Bài làm

    Tác phẩm “Nhàn” được nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm sáng tác khi quyết định trở về quê hương để ở ẩn. Ông là một thi sĩ tiêu biểu, có một tâm hồn và nhân cách sống đẹp. Nhàn là một bài thơ thể hiện rõ 4 triết lý sống sâu sắc gói gọn trong 1 chữ “nhàn” và được phân chia bố cục vô cùng chặt chẽ.

Mở đầu bài thơ tác giả viết:

“Một mai, một cuốc, một cần câu

Thơ thẩn dầu ai vui thú nào”

Hai câu thơ mở đầu đã tạo ấn tượng ngay cho người đọc với điệp ngữ “một” lặp lại 3 lần trong một dòng thơ. Tác giả liệt kê ta những đồ vật vô cùng quen thuộc gắn liền với bóng dáng của nhà nông chân chất “mai”, “cuốc”, “cần”. Nó còn mang bóng dáng của một tao nhân mặc khách, chỉ cần như vậy đã có thể thấy một cuộc sống an nhàn thư thái của nhân vật trữ tình.

Kết hợp với điệp từ “một” tác giả sử dụng từ láy “thơ thẩn” để miêu tả trạng thái của mình. Một dáng người thoải mái, ung dung với trạng thái tâm hồn an nhiên thanh nhàn không vướng chút bụi trần. Câu thơ như một lời thách thức của chính tác giả đối với người đời, mặc cho “ai” có thú vui nào đi chăng nữa thì ta vẫn chọn thú vui an nhàn nơi thôn quê yên bình. Một lời thách thức với phong thái ung dung, tâm hồn thanh thản và vui thú điền viên.

Chân dung của nhân vật chữ tình và triết lý nhàn của thi nhân được khái quát đầy đủ qua 2 câu thơ tiếp theo:

“Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ

Người khôn người đến chốn lao xao”

Tác giả sử dụng nghệ thuật đối lập sự vậy, dùng “nơi vắng vẻ” để đối với “chốn lao xao”. Nơi vắng vẻ mà ông nói đến chính là chốn quê thanh bình, an nhàn vô lo vô nghĩ, nơi mà thâm hồn của con người có thể hòa vào cùng thiên nhiên. Chống lao xao chính là nơi quan trường đầy rẫy những ồn ào, phiền não, sự ghen ghét của danh lợi. Ta giả nói mình “dại” khi tìm tới “nơi vắng vẻ”, người “khôn” thì tìm “chốn lao xao” nhưng thực chất lại là ngược lại, “dại” có nghĩa là khôn mà “khôn” lại có nghĩa là dại. Lối nói ngược này mang ý nghĩa mỉa mai khi mà chốn lao xao kia toàn những dục vọng tham lam, luôn phải tính toán, suy nghĩ liệu có thực sự sung sướng? Hai câu thơ như muốn chế giễu những người cứ lao đầu vòng vòng xoáy lợi danh, còn tác giả chọn cuộc sống “nhàn” thể hiện khí chất thanh cao trong sạch.

Rời bỏ những danh vọng đó, tác giả về với vùng quê yên bình để hòa mình với thiên nhiên, sống một cuộc sống đơn giản và bình dị:

“Thu ăn măng trúc đông ăn giá

Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao”

Măng, tre, trúc, giá đều là những món ăn dân giã từ thiên nhiên, dễ dàng tìm thấy nơi miền quê. Chúng trở thành thức ăn quen thuộc mỗi ngày trong đời sống sinh hoạt, thu thì lên rừng hái măng, mùa đông thì về ăn giá. Đặc biệt hơn khi tác giả nói “Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao”, câu thơ khắc họa hình ảnh rất đỗi thân quen ở làng quê Việt. Khi trở về với thiên nhiên, với làng xóm, Nguyễn Bỉnh Khiêm thực sự hòa mình với thôn quê thuần hậu. Cuộc sống thanh đạm, thành thơi là một thú vui an nhàn, mùa nào thức nấy, một cuộc sống mà nhiều người ngưỡng mộ nhưng không phải ai cũng làm được.

