I. Tình hình chính trị, quân sự, pháp luật

1. Tổ chức bộ máy chính quyền

• Bộ máy trung ương
• Bộ máy địa phương

  =>Bộ máy nhà nước tổ chức chặt chẽ, quy củ, hoàn chỉnh nhất.

  2. Tổ chức quân đội

  • Tổ chức:
  • Theo chế độ: “Ngụ binh ư nông” => Phục vụ sản xuất và chiến đấu
  • Đặc điểm:
  • Quân đội: Quân triều đình, quân địa phương
  • Binh chủng: Bộ - thủy – kị - tượng binh
  • Thường xuyên luyện tập võ nghệ và có năng lực chiến đấu
  • Vũ khí: Đao, kiếm, cung tên, hỏa đồng, hỏa pháo…
  • Bố trí canh phòng nhất là những nơi hiểm yếu.

  3. Luật pháp

  • Đặc điểm: Năm 1483 ban hành luật Hồng Đức
  • Nội dung:
  • Bảo vệ chủ quyền quốc gia
  • Bảo vệ quyền lợi của vua, hoàng tộc
  • Bảo vệ quyền lợi của giai cấp thống trị
  • Khuyến khích phát triển kinh tế, giữ gìn truyền thống dân tộc, bảo vệ quyền lợi phụ nữ.
  • Tác dụng:
  • Củng cố chế độ phong kiến tập quyền
  • Thúc đẩy kinh tế phát triển, ổn định trật tự xã hội.

* Tổ chức bộ máy chính quyền thời Lê sơ: được hoàn thiện dần và đến thời vua Lê Thánh Tông là hoàn chỉnh nhất.

- Ở trung ương:

+ Đứng đầu triều đình là vua.

+ Để tập trung quyền lực vào vua, vua Lê Thánh Tông bãi bỏ các chức vụ cao cấp nhất như: tướng quốc, đại tổng quản, đại hành khiển. Vua trực tiếp nắm mọi quyền hành, kể cả chức Tổng chỉ huy quân đội.

+ Giúp việc cho vua có các quan đại thần.

+ Ở triều đình có 6 bộ và các cơ quan chuyên môn. 6 bộ là: Lại, Hộ, Lễ, Binh, Hình, Công, đứng đầu mỗi bộ là Thượng thư; các cơ quan chuyên môn gồm Hàn lâm viện, Quốc sử viện, Ngự sử đài.

- Ở địa phương:

+ Thời vua Lê Thái Tổ và vua Lê Nhân Tông, cả nước chia làm 5 đạo. Dưới đạo là phủ, huyện (châu), xã.

+ Thời vua Lê Thánh Tông, đổi chia 5 đạo thành 13 đạo thừa tuyên, đứng đầu mỗi đạo là 3 ti phụ trách 3 mặt khác nhau (đô ti, thừa ti và hiến ti). Dưới đạo thừa tuyên là phủ, châu, huyện, xã.

* Sơ đồ tổ chức bộ máy chính quyền thời Lê sơ: