- Xã hội phong kiến ở Trung Quốc được xác lập và thời hán với một nền kinh tế nông nghiệp tự cấp tự túc do kết hợp với thủ công nghiệp đóng kín trong các điền trang thái ấp.

- Đặc điểm cơ bản của bộ phận nông dân lĩnh canh thường là không có ruọng đất hoặc ít ruộng đất phải mượn ruộng đất của địa chủ để canh tác

- cuối thời minh - tahnh trung quốc lâm vào tình trạng suy thoái khủng hoảng.Vua quan chỉ biết đục khoét nhân dân để sống.Nông dân thì phải nộp tô thuế năng nề

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ I

Chủ đề 1: Lịch sử thế giới trung đại

Xã hội phong kiến ở Trung Quốc được xác lập.

- Biến đổi về sản xuất:

Công cụ bằng sắt ra đời =>  mở rộng diện tích giao trồng => Năng xuất lao động tăng.

- Biến đổi về xã hội: địa chủ và tá điền

  + Địa chủ: Quan lại, nông dân giàu có chiếm nhiều ruộng đất, có quyền lực.

  + Tá điền (nông dân lĩnh canh): Nông dân mất ruộng, phải nhận ruộng ruộng của địa chủ và nộp địa tô.

=> Quan hệ sản xuất phong kiến hình thành dần dần từ thế kỉ III TCN (thời Tần) và được xác lập vào thời Hán.

Triều đại phong kiến Mãn Thanh.

- Năm 1644, cuộc khởi nghĩa của Lý Tự Thành đã lật đổ nền thống trị của nhà Minh.

- Nhân cơ hội đó, quân Mãn Thanh từ phương Bắc tràn xuống, chiếm toàn bộ Trung Quốc và lập ra nhà Thanh

Đặc điểm cơ bản của bộ phận nông dân lĩnh canh?

- Có rất ít hoặc không có ruộng đất, phải nhận ruộng đất của địa chủ để canh tác.

Nét nổi bật của xã hội phong kiến Trung Quốc thời Minh - Thanh

- Cuối thời Minh- Thanh, chế độ phong kiến Trung Quốc dần lâm vào tình trạng khủng suy thoái, khủng hoảng.

- Vua quan chỉ biết đục khoét nhân dân để sống xa hoa, trụy lạc.

- Còn những người nông dân và thợ thủ công thì không những phải nộp tô thuế nặng nề mà còn bị bắt đi lính, đi phu xây dựng nhiều công trình đồ sộ như Cố cung Bắc Kinh

Điểm tiến bộ của thời Đường so với thời Tần-Hán.

- Điểm tiến bộ trong chính sách đối nội của nhà Đường so với nhà Tần- Hán là đã mở các khoa thi để tuyển chọn nhân tài bên cạnh nhiệm tử (tuyển dụng con cháu của quý tộc công thần và quan chức dựa trên ân trạch của ông cha) và tiến cử.

Vì sao Nho giáo trở thành hệ tư tưởng chính thống bảo vệ chế độ phong kiến Trung Quốc?

- Vì nó tạo ra hệ thống tôn ti trật tự, lễ giáo phục vụ cho sự thống trị của giai cấp phong kiến là tam cương (quan hệ vua- tôi, cha- con, chồng vợ) và ngũ thường (lễ, nhân, nghĩa, trí, tín).

Ảnh hưởng của tư tưởng Đại Hán của các triều đại phong kiến Trung Quốc đối với Việt Nam.

- Điểm tiến bộ trong chính sách đối nội của nhà Đường so với nhà Tần- Hán là đã mở các khoa thi để tuyển chọn nhân tài bên cạnh nhiệm tử (tuyển dụng con cháu của quý tộc công thần và quan chức dựa trên ân trạch của ông cha) và tiến cử

