su su có lẽ thành dân dã và quen thuộc trong những giỏ chợ của các bà, các mẹ. Ấy vậy mà ở Tam Đảo (Vĩnh Phúc) xa kia, su su lại biến hoá trở thành đặc sản của vùng núi non này. Nhờ đâu mà loại quả giản đơn này lại là thức quà quý như vậy? Chỉ có thử trải nghiệm mới hiểu biết những chất chứa trong loạisu su Tam Đảo này.

Thứ quả xanh non mang màu cổ tích

Vùng đất phía Bắc này nổi tiếng bởi truyền thuyết kỳ bí về bà chúa Thượng Ngàn nổi danh. Ở đây có ba ngọn núi sừng sững như ba hòn đảo mọc lên chạm trời vây thành dãy Tam Đảo. Trên đỉnh núi quanh năm sương giăng mây phủ nên luôn nhuốm màu cổ tích. Có lẽ thế mà thứ quà nào sản sinh ở đây cũng trở thành đặc sản Tam Đảo. Thịt bò xào tỏi, thịt gà đồi ngọt dai, nhưng đặc biệt nhất chính là cây su su. Loại cây này quyến rũ tới mức trở thành lý do để người ta ghé thăm Tam Đảo để rồi lưu lại mãi.

Đi giữa bạt ngàn, thu vào trong ta là những “cánh đồng” su su xanh mướt mắt. Loại quả mộc mạc này, thần kỳ thay, có mặt ở khắp nơi trên đất Tam Đảo. Mơn mởn sau vườn nhà, cheo leo trên ngọn núi hay rung rinh khắp đường làng. Có lẽ thiên nhiên đã ưu đãi cho nơi này trở thành thiên đường su su thực sự. Bởi lẽ, chỉ có su su trồng trên đất này mới thơm ngon và thanh tao đến lạ kỳ.

Vị ngọt lành từ đất mẹ

Su su trở thành đặc sản Tam Đảo, cũng vì công dụng tuyệt vời nó sở hữu. Hiếm có loại rau củ nào dùng được cả ngọn cả quả đều ngon như su su Tam Đảo. Trái có hình như quả lê, xanh nõn và bóng bẩy. Thịt quả ngọt dịu, xào, luộc, làm nộm hay hầm xương đều tròn vị. Nhất là su su luộc vừa chín tới, ăn còn sần sật, chấm chút muối vừng thì thơm bùi hết sảy. Đã chán ăn quả, giã ra bột trộn với trứng, sữa để làm bánh có vị thanh thanh. Bã su su còn tận dụng để làm thức ăn gia súc chung với củ rễ, những củ non còn thay cả khoai tây để nấu canh.

Những trái su su lúc lỉu và xanh nõn nà (ảnh: ST)

Nhưng quyến rũ nhất chính là vị ngọn su su luộc. Những ngọn còn non, mơn mởn nõn nà, đem luộc khi nước vừa chín tới thì dùng. Ngọn su su chấm chung với nước tương có pha chút tỏi đập dập, rất đưa cơm mà không nặng bụng. Nếu thích đậm đà, có thể xào chung su su với lòng gà hay thịt bò. Bữa cơm ngon ở Tam Đảo nhất thiết phải có dĩa ngọn su su xào ăn kèm với su su hầm xương. Thêm chút nước chấm pha khéo, ngồi ăn giữa tiết trời se lạnh thì không gì thú bằng.

Từng bó ngọn su su mơn mởn (ảnh: ST)

Tươi ngon là thế nên người dân ở đây rất phát triển việc nhân giống su su. Ta có thể mua su su ở bất kỳ chợ nào trên đất Tam Đảo. Nhờ thiên nhiên ưu đãi và ban tặng cho điều kiện sinh trưởng rất thuận lợi nên cây su su Tam Đảo phát triển nhanh, luôn tươi tốt. Ngọn dài, mập, xanh tươi mơn mởn quanh năm. Vị su su nấu lên cũng thanh và ngọt hơn ở những nơi khác. Loài cây này ở đây lớn tự nhiên không cần phun thuốc, chẳng cần chăm bón cầu kỳ. Du khách thập phương tới đây đều gói ghém một bó su su xanh mướt đặc sản Tam Đảo đem về làm quà.

Su su Tam Đảo và sự gắn bó nghĩa tình

Theo chân người Pháp từ đầu thế kỷ XX tới đây, su su trở thành thức quà đặc biệt của người dân xứ này. Nó theo chân người dân mỗi sáng ra chợ, hiện diện trong mỗi bữa cơm. Bên cạnh những rượu ong bầu đất, dưa măng ớt, thức quà xanh non này dịu mát hồn người. Cũng nhờ su su, mà người dân ở đây mới có thêm thu nhập, cải thiện đời sống. Nó theo chân người dân đi từ ruộng vườn ra chợ, rồi có mặt ở khắp các nhà hàng, siêu thị cả nước. Su su Tam Đảo giờ đây không đơn thuần là món ăn đặc sản nơi đây, mà còn mang tâm tình, hồn người xứ Bắc chân phương.