Phương pháp luận biện chứng: là xem xét sự vật hiện tượng trong sự ràng buộc lẫn nhau giữa chúng, trong sự vận động và phát triển không người của chúng.

Phương pháp luận siêu hình: là xem xét sự vật hiện tượng một cách phiến diện , chỉ thấy chúng tồn tại trong trạng thái cô lập, không vận động, khônh phát triển ,áp dụng một cách máy móc đặc tính của sự vật này vào sự vật khác.

vd: Hiện tượng mưa:

Ở phương pháp luận biện chứng : mưa do hơi nước bốc hơi tạo thành.

Ở phương pháp luận siêu hình: mưa do ngọc hoàng sai long vương phun nước xuống hạ giới.