Theo truyền thuyết kể lại, đền Đa Hòa là nơi chàng trai nghèo Chử Đồng Tử gặp được nàng công Tiên Dung xinh đẹp con gái vua Hùng Vương thứ 18. Đền Hóa Trạch là nơi Đức thánh Chử cùng nhị vị phu nhân về trời. Đều đặn 3 năm một lần, lễ hội trở thành một nét văn hóa độc đáo, với quy mô tổ chức lớn, cứ mỗi dịp tổ chức lễ hội lại thu hút hàng ngàn lượt du khách trong và ngoài nước đến tham dự.

Dù đã rất nhiều năm trôi qua, trãi qua nhiều cuộc chiến tranh ác liệt song, lễ hội vẫn giữ được nhiều nghi lễ cổ truyền độc đáo của nó. Nổi bật trong lễ hội là phần rước Thành Hoàng làng của 9 làng thuộc Tổng Mễ xưa về đền Đa Hòa. Bên cạnh đó còn có lễ rước nước đặc sắc với sự tham gia của đoàn thuyền rồng khổng lồ, ra giữa dòng sông Hồng lấy nước về lễ Thánh. Trong sự hồ hởi của người đến xem hội, từng hồi trống vang lên giữ sự uy nghi, chỉnh tề của đoàn rước lễ. Có tính chất vô cùng quan trọng, lễ rước nước là nghi thức tâm linh rất đặc sắc, thể hiện đặc trưng của cư dân sống ở ven sông Hồng với văn hóa lúa nước. Người dân khu vực này tổ chức lễ hội không chỉ muốn tưởng nhớ đến Chử Đồng Tử và Tiên Dung mà còn muốn gửi gắm mong ước sẽ có một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Hơi dài nha