Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (Thế kỉ XII):

I - Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258)

1. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ:

-Năm 1257: quân Mông Cổ quyết định mở cuộc tấn công lớn vào Nam Tống, để chiếm toàn bộ Trung Quốc . Cử Ngột Lương Hợp Thai, chỉ huy 3 vạn quân xâm lược Đại Việt . Thực hiện kế hoạch “gọng kìm” tiêu diệt Nam

Tống.

2. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chông quân Mông Cổ:

a) Chuẩn bị kháng chiến:

- Nhà Trần ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí

- Dân binh luyện tập võ nghệ, sẵn sàng chiến đấu

b) Diễn biến:

- Tháng1/1258: Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy 3 vạn quân, tiến vào xâm lược Đại Việt

- Quân giặc theo đường sông Thao tiến vào Bạch Hạc, rồi tiến xuống Bình Lệ Nguyên thì bị quân ta chặn đánh ở đây

- Vua Trần cho lui quân để bảo toàn lực lượng

- Thực hiện chủ trương “vườn không nhà trống”

- Tạm rút lui khỏi kinh thành Thăng Long, xuống Thiên Mạc

- Khi thời cơ đã đến, quân đội nhà Trần quyết định mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu

c) Kết quả:

- Quân Mông Cổ thua trận, rời khỏi Thăng Long

- Kết thúc cuộc kháng chiến thắng lợi

d) Nguyên nhân thắng lợi:

- Nhờ có những cách thông minh, sáng tạo

- Sự lãnh đạo tài tình, mưu trí của vua Trần và tinh thần đoàn kết của nhân dân ta

e) Ý nghĩa:

- Làm thất bại âm mưu xâm lược Đại Việt của quân Mông Cổ

II - Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285)

1. Âm mưu xâm lược Cham-Pa và Đại Việt của nhà Nguyên:

- Năm 1279: Quân Mông Cổ xâm lược Trung Quốc lập lên nhà Nguyên, mở cuộc tấn công Cham-Pa và Đại Việt

- Năm 1283: 10 vạn quân Nguyên do Toa Đô chỉ huy tấn công Cham-Pa nhưng bị thất bại

2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến:

*Diễn biến:

- Mở hội nghị Bình Than: bàn kế đánh giặc

- Trần Quốc Tuấn được cử làm chỉ huy cuộc kháng chiến

- Mở hội nghị Diên Hồng

- Quân đội: Ngày đêm luyện tập và tập trận ở Đông Bộ Đầu, nhân dân đoàn kết 1 lòng, sẵn sàng chiến đấu

3. Diễn biến và kết quả cuộc kháng chiến:

*Diễn biến:

- Tháng 1/1285: 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy xâm lược nước ta. Sau 1 số trận chiến đấu chặn giặc ở biên giới, Trần Quốc Tuấn quyết định lui quân về Vạn Kiếp.

- Nhân dân Thăng Long thực hiện kế sách vườn không nhà trống

- Tháng 5/1285: Ta phản công dành thắng lợi ở Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương. Tiến vào giải phóng Thăng Long

*Kết quả:

- Ta đã đánh tan 50 vạn quân dành thắng lợi vẻ vang

_Các sự kiện cơ bản trong cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên_

**I. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông cổ (1258)**

1. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ:

- Làm bàn đạp tấn công Nam Tống và chiếm toàn bộ đất Trung Quốc rộng lớn

2. Sự chuẩn bị của nhà Trần

- Ban lệnh cho cả nước sắm sửa vữ khí

- Thành lập đội dân binh ngày đêm luyện tập võ nghệ, sẳn sàng chiến đấu 

3. Diễn biến

- Tháng 1-1258, 3 vạn quân Mông Cổ do Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy theo đường sông Thao tiến vào xâm lược nước ta

- Vùa Trần chủ trương lui quân khỏi kinh thành Thăng Long về Thiên Mạc để bảo toàn lực lượng

- Dân Thăng Long thực hiên kế sách "vườn không nhà trống"

- Quân Mông Cổ lâm vào tình thế khó khăn. Quân dân nhà Trần mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu

4. Kết quả

- 29-1-1258, Quân Mong Cổ rút về nước

- Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi

**II. Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285)**

1. Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên

- Làm cầu nối xâm chiến các nước phía nam Trung Quốc, mở rộng lãnh thổ

- Hốt Tất Liệt đánh Cham-pa trước để làm bàn đạp tấn công phía nam Đại Việt

⇒ Kế hoạch bước đầu bị tan vỡ

2. Sự chuẩn bị của nhà Trần

- Đầu năm 1285, vua Trần mời các bô lão họp hội nghị Diêm Hồng ở Thăng Long để bàn kế đánh giặc

- Cả nước được lệnh sẳn sàng đánh giặc, quân đội tập trân lớn ở Đông Bộ Đầu

3. Diễn biến

- Tháng 1-1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy xâm lược nước ta

- Sau 1 số trận chiến đấu chặn giặc ở biên giới, Trần Quốc Tuấn quyết định lui quân về Vạn Kiếp và cuối cùng về Thiên Trường để bảo toàn lực lượng

- Cùng một lúc, Toa Đô từ Cham-pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hóa, quân của Thoaats Hoan mở cuộc tấn công xuống phía Nam hòng tạo thế "giọng kìm" để tiêu diện quân ta

- Quân Trần đánh bại quân giặc ở nhiều nơi

4. Kết quả

- Sau hơn 2 tháng phản công, nhà Trần đánh tan hơn 50 vạn quân Nguyên

- Kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến lần thứ 2

**Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa**

1. Nguyên nhân thắng lợi

- Chuẩn bị chu đáo về mọi mặt cho các cuộc kháng chiến

- Nhờ sự lãnh đạo tài tình, mưu trí của vua Trần và tinh thần đoàn kết của nhân dân ta 

- Chiến lược, chiến thuật sáng tạo của vương triều Trần

2. Ý nghĩa 

- Làm thất bại âm mưu xâm lược Đại Việt của quân Mông - Nguyên