Dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần hai, sự phân hóa giai cấp trong xã hội Việt Nam diễn ra ngày càng sâu sắc. Các giai cấp cũ (địa chủ, phong kiến và nông dân) bị phân hoá sâu sắc hơn; những tầng lớp xã hội mới nảy sinh trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (tư sản, tiểu tư sản) phát triển trở thành giai cấp thực sự. Giai cấp công nhân trưởng thành từ giai cấp tự phát thành giai cấp tự giác.

Mỗi giai cấp, mỗi tầng lớp xã hội có địa vị và quyền lợi khác nhau nên cũng có thái độ chính trị khác nhau trong cuộc đấu tranh dân tộc và đấu tranh giai cấp đang phát triển. Trong đó, giai cấp tiểu tư sản đã trở thành một lực lượng quan trọng của cách mạng cùng với hai giai cấp công nhân và nông dân là động lực chính trong cuộc cách mạng dân tộc dân chủ ở nước ta. Bên cạnh đó, một số bộ phận khác là tu sản dân tộc và trung, tiểu địa chủ cũng là những lực lượng cách mạng có thể tranh thủ và lôi kéo. Ngược lại bộ phận tư sản mại bản và đại địa chủ có quyền lợi gắn liền với đế quốc thực dân nên trở thành đối tượng của cách mạng, kẻ thù của nhân dân.