Cây xà nu là hình tượng xuyên suốt trung tâm góp phần làm nổi bật lên chủ đề tự tưởng tác phẩm (hay chính là lòng yêu nước). Mở đầu câu chuyện tác giả đã miêu tả rừng xà nu bát ngát, đi vào câu chuyện tác giả đã nhắc đến cây xà nu với nhiều góc độ rồi kết thúc câu chuyện cũng là một rừng xà nu xanh ngút ngàn. Lúc thì xuất hiện trong quá khứ, lúc lại xuất hiện trong hiện tại, lúc thì lại xuất hiện trong tương lai, xuất hiện với hình ảnh là thân, là rễ, là nhựa và là khói,... Hình tượng xà nu là cây có tính chất biểu tượng cho sức sống, phẩm chất của người dân Tây Nguyên. Với từng cây xà nu ứng với những lớp người Xô Man, là lòng yêu nước, yêu tổ quốc truyền từ thế hệ già đến trẻ. Cũnggiống cây xà nu cổ thụ đến trưởng thành và cả những cây con, cứ cây này ngã xuống cây kia lớn lên. Cứ người này qua đi người kia đứng lên tiếp tục đấu tranh. Hình tượng rừng xà nu đang cày vào nhau nó là biểu tượng tạo nên tình yêu thương đoàn kết trong dân làng Xô Man.