- “Tiếng suối trong như tiếng hát xa”
đây là một hình ảnh so sánh độc đáo khi nhà thơ cảm nhận tiếng suối róc rách chảy như tiếng hát xa. Trước Hồ Chí Minh, Nguyễn Trãi đã từng cảm nhận tiếng suối như tiếng đàn cầm, nhưng đó là cách cảm nhận mang tính cổ điển. Còn với hình ảnh so sánh tiếng suối vs tiếng hát ta như cảm nhận được vẻ thánh thót của tiếng suối, đồng thời cảm nhận được sự sống con người như đang hiện hữu, làm thiên nhiên gần gũi với còn người.
- "“Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa“: câu thơ đã tả thực hình ảnh đêm trăng sáng chiếu rọi, làm bóng cây cổ thụ chen lẫn vào nhau với những tầng cao thấp, sáng tối hòa quyện. Bức tranh trở nên lung linh huyền ảo hài hòa giữa ánh sáng và bóng tối, giữa đường nét khỏe khoắn của cổ thụ và vẻ uyển chuyển của hoa.
- tâm trạng chính của tác giả: lo cho nước nhà.

- Cảnh đẹp và cảnh trăng rừng lúc đêm khuya:
+ Tiếng suối chảy róc rách được ví như tiếng hát xa
→ So sánh tiếng suối trong với tiếng hát làm cho người đọc cảm nhận được rằng thiên nhiên đang gần gũi với con người và hình ảnh tiếng suối hiện lên tràn đầy sức sống hơn.
+ Trăng chiếu rọi xuống mặt đất, xuyên qua những hàng cây hoa
→ Diễn tả một khung cảnh bóng trăng và bóng cây xếp lên nhau, làm cho khung cảnh có sự hòa quyện hài hòa giữa mảng sáng và mảng tối, khiến cho cảnh núi rừng càng thêm lung linh huyền ảo.
⇒ Kết hợp với các biện pháp so sánh (so sánh "tiếng suối" với "tiếng hát") và điệp ngữ (từ "lồng"), tác giả đã gợi lên một bức tranh phong cảnh núi rừng Việt Bắc pha chút lung linh, huyền ảo, hùng vĩ của hình ảnh trăng sáng và chút êm dịu, sâu lắng, nhẹ nhàng của tiếng suối trong.

- Tâm trạng của tác giả: Tác giả không ngủ được, và có lẽ rằng Người không ngủ được vì đang say mê thưởng thức phong cảnh thiên nhiên đẹp đẽ trước mắt và còn vì những suy tư, lo nghĩ về việc nước nhà.