Câu tục ngữ ngắn gọn, bàn về giá trị của lòng tự trọng, giữ cho mình một tâm hồn trong sạch của mỗi con người trong cuộc sống. “Đói cho sạch” tức là khuyên nhủ con người ta dù cho có đói kém, thiếu thốn đến đâu nhưng cũng không nên ăn những thực phẩm mất vệ sinh, không đảm bảo cho sức khỏe. Hay “rách cho thơm” cũng nhắn nhủ mỗi người dù cuộc sống có khổ cực, tàn tạ thế nào cũng cần giữ cho mình một phong thái, hình thức sao cho vừa mắt, gọn gàng. Tuy vậy, sâu xa hơn, “sạch” và “thơm” ở đây ý chỉ tâm hồn con người, hoàn cảnh sống của bạn dù cho có khó khăn, cơ cực, bạn có thiếu thốn, đói kém thì cũng luôn phải biết giữ cho mình một tâm hồn trong sạch, không vẩn đục, không làm những điều xấu xa, cần có lòng tự trọng, tự tôn nhất định của bản thân mình.

Ca dao tục ngữ Việt Nam đa dạng và có tính nhân văn rất cao, khuyên dạy con người về nhiều mặt của cuộc sống, một trong số đó là câu nói quen thuộc “đói cho sạch rách cho thơm”.

Câu tục ngữ mượn hình ảnh gần gũi với đời sống biểu lộ tư tưởng, quan điểm người dân lao động. Mượn các hình ảnh “đói” và “rách”nói lên hoàn cảnh thiếu thốn, khổ cực của cuộc sống. “Sạch” và “thơm” thể hiện lối sống trong sạch, trung thực và biết giữ gìn phẩm chất con người trước những cám dỗ của vật chất. Câu tục ngữ có tính khuyên dạy rất cao đó là phải biết giữ gìn phẩm giá, nhân cách của con người trước hoàn cảnh khác nhau.

Thời xưa, xã hội tồn tại rất nhiều điều bất công, nhân dân ta bị bóc lột nặng nề với nhiều hình thức, bị coi thường, khinh rẻ. Dù có nghèo và đói khổ đến đâu thì con người vẫn trung thực, sống có phẩm giá. Người dân lao động dựa vào ý chí, niềm tin, nỗ lực, phấn đấu. Quan niệm sống trong sạch không tham lam thật cao đẹp, nó không chỉ là kinh nghiệm mà nó còn là lời dạy dỗ, khuyên răn mà người xưa để lại cho con cháu muôn đời.

Trong sạch, giữ mình có danh dự, đó chính là đạo lí. Điều đó thể hiện trong cách sống cao thượng trọng phẩm giá, nhân cách của bậc chính nhân quân tử như Nguyễn Trãi, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến…Quan niệm sống cao đẹp để lại cho con cháu làm bài học giá trị muôn đời khuyên dạy con cháu nên biết sống trong sạch, không tham lam vật chất.