Câu 1 (trang 124 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Nói đúng ra thì hai câu đầu thiên về tả cảnh, hai câu sau thiên về tả tình. Cái nhìn của nhà thơ về cảnh vật cũng đã nhuốm màu tâm trạng rồi, cảnh tả tình. Hai câu sau tả tình nhưng cũng không thuần túy tả tình, nó còn miêu tả ánh trăng, mặt đất.

Như vậy tình và cảnh gắn bó. Tả cảnh có ngụ tình, tả tình hàm chứa tả cảnh.

Câu 2 (trang 124 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

a. Phép đối ở hai câu cuối :

Cử đầu / vọng / minh nguyệt

Đê đầu / tư / cố hương

(Ngẩng đầu / nhìn / trăng sáng

Cúi đầu / nhớ / cố hương)

Xem xét hai câu thơ có thể nhận ra phép đối về mặt cấu trúc ngữ pháp, về mặt từ loại : cử-đê (động từ), vọng-tư (động từ), minh nguyệt-cố hương (danh từ).

b. Tác dụng phép đối : vừa diễn tả cử chỉ vừa thể hiện tâm trạng nhà thơ.

Câu 3 (trang 124 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Các động từ trong bài thơ có tác dụng liên kết, làm cho mạch cảm xúc thống nhất, liền mạch. Chúng diễn tả hành động, tâm trạng của nhân vật trữ tình – nhà thơ.

Luyện tập

Hai câu thơ dịch khái quát được nội dung toàn bài nhưng không truyền tải được hết tâm trạng nhớ nhà của nhà thơ.

Thử dịch theo nguyên thể :

Ánh trăng rọi đầu giường

Ngờ sương phủ nền đất

Ngẩng đầu trông trăng sáng

Cúi đầu nhớ quê hương.

1.Hai câu đầu:

Đầu giường ánh trăng rọi ,

Ngỡ mặt đất phủ sương

=> bất chợt thức giấc-> trăng rọi ngay đầu giường=> trăng soi ngập tràn mặt đất như có sương phủ=> không gian mở ảo tĩnh lặng

=> tâm trạng nhớ quê hương

2. Hai câu cuối:

Ngược đầu nhìn trăng sáng

Cúi đầu nhớ cố hương.

->NT: đổi ý , động từ biểu cảm: sự vận động theo quy luật.

-> nhìn trăng soi sáng-> nhớ trăng quê , nhớ quê hương

=> tình yêu quê hương tha thiết , nỗi nhớ quê hương sâu lắng

=> bài thơ không chỉ là tình cảm yêu quê hương mà còn là tình cảm của con người xa quê và nhớ quê