4 câu đầu đoạn trích "Cảnh ngày xuân"(Truyên Kiều - Nguyễn Du) la bức tranh thiên nhiên mùa xuân đẹp. Vẻ đẹp ấy gợi lên không gian và thời gian của ngày xuân:

Ngày xuân con én đưa thoi

Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi."​

Hình ảnh ẩn dụ"con én đưa thoi" không hẳn là những cánh én đang chao liệng giữa bầu trời mùa xuân tươi sáng mà còn chỉ bước đi của thời gian: nhanh như thoi đưa. Nghĩa là thời gian mùa xuân đang trôi nhanh về điểm cuối mùa. Mặt khác, trong 2 câu thơ người đọc còn nhận ra niềm nuối tiếc thầm kín của con người. Vẻ đẹp mùa xuân còn được đặc tả cụ thể qua màu sắc của cỏ cây:

"Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"​

Thảm cỏ xanh làm nền cho bức tranh xuân, trên cái nền xanh tươi ấy có điểm một vài bông hoa lê trắng tạo sự hài hoà tuyệt diệu. Có cảm giác những bông hoa lê nở muộn như đem vào bức tranh xuân màu sắc tinh khôi mới mẻ và đầy sức sống. Không chỉ vậy, từ "điểm" như gợi trước mắt người đọc đường nét sống động của những bông hoa. Như vậy, Nguyễn Du đã cho chúng ta thấy một bức tranh xuân có vẻ đẹp thật thanh tú và tươi mát.

Trong nền văn học trung đại Việt Nam, Nguyễn Du là một đại thi hào với tài hoa kiệt xuất và tấm lòng nhân ái vĩ đại. "Truyện Kiều" là tác phẩm tiêu biểu của ông, có tên gọi khác là "Đoạn trường tân thanh". Trong tác phẩm truyện thơ nổi tiếng này, Nguyễn Du đã khắc họa hình tượng nhân vật Vương Thúy Kiều, một cô gái mà "người sao hiếu nghĩa đủ đường" nhưng số phận đầy truân chuyên đau khổ, trong một xã hội phong kiến thối nát bị chi phối bởi thế lực của đồng tiền. Một trong những đoạn thơ đặc sắc miêu tả tâm trạng của người con gái đó trên bước đường lưu lạc là đoạn trích "Kiều ở lầu Ngưng Bích":

"Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân
...
Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi"

Đoạn thơ trên viết về tình cảnh của nàng Kiều sau khi bị Mã Giám Sinh lừa mua về lầu xanh của mụ Tú Bà. Vì Kiều phản kháng quyết liệt, Tú Bà đành đem Kiều ra giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, một nơi hoang vắng, xa thôn xóm, làng mạc. Cảnh vật nơi này thật buồn tẻ:

Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân
Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung
Bốn bề bát ngát xa trông
Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia

Ngay câu thơ mở đầu, nhà thơ Nguyễn Du đã xót xa nói về tình cảnh của Kiều qua hai chữ "khóa xuân". Người con gái nào cũng có một tuổi xuân phơi phới tươi đẹp, tràn đầy hạnh phúc và hi vọng. Nhưng tuổi xuân của Kiều đã bị khóa lại, mất tự do, những nỗi đau trong số phận bắt đầu ập đến cuộc đời nàng. Phong cảnh lầu Ngưng Bích thật buồn, đó cũng là sự thể hiện xuất sắc của nghệ thuật tả cảnh ngụ tình: non thì xa mà trăng thì gần, lại thêm bốn bề cảnh vật mênh mông, trống trải, chẳng có một dấu tích của con người. Phóng tầm mắt xa hơn, chỉ thấy vài cồn cát, cùng bụi cuốn lên theo gió bay. Cảnh càng hùng vĩ, bao la thì tâm trạng người con gái càng lẻ loi, đáng thương, vì hình ảnh của nàng trở nên nhỏ bé quá. Cách thức kết hợp từ ngữ, hình ảnh như: non xa với trăng gần, rồi cát vàng, bụi hồng... đã liệt kê ra một cảnh tượng có phần ngổn ngang, trống trải như nỗi lòng của Kiều trong lúc này. Đó chính là một nét tâm trạng của Kiều trên bước đường lưu lạc, khơi gợi ở người đọc niềm trắc ẩn và xót thương trước cảnh ngộ ngang trái mà nàng phải chịu.

