ĐOẠN VĂN :Mô típ “thân em” mở đầu bài ca dao vừa tha thiết, xúc động. Người phụ nữ trực tiếp xuất hiện trong câu ca, lên tiếng để than thân, tiếng “em” vang lên bình dị, khiêm nhường, đậm chất nữ tính. Hình ảnh so sánh ẩn dụ mang sắc thái vùng miền Nam bộ “trái bần trôi”, đó là loai quả nhỏ bé có vị vừa chua vừa chát sống ở ven sông, khi nó chín quả sẽ rụng xuống sông trôi lênh đênh trên mặt nước. Đặc tính và dòng đời cả trái bần có nét tương đồng với người phụ nữ, cũng chua chát, hẩm hiu, nổi lênh, vô định. Câu hỏi tu từ “gió dập sóng dồi biết tâm vào đâu” vừa là niềm băn khoăn, vừa là nỗi lo sợ trước cuộc đời của người phụ nữ. “Gió dập sóng dồi” tượng trưng cho những phong ba bão táp của cuộc đời, người phụ nữ vốn đã yêu đuối, nhỏ bé làm sao có thể đứng vững trước bao cơn sóng gió ấy. Bài ca dao vừa là tiếng hát than thân nỉ non cho thân thân nhỏ bé, tội nghiệp của người phụ nữ, sự lo lắng bất an về tương lai vô định, đồng thời là những tiếng trách mọc đầy căm phẫn về xã hôi phong kiến bất công chà đạp lên người phụ nữ.

   Như vậy, có thể thấy cả ba bài ca dao đều là những tiếng ca than thân trách phận đầy tủi hờn, xót xa. Đọc những câu ca dao ta không thể cầm lòng xúc động, thương xót cho những số phận ấy. Ta thêm thấu hiểu về cuộc đời cha ông ngày trước đã phải chịu gánh chịu những đắng cay, tủi cực như thế nào để từ đó thêm yêu và trân trọng cuộc sống ngày hôm nay.

DÀN Ý: I. Mở bài

- Giới thiệu về đặc trưng thể loại ca dao: Là thể loại trữ tình diễn tả tâm trạng, cảm xúc của con người, gắn với các hình thức sinh hoạt.

- Giới thiệu về chùm ca dao than thân, yêu thương, tình nghĩa: là bộ phận phong phú nhất trong kho tàng ca dao trữ tình Việt Nam. Nó phản ánh những cung bậc khác nhau trong đời sống tình cảm của người Việt xưa với những đặc trưng nghệ thuật đặc thù

II.Thân bài

1. Ca dao yêu thương tình nghĩa:

   

a. Bài 3: Tâm trạng của chàng trai trước chuyện tình duyên lỡ làng

- Mô típ mở đầu “trèo lên” phổ biến trong ca dao: Trèo lên cây bưởi hái hoa, trèo lên cây gạo cao cao và trong bài ca dao này là trèo lên cây khế nửa ngày

     + Trèo lên cây khế: Hành động bình thường

     + Trèo lên cây khế nửa ngày: hành động bất bình thường.

⇒ Biến một hành động bình thường trở thành một hành động bất bình thường để diễn tả chính xác trạng thái, tâm trạng của chàng trai chua xót đến ngẩn ngơ.

- Câu hỏi tu từ “Ai làm chua xót lòng này, khế ơi”: Là lời bộc bạch trực tiếp của chàng trai

     + Ai là đại từ phiếm chỉ để chỉ người hoặc một thiết chế phong kiến nào đó như môn đăng hộ đối, sự phân biệt sang hèn,.. đã chia cắt tình duyên của chàng trai.

     + Cách gọi “khế ơi” thân mật, gần gũi như những người bạn tri kỉ

⇒ Thể hiện sự chua xót, đắng cay, ngậm ngùi của chàng trai

- Các cặp hình ảnh đối lập: Sao hôm – sao mai, mặt trăng – mặt trời

⇒ Nói về sự cách trở trong tình yêu của chàng trai và người yêu

⇒ Các sự vật này dù không bao giờ xuất hiện cùng lúc nhưng chúng luôn đi liền với nhau, không bao giờ cách xa nhau. Khẳng định tình cảm của chàng trai với người mình yêu dù có trắc trở, bị cấm đoán, nhưng hai trái tim luôn hướng về nhau, cùng chung một nhịp đập như những quy luật của vũ trụ kia.

⇒ Chàng trai mượn quy luật vũ trụ để khẳng định tấm lòng chung thủy, tình yêu bền chặt, khát vọng hạnh phúc chân chính của mình.

- Lời giãi bày trực tiếp của chàng trai: “Mình ơi! Có nhớ ta chăng/Ta như sao Vượt chờ trăng giữa trời”

     + Mô típ câu hỏi quen thuộc thường gặp trong ca dao: Mình ơi, mình về, mình đi

     + Cách xưng hô “ta – mình”: gần gũi, ngọt ngào, thân thương.

     + Hình ảnh ẩn dụ so sánh “sao Vượt chờ trăng”: thể hiện tấm lòng thủy chung, son sắt không bao giờ thay đổi của chàng trai.

→ Bài ca dao đã thể hiện sự đồng cảm với những tâm sự của chàng trai trong câu chuyện tình duyên lỡ dở

→ Trân trọng, ngợi những phẩm chất tốt đẹp của chàng trai thôn quê: Thủy chung, sâu sắc

→ Phê phán những thế lực, những rào cản phong kiến chia cắt chuyện tình duyên, ngăn cản tình yêu đôi lứa.

@phamhongson2022 cho xin ctlhn