Nhà Ngô ( 938 - 965 )

Năm 938 , Ngô Quyền bằng sự thông minh nhanh trí đã lợi dụng thủy triều , đánh đuổi quân nam hán và mở ra 1 kỉ nguên độc lập lâu dài . Chấm dứt 1000 năm dưới ách đô hộ của nhà Hán .  Năm 939 , chọn Cổ loa làm kinh đô

Nhà đinh ( 968 - cuối năm 979)

Năm 965 , Ngô Xương Văn chết . Đat nước loạn lạc , các tướng lĩnh chiếm cứ các vùng địa phương , sử cũ gọi là '' Loạn 12 Sứ Quân '' .Tình hình nguy cấp , Đinh Bộ Lĩnh đã liên kết với sử quann Phạm Bạch Hổ , thống nhất đất nước , lập ra nhà Đinh .

Đinh Bộ Lĩnh đã đặt niên hiệu là thái bình ( 970 ) , sai sứ sáng giao hảo với nhà Tống . Phong vương cho các con , người có công , sai các tướng lĩnh thân cận để nắm giữ các chức vụ chủ chốt . Đông thời trừng phạt nghiêm khắc đối với những kẻ phạm tội .

Nhà Tiền Lê 

- Cuối năm 979 , Vua Đinh ( Đinh Bộ Lĩnh ) và con trai bị ám hại vua mới còn nhỏ chư kiểm soát được đất nước , nên Lê Hoàn được cử lên làm phụ chính. Đổi niên hiệu là thiên phúc , lập nên nhà Lê

Công lao : 

 - Ngô quyền : Mở ra kỉ nguyên độc lập lâu dài , chấm dứt hơn 100 năm độ hộ của nhà Hán

  - Đinh Bộ Lĩnh : Thống nhất đất nước , dẹp loạn , chấm dứt cuộc chiến tranh nội bộ trong nước '' Loạn 12 Sứ Quân ''

- Lê Hoàn : Bảo vệ đất nước khỏi nguy cơ xâm lược của nhà Tống , đồng thời xây dựng đất nước ấm no

-Sau khi Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938. Nhà vua đã bỏ Tống Bình (Đại La), thành phố do người Trung Quốc thiết lập và lên ngôi tại Cổ Loa (kinh đô của vương quốc Âu Lạc xưa). Nhà vua mới thiết lập một triều đình nhưng còn trong tình trạng trứng nước và vương quyền cũng mới chỉ là một tước hiệu hơn là một quyền lực.

Các lực lượng tồn tại dai dẳng ở địa phương luôn có khuynh hướng chia nhỏ lãnh thổ. Ngô Quyền đã phải mất 6 năm tại ngôi để đánh bại các cuộc nổi dậy của các sứ quân; và qua đời quá sớm vào năm 944, khi ấy nền hành chính chưa thống nhất, triều đình chưa được tổ chức xong; khắp nơi trong nước các tướng lĩnh nổi dậy và giao chiến với nhau dẫn đến việc thành lập 12 sứ quân. Đất nước bị xâu xé, dân chúng khát khao hòa bình và thống nhất cần thiết cho nông nghiệp. Ý chí của quần chúng nhân dân được thể hiện nơi Đinh Bộ Lĩnh

Những việc làm để xây dựng đất nước của nhà Đinh:

- Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô tại Hoa Lư (Ninh Bình).

- Năm 970, vua Đinh đặt niên hiệu là Thái Bình, sai sứ sang giao hảo với nhà Tống.

- Phong vương cho các con, cử các tướng lĩnh thân cận nắm giữ các chức vụ chủ chốt.

- Xây dựng cung điện, đúc tiền để tiêu dùng trong nước. Đưa ra những hình phạt khắc nghiệt (ném vào vạc dầu, vứt vào chuồng hổ,…) để xử phạt những kẻ phạm tội.

- Ngô Quyền: 

+ Có công chấm dứt hơn 1000 năm thống trị của các triều đại phong kiến phương Bắc, giành lại độc lập dân tộc.

+ Củng cố và xây dựng đất nước, giúp đất nước yên bình và đặt nền móng cho một quốc gia độc lập, thống nhất sau này.

- Đinh Bộ Lĩnh: có công dẹp yên các thế lực cát cứ, thống nhất đất nước, tạo điều kiện cho đất nước bước vào thời kì ổn định lâu dài.Ông là vị hoàng đế đầu tiên của Việt nam

-Lê Hoàn (941-1005) Dẹp loạn Đinh Điền, Nguyễn Bặc và đánh tan quân tống xâm lược lên ngôi xưng vương Lê Đại Thành . Ông là ng có công mở mang nước Đại Cồ Việt lúc bấy giờ