Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư ảnh hưởng sâu rộng đến hầu hết các lĩnh vực trong đời sống xã hội (Trong ảnh: Các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng phát triển)_Nguồn: Tỉnh đoàn Quảng Ninh

Về mặt khái niệm, đã có rất nhiều định nghĩa về “văn hóa”, nhưng nhìn chung đều xoay quanh một số điểm: Văn hóa bao gồm cả văn hóa tinh thần và văn hóa vật chất; là sự hướng tới các giá trị chân - thiện - mĩ; có tính hệ thống chặt chẽ... Bên cạnh chức năng giao tiếp, giao lưu, văn hóa còn tác động đến xã hội, có ý nghĩa giáo dục con người, định hình nên bản sắc dân tộc. Đối với khái niệm “lối sống”, đây là những hành vi được lặp đi lặp lại, trở thành nét đặc trưng, điển hình của mỗi cá nhân; phản ánh thế giới quan và được thể hiện thông qua thái độ của cá nhân đối với các vấn đề trong đời sống xã hội.

Sự biến đổi văn hóa, lối sống diễn ra do nhiều tác động khác nhau trong mỗi thời kỳ, giai đoạn lịch sử. Trong thời đại cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khoảng cách về không gian địa lý được thu hẹp tối đa. Điều đó đồng nghĩa với việc mối giao lưu, quan hệ giữa con người với con người được mở rộng. Các cộng đồng, các dân tộc, các nền văn hóa xích lại gần nhau hơn. Trong mỗi cộng đồng, văn hóa, lối sống của các cá nhân cũng chịu tác động, ảnh hưởng lẫn nhau. Sự đan xen này trực tiếp góp phần thúc đẩy sự đa dạng văn hóa, nhưng cũng làm phát sinh tình trạng văn hóa lai căng khiến việc bảo vệ bản sắc trong đa dạng văn hóa trở thành nhiệm vụ không dễ dàng của mọi quốc gia, dân tộc.

Trong mọi lĩnh vực, các cuộc cách mạng đều bao hàm sự thay đổi cơ bản về chất, có tính đột biến, sâu sắc và triệt để, theo hướng tiến bộ. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã làm cho tri thức được vốn hóa, thâm nhập sâu vào nền sản xuất vật chất, vào mọi “ngõ ngách” của đời sống con người, làm thay đổi lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất. Quá trình này diễn ra nhanh chóng trong thời gian ngắn và làm biến đổi nhiều đặc điểm văn hóa, lối sống của con người ở nhiều quốc gia - dân tộc, trong đó có Việt Nam.