "trong đêm dường đã có rèm biết chăng" hình ảnh ngọn đèn cho thấy nỗi buồn nhớ của người chinh phụ đã kéo dài từ ngày này qua ngày khác tâm trạng quá cô đơn đã làm cho người trinh phụ phải thốt lên cô hỏi liệu ngọn đèn kia da sau mở ảo kia có thấu chồng nỗi lòng của của nàng có thấu hiểu được sức nặng của nỗi cô đơn sự nhớ nhung của nàng câu hỏi nhưng không có câu trả lời nhân vật trữ tình hỏi ngọn đèn nhưng dường như đang muốn bày tỏ nỗi lòng của mình đó chính là lời than thở khi vọng nỗi khắc khoải đợi chờ đã trở nên dây dứt không yên. hình ảnh ngọn đèn gọi tâm trạng nhớ nhung chúng ta còn gặp nhiều trong văn học ca dao có viết:. "Đèn thương nhớ ai. Mà đèn không tắt ". Hay trong chuyện người con gái Nam xương của Nguyễn dữ cũng lấy hình ảnh ngọn đèn dầu để gọi giữa cô đơn của Vũ nương khi Trương Sinh đi đánh trận. Trong đoạn trích này tác giả lấy hình ảnh ngọn đèn ẩn dụ cho hình ảnh trôi nhanh cho sự tàn lụi cho sự héo mòn của kiếp người qua hình ảnh ngọn đèn cháy đỏ khắc khỏi trái đến tàn khốc dầu nhà thơ muốn nói cuộc đời chỉ là kiếp Hoa Đèn mong manh dang dở xót xa tình cảnh lẻ loi cuộc hôn nhân dang dở của mình người trinh phụ thức trắng đêm với ngọn đèn không biết san sẻ tâm tư cùng ai nhưng cây đèn dầu chỉ là vật vô tri vô giác nào thấu được nỗi lòng của của nàng rồi ngọn Đèn cũng chẳng thức cùng làng thêm nữa trong đêm tối chỉ chỉ còn một chiếc bóng ngày một mờ nhạt của người chinh phụ vụ. Đặc biệt trong đoạn thơ còn chỉ tính từ chỉ cảm xúc như bị chị Tuyết buồn rầu như cô động lão lề của người trinh phụ bị bi thiết là bi thương thảm thiết nói nói thành lời nhưng không cảm xúc ấy bị vô trộn nén chặt vào cõi lòng người vợ có chồng đi chinh chiến khao khát được thấu hiểu mà không có ai để làm làm chút bầu tâm sự . Nghệ thuật miêu tả tâm trạng bằng ngoại cảnh và tính từ chỉ cảm xúc của mình nhà thơ đã thành công khi hình ảnh người chinh phụ với suy tư rối bời tâm trạng héo mòn trạm đến trái tim người đọc không chỉ vậy ta thấy sự đồng cảm sâu sắc của tác giả với số phận người phụ nữ có chồng tham gia chiến tranh phi nghĩa. Mỗi tác phẩm là một khám phá về nội dung là một phát minh về hình thức đoạn trích các sử dụng thể thơ song thất lục bát rất phù hợp với việc miêu tả nội tâm nhân vật nghệ thuật tả cảnh ngụ tình tả tâm trạng qua hành động qua ngoại cảnh rộng thơ khi thi oán trách khi thì khi vọng chờ đợi sử dụng phong phú các biện pháp tu từ như điệp từ điệp ngữ câu hỏi tu từ. Nhà thơ như con ong biến trong hoa thành một mật. Một giọt mực thành đội vận chuyển ông bay. Đoạn thơ mở đầu u đoạn trích tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ do (Đoàn Thị điểm dịch) giống như một thứ mật ngọt làm mê đắm bao thế hệ độc giả đoạn thơ không chỉ thể hiện tình cảnh lẻ loi cô đơn héo mòn của người chinh phụ khi có người chồng đi chinh chiến mà còn gọi ra bài học sâu sắc mà cảnh thun người cho người phụ nữ trong chiến tranh anh cần lên án chiến tranh phi nghĩa gây đau khổ cho con người nhất là người phụ nữ luôn hướng đến đất nước hòa bình không có chiến tranh