Quê hương chính là cội nguồn của mỗi cá nhân, gia đình, thậm chí cả dòng họ. Được sinh ra nhưng tuổi ấu thơ đã phải rời gia đình, quê hương sống nơi đất khách quê người. Vậy là tác giả ngay từ nhỏ đã phải làm quen với phong tục tập quán và kể cả lũ bạn hoàn toàn mới lạ. Sự hoà đồng có lẽ cũng nhanh, nhưng nó vẫn không phải là quê nhà, là sinh khí âm dương hội tụ của mẹ cha để sinh ra mình. Điều đó có ảnh hưởng rất nhiều đến nhận thức của nhà thơ. Nỗi niềm nhớ quê đã trở thành thường trực đau đáu trong lòng. Quê hương trong bài thơ là cố hương. Tác giả xa cách không phải là 3 năm, 15 năm mà là hơn nửa thế kỉ, gần một đời người. Đành rằng cuộc sống chốn Tràng An náo nhiệt, ồn ào, sung túc. Công danh có thành đạt đến mức nào, cái chất quê, cái máu, cái hồn trong ông vẫn không hề thay đổi. Có nỗi đau nào hơn nỗi đau “li gia”. Tuy vậy, ta thấy rằng với tác giả, vui sướng vô cùng là cuối đời còn được hồi hương.

Bài thơ là câu chuyện trở về cố hương của người con xa quê đã lâu. Lúc ra đi, nhà thơ vẫn còn là người trẻ, nay hồi hương đã là người có tuổi. Giọng nói của nhà thơ vẫn không đổi thay, nhưng mấn mao thì đã phản ánh chân thực độ tuổi, sự thay đổi của thời gian trong con người. Buồn lòng hơn cả trong nhà thơ chính là sự xa lạ trong chính quê hương của mình. Dẫu cho là người quê hương, vẫn là giọng nói ấy nhưng nhi đồng nơi quê hương chẳng thể nhân ra nhà thơ- một con người ở quê hương. Nỗi đau càng thấm thía khi nhà thơ nghe lời nói đầy ngây thơ trong những đứa trẻ: Khách từ đâu đến chơi. Còn gì chua xót hơn thế trong tiềm thức con người lúc này?