Tên tuổi của Nguyễn Du gắn liền với tác phẩm "Truyện Kiều", một kiệt tác của văn học nước nhà. Không chỉ có tài tả người mà Nguyễn Du còn có tài tả cảnh rất điêu luyện, điều đó thể hiện rõ nhất qua 2 khổ thơ sau: 

"Ngày xuân con én đưa thoi,

Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.

Cỏ non xanh tận chân trời,

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa"

và: 

"Trước lầu Ngung Bích khóa xuân,

Vẻ non xa tầm trăng gần ở chung.

Bốn bề bát ngát xa trông,

Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia."

       Đúng vậy, chỉ bằng 4 câu thơ Nguyễn Du đã vẽ bức tranh tuyệt đẹp về khung cảnh thiên nhiên mùa xuân mang nét đẹp riêng nhưng rất đặc trưng quen thuộc.

”Ngày xuân… bông hoa”

                Tác giả miêu tả cảnh ngày xuân thấm thoát trôi mau, tiết trời bước sang tháng ba. Hình ảnh ẩn dụ "con én  đưa thoi "nói lên mùa xuân chú én bay qua bay lại như thoi đưa là đặc trưng của mùa xuân .Mùa xuân trôi qua thật nhanh khiến khiến tác giả có cảm giác bâng khuâng tiếc nuối.

“Cột non xanh….bông hoa” 

          Nguyễn Du đã sử dụng màu sắc rất hài hòa, nền của bức tranh là màu xanh đến tận chân trời của thảm cỏ. Nổi bật trên nền xanh ấy điểm xuyết một vài bông hoa lê trắng. Chữ “ trắng” được đảo lên trước tạo bất ngờ cho câu thơ tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp vừa có chiều dài, chiều rộng,chiều cao đến tận chân trời vừa có điểm “lê trắng”. Tất cả gợi lên vẻ đẹp riêng của mùa xuân mới mẻ, tinh khôi, dầu sức sống, trong trẻo, tinh khiết.Từ điểm làm cho cảnh vật sống động trở nên có hồn gợi đôi bàn tay người họa sĩ vẽ nên thơ nên hoa. Nghệ thuật chấm phá được nhà thơ sử dụng tài tình. Đến đây ta nhớ tới hai câu thơ cổ của Trung Quốc 

 “Phương Thảo liên thiên bích

 Lê chi sổ điểm hoa” 

          Mùa xuân vốn là nguồn đề tài cảm hứng sáng tác của các thi ca nhạc họa. Đến với các nhà thơ xưa với phong cách cổ điển thì tả cảnh bằng cách gợi. Nguyễn Du gợi tả mùa xuân qua hình ảnh "con én đưa thoi" cỏ non xanh, cành lê trắng" thì Nguyễn Trãi gửi lên mùa xuân với hình ảnh” cỏ non như khói”. Còn các nhà thơ hiện đại gởi tả gợi tả mùa xuân một cách trực tiếp: Hàn Mạc Tử với một "mùa xuân chín"và Thanh Hải với "Mùa xuân nho nhỏ" . Nhưng dù ở thời đại nào thì các tác giả đã vẽ lên bằng cả tình yêu, niềm say mê trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Nhưng dù  ở thời đại nào thì các tác giả đã vẽ bằng cả tình yêu, niềm say mê trước vẻ đẹp của thiên nhiên.

             Không chỉ tả cảnh ngày xuân, nhà thơ còn tả cảnh trước lầu Ngưng Bích - nơi giam lỏng Kiều. Trong hoàn cảnh lúc này, nàng chỉ còn biết tâm sự, sẻ chia, an ủi nơi cảnh vật.

“Trước lầu… dặm kia”

         Từ khóa xuân cho ta hiểu Kiều thực chất đang bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích -  một ngôi lầu trước biển, đó là một không gian rộng lớn hiện lên với những nét chấm phá: núi non, cồn cát, bụi hồng. Cảnh vật được tái hiện theo cảm nhận của Kiều dẫu rằng có những cảm nhận trái với quy luật tự nhiên. Chơi vơi trên lầu cao nên Kiều có cảm giác trăng ở gần núi ở xa.

” V ẻ non … ở chung” 

      “4 bề”: một không gian rộng lớn vắng vẻ, hiu quạnh. Nàng đối diện với cảnh vật, với không gian tuần hoàn khép kín. Nỗi buồn dường như cũng mở rộng đến tận cùng với không gian bát ngát trước mắt.  Vì thế mà "Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ"