Hai câu ca dao vừa thể hiện được tình cảm của cha mẹ dành cho con cái, vừa nhấn mạnh những hi sinh thầm lặng của các bậc sinh thành ấy để nuôi dưỡng những đứa con thành người. Cha là trụ cột của gia đình, bởi vậy mà bao gánh nặng gia đình, gánh nặng cuộc sống đều đặt lên đôi vai cha, nỗi khổ ấy là vì con cái, vì những người con mà cha không tiếc hi sinh thân mình, lao động hi sinh thầm lặng chỉ mong các con khôn lớn. Mẹ lại là người phụ nữ đối xử tốt nhất với mình, mẹ là người luôn ở bên quan tâm đến các con, bênh vực, chở che và tin tưởng các con không điều kiện. Quan hệ anh em khác biệt rõ ràng với quan hệ láng giềng, xã hội. Lời ca dùng phép đối chiếu, dùng hai tiếng "người xa" mớ đầu mang âm diệu bình thản như vô cảm, rồi đối lai bằng một dòng tám tiếng liền mạch "Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân" nghe vừa như thân mật, tha thiết vừa thiêng liêng, trang trọng. Những hình ảnh "bác" (cha), "mẹ", "một nhà" kết hợp các từ "cùng" đã nhấn mạnh quan hệ anh em, thân thương, ruột thịt. Lời ca nhẹ nhàng, tự nhiên, ý nghĩa, nội dung sâu sắc mà khơi gợi biết bao tình cảm mặn nồng, tha thiết. Phần tiếp sau là lời răn bảo cụ thể:

Câu tục ngữ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây là lời nhắc nhở đối với mỗi con người cần biết ơn đối với quá khứ, cội nguồn, đồng thời đây cũng là lời răn dạy của cha ông về thái độ trân trọng và biết ơn đối với những người đã vun đắp cuộc sống cho mỗi chúng ta

Câu ca dao sử dụng những từ ngữ giản dị, gần gũi với cuộc sống sinh hoạt của con người, trước hết, câu ca dao gợi ra những hình ảnh thật sinh động. Những trái chín không tự nhiên mà có, nó được sinh trưởng và kết quả là nhờ công lao của người trồng cây. Từ ý nghĩa tả thực ấy, câu ca dao đã mang ý nghĩa biểu tượng đậm tính nhân văn, mở rộng phạm vi ý nghĩa của câu nói ra thái độ và cách ứng xử của con người với cội nguồn, tổ tiên của mình.

Trong ý nghĩa rộng lớn của nó, “quả” ở đây ý chỉ những thành quả, thành tựu mà chúng ta được thừa hưởng ngày hôm nay. Câu tục ngữ chính là lời khuyên nhủ đầy tế nhị mà sâu sắc, đó là phải biết ơn đối với những con người đã có công gây dựng, đắp bồi để chúng ta có cuộc sống như ngày hôm nay.