Từ những thứ sinh hoạt đời thường ở những câu thơ trên thì đến với hai câu kết, tác giả đúc kết tinh thần, triết lý sống cao đẹp:

“Rượu đến cội cây ta sẽ uống

Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao”

Điển tích “cội cây” được tác giả sử dụng như muốn nói rằng đối với ông phú quý công danh chỉ là thứ phù phiếm, là áng phù vân trôi nổi được rồi sẽ mất như một giấc chiêm bao mà thôi. “Nhàn” ở đây là coi thường vinh hoa phú quý, là một triết lý sống đáng trân trọng. Nó không phải là quan niệm nhân sinh, không phải là cứu cánh mà chỉ là một phương thức tư duy. Đối với Nguyễn Bỉnh Khiêm, nhà là tìm kiếm sự thanh thản trong tâm hồn chứ không phải là lười nhác, suy cho cùng thì đó là sự bảo vệ thanh giá, danh tiếng của mình trong thời loạn, giữa vòng xoáy lợi danh. Nhàn là không để những dục vọng xấu xa làm mờ ám lương tâm, vẩn đục tâm hồn, còn tình yêu nước chắc chắn sẽ không bao giờ nguội lạnh.

Bài thơ “Nhàn” chính là sự kết hợp tuyệt vời giữa triết lý và trữ tình, thể hiện vẻ đẹp trong tâm hồn của thi nhân Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đó là một tâm hồn yêu thiên nhiên, mong muốn hòa hình cùng thiên nhiên, tránh xa danh lợi trần thế. Tác phẩm mang một triết lý sống đẹp đáng nể mà bao thế hệ nên học tập để có được một cuộc sống “nhàn”.

Hi vọng với những bài văn mẫu Cảm nhận về bài thơ Nhàn của tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm trên đây cũng đã mang đến cho các bạn học sinh những bài văn sâu sắc và độc đáo. Hãy theo dõi, tham khảo các bài văn mẫu trên mà Báo Song Ngữ mang đến cho các bạn nhé.

Có thể nói rằng với bài thơ Nhàn được sáng tác trong hoàn cảnh tác giả về quê ở ẩn. Chữ “nhàn” của tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm đã thể hiện được thái độ sống, một triết lí sống của tác giả được bộc lộ rõ ràng rất. Với bài thơ mang bốn triết lí sâu sắc gói gọn trong chữ “nhàn” lúc này đây dường như cũng đã được phân chia bố cục chặt chẽ. Mở đầu bài thơ tác giả viết một câu kể như sau:

Một mai, một cuốc, một cần câu

Thơ thẩn dàu ai vui thú nào

Người đọc có thể thấy được ngay hai câu mở tạo ấn tượng đầu tiên với điệp ngữ “một” được lặp lại ba lần ở trong một dòng thơ mang tính chất liệt kê các sự vật quen thuộc đó chính là hình ảnh “mai”, “cuốc”, “cần câu” và đây chính là những vật dụng rất đỗi quen thuộc mang bóng dáng nhà nông cứ vô cùng chân chất vừa mang bóng dáng của một tao nhân mặc khách vậy. Không cần nói nhiều mà chỉ cần vậy thôi là chúng ta cũng hoàn toàn có thể cảm nhận được đây chính là cuộc sống nhàn nhã của nhân vật trữ tình. Khi được kết hợp với điệp ngữ sử dụng đó là từ “một” là từ láy “thơ thẩn” tất cả miêu tả được trạng thái của tác giả. Chính với dáng người ung dung thoải mái, thêm vào đó là một trạng thái tâm hồn thanh nhàn an nhiên không vướng bận chút bụi trần.

Có thể nhận thấy được câu thơ như một lời thách thức của tác giả đối với người đời, và cho dù ai vui thú nào đi chăng nữa thì ta đây vẫn vui thú an nhàn, vui cuộc sống thôn quê nhất. Cũng chính từ những lời thách thức đó dường như cũng đã ại toát lên được phong thái thật thanh thản trong tâm hồn và thật vui thứ điền viên của một lão nông.

Khi đọc đến với hai câu thực tiếp theo đã khái quát chân dung nhân vật trữ tình và triết lí “nhàn” của thi nhân đã thể hiện qua câu:

Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ

Người khôn người đến chốn lao xao

Không khó khi nhận thấy được sự đối lập giữa các nhân vật trong hai câu thơ thể hiện đó chính là “nơi vắng vẻ” và chốn quê thật thanh bình vô cùng ăn nhà và vô lo vô nghĩ. Thực sự đó chính là tâm hồn của con người luôn luôn hòa nhập cùng với thiên nhiên. Đối với Nguyễn Bỉnh Khiêm thì “Chốn lao xao” cũng được ám chỉ đến nơi quan trường với những vòng danh lợi, ghen ghét và sự đố kỵ nữa. Và phải chăng tác giả “dại” cho nên ông mới tìm nơi thôn quê, còn người đời “khôn” tìm đến chốn quan trường. Thế nhưng thực chất ngược lại, xét trong câu thơ, “dại” có nghĩa là khôn, và từ “khôn” có nghĩa là dại. Người đọc có thể nhận thấy được chính lối nói ngược mang ý nghĩa mỉa mai: người khôn mà chọn chốn lao xao đầy rẫy những tham lam, dục vọng, luôn luôn phải suy nghĩ đắn đo, và ta như cảm nhận thấy được như thế liệu có sung sướng? Người đọc có thể nhận thấy được chính với phép đối hai câu thơ thực mang nghĩ mỉa mai chế giễu lũ người kia chỉ biết lao đầu vào tham vọng, chính vào vòng danh lợi. Còn đối với tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm ông dường như cũng đã phủ nhận vòng danh lợi ấy bằng cách thể hiện quan điểm, khí chất thanh cao trong sạch. Bài thơ “Nhàn” ở đây chính là cuộc sống thanh cao, tránh xa vòng danh lợi.

Không những tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng luôn luôn chọn cuộc sống thanh cao, tránh xa tham vọng, tác giả cũng lại còn hòa nhập với thiên nhiên. Khi đọc đến hai câu luận cũng đã gợi mở cho người đọc về một cuộc sống vô cùng bình dị của nhân vật trữ tình.

Thu ăn măng trúc đông ăn giá

Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao

Chắc chẳng ai ai cũng sẽ biết măng, tre, trúc, giá được xem chính là đồ ăn dân dã từ thiên nhiên rất dễ tìm thấy. Những món ăn này dường như cũng đã gắn liền với cuộc sống của nhà nghèo nơi thôn dã đậm đà vị quê. Người ta cũng thấy được đây là những món ăn quen thuộc trong đời sống. Còn với câu thơ:

Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao

Câu thơ như đã phác họa hình ảnh quen thuộc ở làng quê, lối sinh hoạt dân dã. Khi trở về với thiên nhiên trở về với làng xóm. Tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm thực sự hòa mình với thôn quê thuần hậu, người đọc có thể nhận thấy được cuộc sống thanh đạm, một cuộc sống dường như cũng đã mang lại thú vui an nhàn, thảnh thơi mùa nào thức đấy. Thực sự đó là một cuộc sống được nhiều người ngưỡng mộ mà chẳng mấy ai có được. Người đọc có thể nhận thấy được với chính cảnh sinh hoạt đời thường ấy đã thể hiện sự đồng điệu nhịp bước của thiên nhiên, đồng thời là của con người. Chắc hẳn rằng hắn như phải sống hết mình, sống hòa hợp với thiên nhiên mới có sự đồng điều kì diệu như vậy.

Người đọc có thể nhận thấy được cũng chính từ những thứ sinh hoạt đời thường ở những câu thơ trên thì đến với hai câu kết, tác giả đúc kết tinh thần, triết lí sống cao đẹp nhất qua hai câu thơ:

Rượu đến cội cây ta sẽ uống

Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao

Tác giả có sử dụng điển tích “cội cây” như mang được ngụ ý muốn nói rằng phú quý công danh là thứ phù phiếm và đồng thời cũng chỉ là áng phù vân trôi nổi có rồi lại mất nhử một giấc mơ mà thôi. Và thông qua đây ta có thể nhận thấy đây cũng chính là một thái độ rất đáng trọng bởi Nguyễn Bỉnh Khiêm đã sống trong thời đại mà chế độ phong kiến bắt đầu khủng hoảng. Trong xã hội đó khi nền tảng đạo đức nho giáo bị phá vỡ, rạn nứt và thực sự đó là thời đại mà con người lấy tiền làm thước đo cho mọi giá trị khác.

Tóm lại bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa triết lí và trữ tình thể hiện vẻ đẹp tâm hồn nhân cách ẩn sĩ Nguyễn bỉnh Khiêm. Đồng thời tác phẩm cũng chính là một tâm hồn yêu thiên nhiên, hòa mình cùng thiên nhiên, tác giả như phủ nhận danh lợi. Bài thơ “Nhàn” cũng mang một triết lí sống đẹp đẽ đáng nể, làm gương cho bao thế hệ mai sau nữa.