Trái đất chuyển động quanh Mặt trời, trục Trái đất luôn nghiêng về một hướng không đổi nên lần lượt từng nửa cầu ngả về phía Mặt trời còn nửa kia thì chếch xa.
Vào khoảng tháng 5 âm lịch là thời gian bán cầu Bắc ngả về phía Mặt trời nhiều nhất nên các vùng ở Bắc bán cầu nhận được nhiều nhiệt nhất, (là mùa hạ) đồng thời, thời gian ban ngày kéo dài, đêm ngắn hơn (Đêm tháng 5 chưa nằm đã sáng).
Khoảng tháng 10, 11 âm lịch là thời gian bán cầu Bắc chếch xa Mặt trời nhất nên nhận được ít nhiệt (là mùa Đông), lúc này thời gian ban ngày rất ngắn, đêm kéo dài (Ngày tháng 10 chưa cười đã tối).
Câu tục ngữ này chỉ đúng với các vùng ở Bắc bán cầu. Những vùng nội chí tuyến thì độ chênh lệch này không đáng kể. Càng về hai cực thì độ chênh lệch ngày đêm càng lớn. Từ vòng Cực lên Cực Bắc thì có đến 6 tháng ngày (mùa hạ) và 6 tháng đêm (mùa đông) tùy vào vĩ độ.

-Có thể nói như vậy bởi vì sự chuyển động quay xung quanh mắt trời của trái đất. Khi quay trái đất luôn ngiêng về một hướng nên lần lượt nữa cầu này của trái đất ngả về mặt trời còn nữa cầu kia thì lệch ra xa .

-Ở bán cầu bắc vào tháng 5 ta có thể thấy ngày dài hơn đêm và nơi này nhận được nhiều ánh sáng hơn vì lúc này là tháng 5.

- Vào tháng 10 ta sẽ thấy ngày ngắn và đêm dài vì lúc này bán cầu này đã lệch xa mắt trời và nhận được ít nhiệt hơn.