Bài thơ Cảnh khuya được Bác Hồ sáng tác khi còn ở chiến khu Việt Bắc, trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954). Cuối năm 1947, quân Pháp ồ ạt tấn công lên căn cứ Việt Bắc nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não và lãnh đạo của quân ta. Nhưng với sự đồng lòng cùng sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, chiến dịch Việt Bắc đã làm thất bại kế hoạch của quân địch.

Đến với hai câu thơ đầu tiên, Bác đã khắc họa được hình ảnh bức tranh thiên nhiên núi rừng Việt Bắc:

“Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”

Trong không gian núi rừng Việt Bắc tĩnh mịch, âm thanh nổi bật đó chính là tiếng suối chảy. Tiếng suối được so sánh với “tiếng hát xa” - một âm thanh trong trẻo vang vọng từ một nơi xa xôi. Cách so sánh này khiến cho âm thanh tiếng suối trở nên có âm điệu hơn và tình cảm hơn. Tiếp đến là câu thơ “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” gợi cho tôi hai cách hiểu. Cách hiểu thứ nhất là ánh trăng chiếu xuống mặt đất xuyên qua từng tán cây, chiếu xuống cả những bông hoa rừng. Không gian thiên nhiên ngập tràn ánh trăng. Cách hiểu thứ hai là ánh trăng sáng chiếu xuống mặt đất xuyên qua từng tán cây cổ thụ, khi phản chiếu xuống mặt đất tạo ra hình thù như những bông hoa. Dù hiểu theo cách nào thì cũng diễn tả được vẻ đẹp thơ mộng của thiên nhiên núi rừng Việt Bắc. Bức tranh núi rừng Việt Bắc hiện lên dưới con mắt của một thi sĩ quả thật là vô giá.

Tiếp đến hai câu thơ tiếp, Người đã bộc lộ nỗi niềm tâm trạng của mình trong đêm khuya ở chiến khu Việt Bắc:

“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

Câu thơ “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ” gợi cho tôi hai cách hiểu. Đó có thể là hình ảnh “cảnh khuya như vẽ” gợi ra một bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ tựa như một bức tranh. Nhưng cũng có thể là Bác ngồi đấy say mê ngắm nhìn khung cảnh đêm khuya, thiên nhiên và con người hòa quyện tạo nên một bức tranh. Cảnh khuya đẹp hơn khi có sự xuất hiện của con người. Câu thơ cuối cùng đã lý giải nguyên nhân vì sao Bác lại chưa ngủ. Vì cảnh thiên nhiên quá đẹp đẽ làm cho tâm hồn người nghệ sĩ say đắm. Nhưng cũng là vì “lo nỗi nước nhà” lo cho sự nghiệp cách mạng của đất nước, cho cuộc sống của nhân dân. Đây mới là lý do quan trọng nhất khiến Người mất ngủ. Qua đó , chung ta có thể thấy mới thấy được một tấm lòng yêu nước, thương dân sâu nặng của Bác Hồ - vị lãnh tụ suốt cả cuộc đời vì nước vì dân.

Qua hai câu thơ trên, người đọc thấy được hình ảnh người thi sĩ đa sầu đa cảm và con người chiến sĩ kiên trung trong Bác Hồ. Quả thật, đây chính là một trong những bài thơ mà tôi yêu thích nhất của Bác.

Bài làm:

Từ xưa đến nay, trăng luôn là nguồn cảm hứng dồi dào cho thi sĩ. Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta, người chiến sĩ cách mạng kiệt xuất, nhà thơ lớn của văn học Việt Nam, cũng đã từng có rất nhiều những bài thơ viết về trăng, nhưng bài thơ để lại trong em ấn tượng sâu sắc nhất là bài “Cảnh khuya”. Thật xúc động khi một bài thơ hay và đẹp đến vậy lại được ra đời trong hoàn cảnh đất nước ta đang bước vào cuộc chiến đầy khó khăn gian khổ trong thời gian đầu chống thực dân Pháp 1947, lúc ấy Bác đang ở Việt Bắc trực tiếp chỉ huy chiến dịch.

