- Nguyên nhân: vào 30 năm cuối thế kỉ XIX, trong các nước tư bản Âu - Mĩ, mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản ngày càng trở nên sâu sắc. Giai cấp công nhân đã tiến hành các cuộc đấu tranh chống lại mọi thủ đoạn áp bức của giai cấp tư sản.

- Các phong trào tiêu biểu:

1899-Anh

Cuộc đấu tranh tiêu biểu là của công nhân khuân vác Luân Đôn, buộc chủ phải tăng lương

1893-Pháp

Công nhân giành thắng lợi trong cuộc bầu cử Quốc hội 

1/5/1886-Mĩ

Công nhân Si-ca-gô biểu tình đòi ngày làm 8 giờ

- sự ra đời của chủ nghĩa mác

Chủ nghĩa Mác ra đời vào những năm 40 của thế kỷ XIX, khi mà chủ nghĩa tư bản ở châu Âu đang trên đà phát triển mạnh mẽ đã tạo ra những điều kiện kinh tế – chính trị – xã hội thuận lợi cho sự ra đời của chủ nghĩa Mác.