Nguyên nhân: Năm 1973 cuộc khủng hoảng dầu mỏ nghiêm trọng chưa từng thấy đã xảy ra, khởi đầu là cuộc khủng hoảng chung trên toàn thế giới về mặt kinh tế chính trị đặt ra cho nhân loại nhiều vấn đề cần được giải quyết.

Sự bùng nổ dân số, hiểm họa cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên cung cấp cho sự sống của con người, đòi hỏi các quốc gia cần phải có những điều chỉnh lớn về mọi mặt để thích ứng với tình hình. Sự giao lưu hợp tác ngày càng được phát triển theo hướng quốc tế hóa. Trong hoàn cảnh đó mô hình và cơ chế xã hội ở LX không còn phù hợp thêm vào đó là những sai lầm, khuyết điểm, thiếu sót trong quá trình xây dựng CNXH đã làm tăng sự bất mãn trong nhân dân. Các thế lực thù địch đã lợi dụng những khó khăn đó để kích động nhân dân chia rẽ các dân tộc, làm cho đất nước mất ổn định trì trệ kéo dài, đời sống nhân dân sa sút. Yêu cầu đặt ra là phải cải tổ đất nước về mọi mặt.

Nội dung cải tổ: Với mục đích sửa chữa những sai lầm khuyết điểm và đưa đất nước thoát khỏi khó khăn khủng hoảng, xây dựng một nhà nước XHCN dân chủ nhân văn theo đúng bẩn chất của nó. Tháng 3 năm 1985 Gooc ba chốp lên nắm quyền lãnh đạo đảng và nhà nước Xô viết ông đã đề ra đường lối cải tổ. Công cuộc cải tổ được tuyên bố như một cuộc CM để sủa chữa những sai lầm trước kia đưa đất nước tiến lên CNXH.

Về Kinh tế: Đưa ra nhiều phương án phát triển kinh tế theo chiều sâu nhưng chưa thực hiện được gì làm cho nền kinh tế trượt dài trong khủng hoảng.

Về Chính trị - xã hội: Thực hiện chế độ tổng thống nắm mọi quyền lực trong tay  thực hiện chế độ đa nguyên chính trị , xóa bỏ chế độ một đảng, tuyên bố dân chủ công khai mọi mặt. Với nội dung cải tổ làm cho kinh tế suy sụp, chính trị rối loạn, xung đột sắc tộc sâu sắc, nội bộ đảng cộng sản bị chia rẽ, một số nước cộng hòa đòi li khai, các thế lực chống phá CM ráo riết kích động quần chúng đấu tranh.

Hậu quả: Công cuộc cải tổ của Gooc ba chốp đã đặt LX đứng trước những khó khăn và thách thức lớn. Ngày 19/8/1991 một số người lãnh đạo Đảng và Nhà nước Xô viết đã tiến hành đảo chính lật đổ tổng thống Gooc ba chốp nhưng thất bại. Hậu quả là ĐCS LX bị đình chỉ hoạt động, nhà nước liên bang tê liệt các nước cộng hòa đua nhau đòi độc lập và tách ra khỏi Liên bang. Ngày 21/12/1991 những người lãnh đạo 11 nước cộng hòa đã họp và kí hiệp định giải tán liên bang Xô viết thành lập cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG). 25/12/1991 tổng thống Gooc ba chốp tuyên bố từ chức lá cờ trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống, đánh dấu sự chấm dứt của chế độ XHCN ở Liên bang Xô viết sau 74 năm tồn tại.

Công cuộc cải tổ ở Liên Xô được diễn ra như sau:

- Tháng 3 - 1985, Goóc-ba-chốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng, đề ra đường lối cải tổ.

- Nội dung công cuộc cải tổ của Goóc-ba-chốp:

+ Về chính trị: thực hiện chế độ đa nguyên về chính trị (tức nhiều đảng cùng tham gia công việc chính trị của đất nước), xóa bỏ chế độ một đảng (tức là Đảng Cộng sản) nắm vai trò lãnh đạo nhà nước, tuyên bố dân chủ và “công khai” mọi mặt.

+ Về kinh tế: tuy đề ra nhiều phương án nhưng chưa thực hiện được gì. Kinh tế đất nước tiếp tục suy giảm, dẫn đến những bất ổn về chính trị, xã hội.

+ Về xã hội: nhiều cuộc bãi công diễn ra, nhiều nước cộng hòa đòi li khai tách thành những quốc gia độc lập, các thế lực chống đối ráo riết hoạt động.

* Kết quả:

- Công cuộc cải tổ nhanh chóng lâm vào tình trạng bị động, lúng túng, đầy khó khăn.

- Ngày 19 - 8 - 1991 một số người lãnh đạo Đảng và Nhà nước Xô viết đã tiến hành đảo chính, lật đổ Tổng thống Goóc-ba-chốp. Nhưng cuộc đảo chính nhanh chóng thất bại và đã dần tới những hậu quả cực kì nghiêm trọng.

- Ngày 21 - 12 - 1991, những người lãnh đạo 11 nước cộng hoà trong Liên bang Xô viết đã họp và kí kết hiệp định về giải tán Liên bang Xô viết, thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (thường gọi tắt là SNG).

- Ngày 25- 12- 1991, Goóc-ba-chốp tuyên bố từ chức tổng thống. Lá cờ Liên bang Xô viết trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống, đánh dấu sự chấm dứt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên bang Xô viết sau 74 năm tồn tại.