Mở đầu bài thơ, ta bắt gặp ngay bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp của núi rừng Việt Bắc hiện ra ngay ở hai câu thơ đầu:  

" Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”

 Với biện pháp so sánh tài tình, độc đáo “Tiếng suối” được ví như “tiếng hát xa” khiến ta cảm nhận được ngay đó là một âm thanh trong trẻo, du dương, ngân nga. Tiếng suối đều đặn, miên man nghe sao mà thiết tha, ngọt ngào, sâu lắng quá nghe như tiếng hát của một cô sơn nữ hay một nữ thanh niên xung phong đang cất lên giữa rừng đêm. Cách so sánh mới lạ ấy còn tạo ra một vẻ mới cho hình ảnh thơ: biến dòng suối thành một con người có tâm hồn, có tình cảm, biến tiếng suối thành tiếng hát – một âm thanh trong trẻo, trẻ trung. Tiếng suối như có hồn của người nghệ sĩ. Trong đêm khuya thanh vắng bản nhạc của núi rừng ấy thật dễ làm rung động lòng người. 

Nếu như tiếng suối làm cho cảnh vật tĩnh lặng, sâu lắng thì ánh trăng làm cho cảnh vật thơ mộng hơn:  “Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”.  Ánh trăng tròn vành vạnh tỏa ánh sáng xuống trần gian. Lùm cây cổ thụ rậm rạp được trăng chiếu xuống, ánh sáng soi qua kẽ lá len lỏi rồi đáp xuống đất tạo thành muôn ngàn những đốm trắng sáng nhỏ li ti, lấm tấm trên mặt đất như hoa gấm. Trăng, cây cổ thụ, bóng hoa tuy ở ba tầng bậc khác nhau nhưng chúng không tách biệt mà gắn bó, đan xen nhau, lồng vào nhau tôn lên vẻ đẹp cho nhau. Cảnh vật trở nên sống động nhờ hai từ “lồng” lặp lại trong câu giúp người đọc cảm nhận như hiện ra trước mắt là một bức tranh lung linh, huyền ảo, cảnh vật hòa quyện, ấm áp, đan xen nhau với nhiều hình khối, tầng lớp. Bức tranh tươi sáng nhưng lại mang một nét gì đó rất cổ kính. Ai đã một lần được ngắm cảnh đẹp ấy chắc hẳn không khỏi say mê, ngây ngất. Chỉ với trăng và suối Bác đã khắc họa được một bức tranh cảnh rừng Việt Bắc đẹp đến lạ thường, điều đó cho thấy tâm hồn Bác thật tinh tế, nhạy cảm.

"Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ    

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà"

Câu thơ thứ ba chắc ai cũng nghĩ Người thao thức chưa ngủ vì say mê cảnh đẹp của thiên nhiên. Nhưng khi đọc tới câu thơ cuối cùng, từ “chưa ngủ” được lặp lại một lần nữa, thì đã rõ, Bác chưa ngủ “vì lo nỗi nước nhà”. Một cái gì đó khiến ta nghẹn ngào, xúc động. Điệp ngữ chuyển tiếp “chưa ngủ” như một tấm bản lề mở ra hai phía tâm hồn Bác: một bên là người nghệ sĩ tài hoa yêu thiên nhiên hết mực; một bên là người chiến sĩ tài ba yêu đất nước hết lòng. Trong tâm hồn Bác, tình yêu thiên nhiên và tình yêu đất nước luôn hòa hợp với nhau là một. Tới lúc này ta mới thực sự thấu hiểu được tình thương vô bờ của Bác. Câu thơ làm cho em nhớ tới những vần thơ của Minh Huệ nói về Bác trong bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ”: 

“Đêm nay Bác ngồi đó  

 Đêm nay Bác không ngủ  

 Vì một lẽ thường tình  

 Bác là Hồ Chí Minh”

Bác đã bao đêm thao thức không ngủ như thế này vì lo cho dân, cho nước. Rồi đêm nay, giữa núi rừng Việt Bắc, người chiến sĩ cách mạng bất chợt bắt gặp cảnh thiên nhiên vô cùng tươi đẹp, trong lòng ngập tràn cảm xúc đã bật ra những vần thơ. Thật xúc động! 

 “Cảnh khuya” là bài thơ tứ tuyệt hay và đẹp, có sự kết hợp hài hòa giữa tính cổ điển và tính hiện đại thể hiện tâm hồn nhạy cảm, tinh tế và tinh thần trách nhiệm cao cả của Bác. Bài thơ cho em cảm nhận được hết cái tâm và cái tài của vị lãnh tụ  kính yêu mà không chỉ riêng em, riêng những người dân Việt Nam mà còn cả thế giới yêu mến, kính trọng.

^^ Chúc bạn học tốt ạ ^^