Chủ đề 2: Nước ta buổi đầu độc lập - Nước Đại Cồ Việt thời Đinh –Tiền Lê

Ngô Quyền dựng nền độc lập

- Sau chiến thắng Bạch Đằng (938), mưu đồ xâm lược của quân Nam Hán bị đè bẹp, năm 939 Ngô Quyền lên ngôi vua, chọn cổ Loa làm kinh đô.
- Hơn 10 thế kỉ thống trị của các triều đại phong kiến phương Bắc đã chấm dứt. Nền độc lập và chủ quyền của đất nước được giữ vững.
- Ngô Quyền quyết định bỏ chức tiết độ sứ của phong kiến phương Bắc, thiết lập một triều đình mới ở trung ương. Vua đứng đầu triều đình, quyết định mọi công việc chính trị, ngoại giao, quân sự; đặt ra các chức quan văn, võ, quy định các lễ nghi trong triều và màu sắc trang phục của quan lại các cấp.
Ờ địa phương, Ngô Quyền cử các tướng có công coi giữ các châu quan trọng. Đinh Công Trứ làm Thứ sử Hoan Châu (Nghệ An, Hà Tĩnh), Kiều Công Hãn làm Thứ sử Phong Châu (Phú Thọ)...
=> Đất nước được yên bình.

Lê Hoàn lên ngôi vua trong hoàn cảnh lịch sử nào?

- Đinh Tiên Hoàng mất, vua kế vị còn nhỏ.

- Trước nguy cơ xâm lược của nhà Tống, Lê Hoàn được ủng họ lên làm vua để chỉ huy cuộc kháng chiến.

Nguyên nhân dẫn đến chính quyền nhà Ngô suy yếu?

- Nguyên nhân chính dẫn đến nhà Ngô suy yếu là do mâu thuẫn nội bộ.
  + Sau khi lật đổ Dương Tam Kha, Ngô Xương Văn mời anh là Ngô Xương Ngập cùng trông coi việc nước.
  + Tuy nhiên, hai anh em họ Ngô bất hòa đã tạo điều kiện cho các thổ hào địa phương nổi dậy, nhà Ngô nhanh chóng suy yếu.

Triều đình trung ương thời Tiền Lê được tổ chức như thế nào?

- Triều đình nhà Lê do vua đứng đầu nắm mọi quyền hành về quân sự và dân sự. Giúp việc cho vua có Thái sư và Đại sư.

Vì sao Ngô Quyền không duy trì chính quyền họ Khúc?

- Ngô Quyền muốn phát triển đất nước thành một Quốc gia độc lập, thiết lập một chính quyền hoàn toàn của người Việt nên Ngô Quyền không duy trì chính quyền họ Khúc sau khi lên ngôi vua.

Việc làm nào của Ngô Quyền khẳng định chủ quyền quốc gia?

- Ngô Quyền xưng vương khẳng định nước ta cũng ngang hàng với Trung Quốc.

- Việc Ngô quyền bỏ chức tiết độ sứ khẳng định nước ta là một quốc gia độc lập không phải là một quận của Trung Quốc.

Chủ đề 3: Đại Việt thời Lý

Quân Tống kéo sang xâm lược nước ta?

- Đầu năm 981, quân Tống theo hai đường thuỷ, bộ tiến đánh nước ta. Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến. Nhiều trận chiến diễn ra trên sông Bạch Đằng. Trên bộ quân ta chặn đánh địch quyết liệt. Quân Tống đại bại.

Phòng tuyến sông Như Nguyệt

* Diễn biến:

– Quách Quỳ cho quân đánh phòng tuyến ta

– Ta phản công quyết liệt

– Quân Tống rơi và tình trạng hoang mang thiếu lương thực

– Mùa xuân 1077 nhà Lý cho quân bất ngờ đánh vào đồn giặc

* Kết quả:

– Quân địch mười phần  chết đến năm sáu phần

– Quách Quỳ chấp nhận giảng hoà và rút về nước

* Nguyên nhân thắng lợi:

– Nhà Lí chuẩn bị chu đáo về mọi mặt

– Có kế sách đánh giặc đúng đắn sáng tạo

* Ý nghĩa:

– Là trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống giặc ngoại xâm

– Củng cố nền độc lập tự chủ Đại Việt

– Nhà Tống từ bỏ mộng xâm lược Đại Việt

Cách kết thúc chiến tranh của Lí Thường Kiệt có gì độc đáo?

- Lý Thường Kiệt. Đánh quân Tống để giành thế chủ động, tiêu hao sinh lực địch để đẩy lùi kế hoạch tiến công của quân Tống, đây là cuộc tấn công chỉ đề phòng vệ.

Những vị tướng dân tộc thiểu số có đóng góp cho nhà Lý trong cuộc kháng chiến chống Tống

Nhờ chính sách “nhu viễn”, nhà Lý đã thắt chặt được mối quan hệ với đồng bào dân tộc thiểu số ở phía Bắc, biến họ trở thành một trong những lực lượng xung kích trong cuộc kháng chiến chống Tống xâm lược (1075-1077)
– Tôn Đản (Tông Đản) là người thuộc châu Quảng Nguyên (Cao Bằng). Cha của ông là châu mục châu Quảng Nguyên.
– Thân Cảnh Phúc biệt danh Phò mã áo Chàm là tù trưởng động Giáp châu Lạng tức Châu Quang Lang (Lạng Sơn). Năm 1066, Thân Cảnh Phúc được vua Lý Thánh Tông gả con gái là công chúa Thiên Thành và cho làm phò mã, được phong làm Châu mục Lạng Châu.
Trong cuộc tấn công sang đất Tống cuối năm 1075, Thân Cảnh Phúc và Tông Đản chỉ huy dân binh miền núi đánh vào Ung Châu- một trong số những căn cứ của quân Tống chuẩn bị cho cuộc chiến tranh xâm lược Đại Việt.

Tư tưởng xuyên suốt trong cuộc kháng chiến chống Tống cảu nhà Lý

Tư tưởng xuyên suốt của nhà Lý trong diễn biến cuộc kháng chiến chống Tống (1075-1077) là : Chủ động.

Nội dung của bài thơ “Nam quốc sơn hà”?

- Cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt sáng tạo và độc đáo, rất chủ động của Lý Thường Kiệt. Đánh quân Tống để giành thế chủ động, tiêu hao sinh lực địch để đẩy lùi kế hoạch tiến công của quân Tống, đây là cuộc tấn công chỉ đề phòng vệ.

Mục đích chính của Lý Thường Kiệt trong cuộc tấn công sang đất Tống?

- Trước tình hình nhà Tống ráo riết chuẩn bị xâm lược Đại Việt, Lý Thường Kiệt đã gấp rút chuẩn bị cho cuộc tấn công vào những nơi tập trung lương thực, vũ khí của nhà Tống, gần biên giới Đai Việt là Châu Ung, Châu Khâm, Châu Liêm

Vì sao nhà Tống lại muốn mang quân xâm lược Đại Việt?

Từ thế kỉ XI, nhà Tống gặp phải những khó khăn chồng chất:

- Ngân khố cạn kiệt, tài chính nguy ngập nội bộ mâu thuẫn.

- Nhân dân đói khổ, nhiều nơi nổi dậy đấu tranh.

- Vùng biên giới phía Bắc thường xuyên bị Liêu - Hạ quấy nhiễu.

=> Để giải quyết những khó khăn trên, nhà Tống đã tiến hành xâm lược với hi vọng “nếu thắng thế Tống sẽ tăng, các nước Liêu, Hạ phải kiêng nể”

Chủ đề 4: Đại Việt thời Trần

Nhà Trần thành lập?

Tiềur đình là Lý suy yếu, xã hội rối loạn. nhà Lý phải dựa vào thế lực của nhà Trần để tồn tại, đó chính là cơ hội để nhà Trần buộc Lý Chiêu Hoàng (vua cuối cùng của nhà Lý) phải nhường ngôi cho Trần Cảnh ( tháng 12 năm Ất Dậu, đầu năm 1226) – nhà Trần thành lập.

Chủ trương phát triển sản xuất của nhà Trần?

- Chủ trương phát triển nông nghiệp của nhà Trần phù hợp, kịp thời đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân- Nông nghiệp nhanh chống phục hồi và phát triển" Năm 1266, nhà Trần cho phép các vương hầu,công chúa, phò mã, cung tần chiêu tập những ngườiphiêu tán không có sản nghiệp làm nô tì để khai khẩnruộng hoang,lập điền trang. Vương hầu có điền trangtừ đấy."

Quân đội thời nhà Trần có điểm gì mới?

Quân đội gồm :

- Cấm quân ( bảo vệ kinh thành, triều đình và nhà vua).

- Quân ở các lộ

- Ở các làng xã thì có hương binh.

- Ngoài ra còn có quân của các vương hầu

- Quân đội chọn theo chính sách " ngụ binh ư nông" và theo chủ trương " Quân lính cốt tinh nhuệ không cốt đông"

- Quân lính được học tập binh pháp và rèn luyện võ nghệ.

- Bố trí tướng giỏi ở các vùng hiểm yếu , nhất là vùng biên giới phía Bắc