• Khi triều Lê suy yếu, diễn ra cuộc tranh chấp giữa các phe phái ngày càng quyết liệt.
• Lợi dụng tình hình đó, năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc (Bắc triều)
• Các thế lực cũ của nhà Lê không chấp nhận nhà Mạc cho nên năm 1533, Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa, lập một số người thuộc dòng dõi họ Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa là “ Phù Lê diệt Mạc” Nam triều.
• Năm 1545. Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm được cử lên thay, nắm toàn bộ binh quyển. Người con của Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng đã xin vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam. Từ đó, Nguyễn Hoàng xây dựng một thế lực riêng. Khi ông mất con cháu đời sau nối nhau cầm quyền, nhân dân gọi là "chúa Nguyễn".

*Sự hình thành thế lực Trịnh-Nguyễn:

-Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ quyền lực.

-Người con thứ là Ngueyenx Hoàng phải vào trấn thủ vùng Thuận-Quảng(Thuận Hóa, Quảng Nam).

`->` Thế lực phong kiến Trịnh-Nguyễn thành lập.

*Sự hình thành thể lực Nam-Bắc triều:

-Mạc Đăng Dung lợi dụng sự xung đột giữa các phe phái, tóm gọn mọi quyền hành. Năm 1527, Mạc Đăng Dung truất ngôi vua Lê, lập nên nhà Mạc là Bắc Triều

-Năm 1533, không chịu khuất phục nhà Mạc, một võ quan triều Lê là Nguyễn Kim đã chạy vào Thanh Hóa lập nên Nam Triều.

`->` Chiến tranh Nam-Bắc triều chính thức khởi tranh.