Đã từ lâu cái thú lâm tuyền của những tk sĩ xưa đã khiến cho cảnh sắc thiên nhiên trở nên tươi đẹp quá biết bao bài thơ . Nếu như Hồ Chí Minh say đắm trước cảnh đẹp của núi rừng Việt Bắc trong những tháng ngày kháng chiến gian nan. , Nguyễn Bỉnh Khiêm vui thú thưởng ngoạn cuộc sống nhàn hạ giữa thiên nhiên thôn dã thì Nguyễn Trãi lại thả hồn mình vào cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp giữa chốn quê hương . Ông đã viết lên tác phẩm "Cảnh ngày hè" để bày tỏ tình yêu thiên nhiên sâu đậm của bản thâ  và những trăn trở, suy tư về đất nước . Đặc biệt sáu câu thơ đầu tiên đã gây ấn tượng sâu đậm với người đọc về bức tranh thiên nhiên đầy tươi đẹp : 

Rồi hoáng mát thuở ngày trường,

"Hoè lục đùn đùn tán rậm giương.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương."

Câu thơ đầu tiên, người đọc thoáng qua đã cảm nhận được sự an nhàn, êm đềm thanh thoát :

"Rồi hóng mát thuở ngày trường”.

Nguyễn Trãi đang ngồi dưới bóng cây nhàn nhã như hóng mát . Việc quân, việc nước chắc đã xong xuôi ổn thoả , ông mới trở về với cuộc sống đơn sơ, giản dị, mộc mạc mà chan hòa, gần gũi với thiên nhiên như bây giờ . Một số sách dịch là “Rỗi, hóng mát thuở ngày trường”. Nhưng “rỗi” hay “rồi” cũng đều gây sự chú ý cho người đọc lẫn người nghe . Rảnh rỗi, sự việc đều xong xuôi, đã qua rồi. “Ngày trường” lại làm tăng sự chú ý. Cả câu thơ không còn đơn giản là hình ảnh của Nguyễn Trãi ngồi hóng mát mà nó lại toát lên nỗi niềm, tâm sự của tác giả “Nhàn rỗi ta hóng mát cả một ngày dài”. Một xã hội đã bị suy yếu, nguyện vọng, ý chí của tác giả đã bị vùi lấp, không còn gì nữa, ông đành phải rời bỏ, từ quan để về ở ẩn, phải đành “hóng mát” cả ngày trường để vơi đi một tâm sự, một gánh nặng đang đè lên vai mình . Cả câu thơ thấp thoáng một tâm sự thầm kín, không còn là sự nhẹ nhàng thanh thản nữa.

Về với thiên nhiên, ông lại có cơ hội gần gũi với thiên nhiên hơn. Ông vui thú, say mê với vẻ đẹp của thiên nhiên.

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương"

Cảnh mùa hè qua tâm hồn, tình cảm của ông, thiên nhiên đã bừng bừng sức sống. Cây hòe lớn lên càng nhanh , tán cây càng lớn dần lên có thể như một tấm trướng rộng lớn căng ra giữa trời với cành lá xanh tươi . Những cây thạch lựu còn phun thức đỏ, ao sen tỏa hương, màu hồng của những cành, hoa điểm tô sắc thắm cho cảnh sắc khi người đọc hình dung qua bài thơ . Qua lăng kính của Nguyễn Trãi thì sức sống vẫn bừng bừng, tràn đầy, cuộc đời là một vườn hoa, một khu vườn thiên nhiên muôn màu muôn vẻ . Cảnh vật như cổ tích có lẽ bởi nó được nhìn bằng con mắt của một thi sĩ đa cảm, giàu lòng ham sống với đời.